"Panama żyrardowska" w okresie dwudziestolecia międzywojennego - wyrok Sądu Obywatelskiego w sprawie Aleksandra Lednickiego

• Autorzy: Przemysław Dąbrowski

Warianty tytułu

"The Żyrardów Affair" in the Interwar Period - Judgment of the Court of Civil in the Case of Alexander Lednicki

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

"Zakłady Żyrardowskie" były największym w Europie producentem wyrobów lnianych. Po pierwszej wojnie światowej znajdowały się w bardzo trudnej sytuacji i dzięki rozporządzaniu wydanemu przez ówczesnego ministra, przeszły pod przymusowy zarząd państwa polskiego. Na ich przykładzie omówiono w artykule historię kapitału zagranicznego w Polsce.

EN

"The Żyrardów Affair" was the loudest case of interwar period. It is an excellent source to learn about the history of foreign capital in Poland. A major role was played by Alexander Lednicki - a lawyer, the leader of Moscow's Poles in the period of the Russian Empire, former president of the Liquidation Committee for the Affairs of the former Kingdom of Poland, and president of the American Bank in Poland in the interwar period. He participated in the signing of the agreement in Biskupice, for what he was called a traitor to the Polish state. After this event, he committed suicide. His son, Wenceslaus, stood in defense of Alexander Lednicki's honour. Thanks to his initiative, the convened Civil Court composed of well-known people in contemporary Poland. After initial process, Lednicki was acquitted of the charges against him.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przemysł włókienniczy; Kapitał zagraniczny; Historia gospodarcza

EN

Textile industry; Foreign capital; Economic history

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2014
• Tom: 21
• Strony: 11--31

Twórcy

autor

Przemysław Dąbrowski

Bibliografia

• Z. Landau, J. Tomaszewski, Sprawa żyrardowska. Przyczynek do dziejów kapitałów obcych w Polsce międzywojennej, Warszawa 1983, s. 33-63;
• A. Woźniak, Dittrichowie a kultura robotnicza Żyrardowa, Żyrardów 1983, s. 8;
• K. Zwoliński, Zakłady Żyrardowskie w latach 1885-1915, Warszawa 1979, s. 28-37;
• J. Kazimierski, Założyciele i działalność Fabryki Wyrobów Lnianych (1829-1857), [w:] Żyrardów 1829-1945, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1980, s. 39;
• J. Kazimierski, Towarzystwo Akcyjne Zakładów Żyrardowskich "Hielle i Dittrich" (1885-1914), [w:] Żyrardów 1829-1945, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1980, s. 74;
• S. Koper, Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2011, s. 216-219.
• S. Humnicki, Prawda o Żyrardowie, Warszawa 1934, s. 4; J. Kazimierski, Z walk robotników Żyrardowa 1883-1919, Żyrardów 1960, s. 67-68.
• A. Gryciuk, Miasto Żyrardów w okresie międzywojennym, [w:] Żyrardów 1829-1945, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1980, s. 214.
• W. Michowicz, Afera żyrardowska z 1934 r. Przyczynek do działalności kapitału francuskiego w Polsce, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne", seria I, z. 21, Łódź 1961, s. 156.
• [1936 r.] Referat pt. Sprawa Żyrardowa, [w:] Kapitały obce w Polsce 1918- 1939. Materiały i dokumenty, oprac. Z. Landau i J. Tomaszewski, Warszawa 1964, s. 117.
• J. Pajewski, Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Poznań 2007, s. 195;
• W. Grabski, Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej 1924-1925, oprac. M. M. Drozdowski, Warszawa-Rzeszów 2003, s. 59-65;
• W. Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski, t. 2, 1914-1939, Kraków 2004, s. 614;
• A. Ajnenkiel, Od rządów ludowych do przewrotu majowego. Zarys dziejów politycznych Polski 1918-1926, Warszawa 1978, s. 349.
• P. Hulka-Laskowski, Mój Żyrardów. Z dziejów polskiego miasta i z życia pisarza, Warszawa 1934, s. 245.
• M. Rataj, Pamiętniki 1918-1927, Warszawa 1965, s. 276.
• Wspomnienia Fryderyka Zolla (1865-1948), oprac. I. Homola-Skąpska, Kraków 2000, s. 362-412
• W. M. Zawadzki, Dziennik, oprac. J. Mierzwa, Kraków 2010, s. 58-59, 86, 96;
• P. Hulka-Laskowski, Tragedia Żyrardowa, "Gazeta Polska", Warszawa, 1 V 1932, nr 120, s. 3;
• Tragedia Żyrardowska. Zabójstwo dyrektora Zakła dów Żyrardowskich - tragiczny czyn zredukowanego robotnika - tło i źródła tragedii, "Robotnik", Warszawa, 28 IV 1932, nr 146, s. 3;
• I. Krzywicka, Proces Blachowskiego, [w:] Polskie drogi. Wybór reportaży z lat międzywojennych, wyboru dokonał J. Dąbrowski, Warszawa 1962, s. 172-186;
• J. Warzecha, Afera żyrardowska, Łódź 1986, s. 36-86, 124.
• E. Szymański, Żyrardów, [w:] E. Szymański, Dzieła zebrane, t. I, oprac. Ł. Szymański, Kraków 1971, s. 145-146.
• J. Laroche, Polska lat 1926-1935. Wspomnienia ambasadora francuskiego, Warszawa 1966, s. 172;
• I. Matuszewski, Parszywa umowa, "Gazeta Polska", Warszawa, 8 VIII 1934, nr 218, s. 1;
• A. Garlicki, Józef Piłsudski 1867-1935, Kraków 2008, s. 1031;
• A. Garlicki, Od Brześcia do maja, Warszawa 1986, s. 288;
• B. Dymek, Ruch robotniczy w Żyrardowie w latach 1918-1939, [w:] Żyrardów 1829-1945, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1980, s. 257-258.
• J. M. Zawadzki, Senatorowie. Losy wojenne i powojenne, Warszawa 2012, s. 117.
• W. Michowicz, Międzynarodowe tło tzw. afery żyrardowskiej 1934 r., [w:] Żyrardów 1829-1945, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1980, s. 242.
• W. Lednicki, Aleksander Lednicki (oszczerstwa i prawda), "Zeszyty Historyczne", z. 1, Paryż 1962, s. 67-92;
• W. Lednicki, Pamiętniki, t. II, Londyn 1967, s. 641-643;
• A. Lednicki, Pamiętniki 1914-1918, Kraków 1994, s. 5-19;
• D. Sula, Aleksander Lednicki - działacz społeczny i polityk, [w:] Primum vivere deinde philosophari. O ludziach czynu w dziejach Europy Środkowej i Wschodniej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Rzońcy z okazji siedemdziesiątych urodzin, red. M. Białokur i A. Szczepaniak, Opole-Toruń 2009, s. 163-175;
• W. Toporowicz, Lednicki Aleksander, "Polski słownik biograficzny", z. 71, t. XVI/4, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971, s. 610-613.
• S. Mackiewicz (Cat), Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 5 lipca 1945 r., Londyn 1993, s. 202;
• M. Tarkowski, Adwokatura wileńska 1918-1939. Studium historyczno-prawne, Gdańsk 2014, s. 65.
• Dziś sprawa Żyrardowa. Walka mniejszości polskiej z francuskimi wyzyskiwaczami, "Wileński Kurier Codzienny 5 Groszy", Wilno, 7 X 1934, nr 37, s. 1.
• J. Jaruzelski, Stanisław Cat-Mackiewicz. 1896-1966. Wilno-Londyn-Warszawa, Warszawa 1987, s. 60;
• [S. Mackiewicz] Cat, Ataki na konserwatystów a sprawa żyrardowska, "Kurier Słonimski", Wilno, 10 IX 1934, nr 247, s. 1;
• T. Venclova, Vilnius. A Guide to Its Names and People, Vilnius 2009, s. 232.
• D. Mycielska, J. M. Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s. 241;
• P. Dąbrowski, Zabójstwo Prezydenta Gabriela Narutowicza - proces Eligiusza Niewiadomskiego, "Imponderabilia. Biuletyn Piłsudczykowski", z. 2, Gdańsk 2011, s. 144-165.
• Z. Krzemiński, Kartki z dziejów warszawskiej adwokatury, Warszawa 2008, s. 12;
• P. Dą- browski, Rozpolitykowane miasto. Ustrój polityczny państwa w koncepcjach polskich ugrupowań działających w Wilnie w latach 1918-1939, Gdańsk 2012, s. 66, 84.
• M. Kornat, Polityka równowagi 1934-1939. Polska między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007, s. 282-283.
• T. Nałęcz, Odzyskana niepodległość, [w:] Polska. Losy państwa i narodu do 1939 roku, Warszawa 2003, s. 544.
• W. Mich, Związek Ziemian w Warszawie (1916-1926). Organizacja i wpływy, Lublin 2007, s. 24, 35-36;
• B. Gałka, Konserwatyści w Polsce lat 1935-1939, Toruń 2006, s. 70.
• D. Szpoper, P. Dąbrowski, Sprawa Zygmunta Wasilewskiego - proces o zniesławienie Aleksandra Lednickiego, "Studia Iuridica Toruniensia" 2012, t. XI, s. 201-225.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2014.21.0.11