Dynamika systemów jako narzędzie przeciwdziałania tragedii dóbr wspólnych

• Autorzy: Mariusz Dacko , Paulina Bielecka

Warianty tytułu

Systems Dynamics as a Tool to Overcome the Tragedy of the Common Environmental Resources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zwykle ludzie rywalizują więc między sobą o możliwość konsumpcji owych zasobów. Wykorzystanie dobra przez jednego użytkownika zmniejsza jego dostępną ilość i szanse skorzystania zeń w tym samym czasie przez innych użytkowników. Gdy rosnące zapotrzebowanie na dobro przekroczy jego bezwzględną granicę, system przestanie działać. Jedynym sposobem, by temu zapobiec jest działanie kolektywne - wypracowanie zasad korzystania ze wspólnego dobra, którym wszyscy użytkownicy solidarnie się podporządkują. Senge spoglądał na ten problem wykorzystując analizę systemową. Opracował on archetyp, który wyjaśnia, jak dochodzi do nadmiernej eksploatacji zasobu, a w konsekwencji naruszenia jego zdolności odtworzeniowych lub jego zupełnego wyczerpania. Owa zbyt intensywna eksploatacja jest wynikiem indywidualnie racjonalnego dążenia użytkowników wspólnego dobra do uzyskania z niego jak największych korzyści. W niniejszej pracy zaprezentowano i omówiono archetyp systemowy tragedii współużytkowania. Przedstawiono następnie model dynamiki systemu dotkniętego takim problemem i zaproponowano sposób jego rozwiązania. (fragment tekstu)

EN

The thesis raises the issue of the tragedy of the commons environmental resources. The problem was considered using a system dynamics approach. The article discusses the archetype of the Tragedy of the Commons, which initiated a deeper analysis of the problem using dynamic models. Performed simulations allowed the system to point out causes of overexploitation of the resource, which leads to its exhaustion. The study presents and discusses model of sustainable resource management. This model includes the new rules in its structure, which guarantee respect for the resource limitations of the system. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zasoby naturalne nieodnawialne; Zarządzanie zasobami środowiska; Gospodarowanie zasobami naturalnymi; System dynamiczny

EN

Non-renewable natural resources; Environmental resources management; Natural resources management; Dynamic system

• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 2 (53)
• Strony: 10--22

Twórcy

autor

Mariusz Dacko

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

autor

Paulina Bielecka

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Bibliografia

• Barkley Rosser J., Complex Evolutionary Dynamics in Urban-Regional and Ecologic-Economic Systems, Springer 2011
• Bossel H., Modeling and Simulation, Germany 1994
• Bossel H., System ZOO 2 Simulation Models Climate, Ecosystems, Resources, t. 2, Norderstedt 2007
• Braun W., The System Archetypes, 2002, www.albany.edu
• Dacko M., Model rozwoju obszarów wiejskich objętych siecią Natura 2000, w: A. Bołtromiuk (red.), Uwarunkowania zrównoważonego rozwoju gmin objętych siecią Natura 2000, Warszawa 2011
• Hardin G., The Tragedy of the Commons, "Science Magazine" 1968 nr 162, www.sciencemag.org
• Malawski M., Wieczorek A., Sosnowska H., Konkurencja i kooperacja. Teoria gier w ekonomii i naukach społecznych, Warszawa 1997
• Ostrom E., Gardner R., Walker J., Rules, Games & Common-Pool Resources, Michigan 1994, www. press.umich.edu
• Ostrom E., The Danger of Self-Evident Truths, "Political Science and Politics" 2000 nr 33
• Roopnarine P., Ecology and the Tragedy of the Commons, "Sustainability" 2013 nr 5
• Senge P., Piąta Dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Warszawa 2012