O ingerencji prawodawczej w wolność słowa w okresie PRL

• Autorzy: Wojciech Zakrzewski

Warianty tytułu

The Legislative Interference in the Freedom of Expression During the Period of the Polish People's Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Prezentuję poniżej oryginalny tekst mojego artykułu, który złożyłem w "Państwie i Prawie" w 1983 r. Tekst otrzymał pozytywną recenzję redakcyjną profesora Wojciecha Sokolewicza, ale ze względu na stanowisko cenzury nie miał szansy na publikację. Maszynopis przedstawionego tu artykułu zwrócono mi w Warszawie w styczniu 1984 r., w przeddzień mojego wyjazdu na stypendium Szkoły Prawa Uniwersytetu Harwarda. Zabrałem go więc za ocean. Dzięki temu mój "prohibit" uzyskał niespodziewanego czytelnika w osobie profesora Stanisława Barańczaka, który dopiero po jego lekturze i dyskusji ze mną uwierzył, że moje akademickie wizyty u niego na Wydziale Slawistyki Harwardu nie mają żadnego ukrytego celu - Takie to były czasy! Czytelnik poniższego artykułu, obejmującego regulację wolności słowa i druku do początku lat 80. ubiegłego stulecia, zauważy z pewnością ślady autocenzury. To jeden z wielu negatywnych skutków prewencyjnej kontroli słowa istotny dla oceny faktycznej realizacji analizowanej wolności. Nie zmieniając i nie ukrywając niczego w prezentowanym tekście, adresuję go głównie do ludzi młodych, by ich przekonać bądź utwierdzić w przekonaniu, że kilkadziesiąt lat w rozwoju urządzeń ustrojowych państwa to niewiele, a zdobycze demokracji trzeba chronić. Korzystanie bowiem z wolności słowa zawsze napotkać może naśladowców dawnych "włodarzy" Polski z okresu 1944-1952 i PRL chętnych, by zakrzyknąć, że "wolność nie może służyć wrogom demokracji". A wrogów znowu określaliby rządzący wspierani przez samozwańczych trybunów - "specjalistów" od moralności i demokracji. (fragment tekstu)

EN

A brainchild of this study has been rooted in works of G. H. Carr and B. Croce. They wrote: All history is "contemporary history", meaning that history consists essentially in seeing the past through the eyes of the present and in view of its problems, and that the main work of the historian is not to record but to evaluate; for, if he does not evaluate, how can he know what is worth recording? Therefore, the author decided to show, by presenting his unpublished paper (banned by censorship in 1984), how the State curbed, especially through legislation, a freedom of expression during a communist rule. The text remains untouched in a substance and form to see the past through the eyes of... the past. The paper consists of three parts. The first is devoted to an idea of regulation of freedom of expression in view of the Polish People's Republic Constitution (1952). The author discusses the influence of a communist ideology upon a shape and contents of constitutional statements. In the second part, a substance of legislation on freedom of expression is examined. The study concerns the State legislative activity during almost forty years, and it shows a slight, gradual improvement but - at the same time - some permanent defects. The third section is devoted to the conclusions on necessary changes in constitutional and statutes regulations concerning the freedom that is under discussion.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wolność słowa; Prawodawstwo; Historia

EN

Freedom of speech; Legislation; History

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2014
• Tom: 22
• Strony: 631--655

Twórcy

autor

Wojciech Zakrzewski

Bibliografia

• E. H. Carr; What is history? University of Cambridge and Penguin Books, 1961, s. 18.
• J. Topolski, Metodologia historii, PWN, Warszawa 1973, s. 57-211.
• A. Burda, Prawa obywatelskie w konstytucjonalizmie socjalistycznym, [w:] Studia z zakresu konstytucjonalizmu socjalistycznego, Ossolineum 1969, s. 189;
• W. Skrzydło, Podstawowe prawa polityczne obywateli PRL, [w:] Podstawowe prawa i obowiązki obywateli PRL w okresie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, Warszawa 1976, s. 45;
• F. Siemieński, Prawo konstytucyjne, Warszawa-Poznań 1976, s. 136;
• A. Michalska, Podstawowe prawa człowieka w prawie wewnętrznym a pakty praw człowieka, Warszawa 1976.
• B. Dobkowski, Konstytucyjne prawa i obowiązki obywateli PRL, Warszawa 1979, s. 193;
• L. Wiśniewski, Wolność słowa i druku, [w:] Podstawowe prawa i obowiązki obywateli PRL, Warszawa 1978, s. 33.
• I. Tetelowska, Rola rzeczników prasowych w polskich instytucjach centralnych, OSBP Kraków 1974, s. 1.
• S. Rozmaryn, Konstytucja jako ustawa zasadnicza PRL, Warszawa 1967, s. 182-184;
• K. Opałek, Problem ograniczeń podstawowych praw i wolności obywatelskich przez ustawy, [w:] Księga pamiątkowa ku czci K. Grzybowskiego, Kraków 1971.
• F. Siemieński, Podstawowe wolności, prawa i obowiązki obywateli PRL, Warszawa 1979, s. 124.
• M. Pietrzak, Reglamentacja wolności prasy w Polsce (1918-1939), Warszawa 1963, rozdział I.
• K. Działocha, J. Trzciński, Zagadnienie obowiązywania Konstytucji marcowej w Polsce Ludowej 1944-1952, Wrocław 1977, rozdział III, pkt 3 i 4.
• W. Zakrzewski, Z zagadnień form prawotwórczej realizacji praw i wolności obywatelskich w PRL, "Annales UMCS" 1980, vol. XXVII, 4, s. 48-51.
• M. Lityński, K. Stępińska, Prawo o prasie, Kraków 1966, s. 569.
• B. Michalski, Podstawowe problemy prawa prasowego, "Prasa Polska" 1968, nr 10, s. 30.
• M. Kafel, The press and the law, "Kwartalnik Prasoznawcy", 1957, z. 3-4, s. 5.
• I. Tetelowska, Ze studiów nad źródłami informacji, OSBP, Kraków 1974.
• B. Michalski, Prawo dziennikarza do informacji, Kraków 1974, s. 17-44.
• B. Michalski, Podstawowe metodologiczne problemy badań prawnych związanych z działalnością środków przekazu informacji, [w:] Metody i techniki badań w prasoznawstwie, t. II, 1970, s. 195 i n.
• B. Michalski, Granice prawne swobody wypowiedzi prasowej w PRL, "Biuletyn ZG RSW "Prasa" 1970, nr 12, s. 54.
• B. Michalski, Prawo do informacji, "Prasa Polska" 1968, nr 9, s. 3.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2014.22.0.631