Wpływ adopcji na dziedziczenie testamentowe w prawie rzymskim

• Autorzy: Marek Kuryłowicz

Warianty tytułu

The effect of Adoption on Succession upon Testament in Roman Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł dotyczy konsekwencji, jakie adopcja wywierała na dziedziczenie testamentowe w prawie rzymskim. Autor pisze o wpływie adopcji na strukturę rzymskiej rodziny oraz przedstawia zasadnicze przemiany, jakie w prawie rzymskim pojawiły się na styku adopcji i prawa spadkowego.

EN

Adopting a child into a family (adoptio and adrogatio) and appointing a heir in one's will was a method of securing family continuity. On the other hand, an interesting question arises in this respect as to possible competition between adoption and adopted (arrogated) people and the will as well as the heir appointed in it. Two cases are relevant here as regards the effect of adoptio on the validity of a will: 1. the testator is adopted (arrogated) upon making up a will, or 2. the testator adopts (arrogates) another person into the agnatic family upon making up a will. In the first case, the will was no longer valid according to Roman civil law, but could remain in force in some cases on the basis of praetorian law. If the will was valid and the testator adopted (arrogated) a person into his family once the will had been made up, the legal situation was expressed by the principle of adoptio rumpit testamentum (or: adgnatione postumi rumpitur testamentum). The will became invalid. At the borderline of these principles and with concurring civil and praetorian laws many complex situations occurred, examined by Roman jurists. A growing tendency to pay more attention to natural kinship (cognation) could be observed, which lessened civil law effects and made inheriting easier. Changes in regard to adoption and inheritance law eventually precipitated Justinian's adoption reform (adoptio plena and minus plena). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo spadkowe; Historia prawa; Prawo rodzinne

EN

Succession law; Legal history; Family law

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2012
• Tom: 59
• Numer: nr 2
• Strony: 31--42

Twórcy

autor

Marek Kuryłowicz

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• L. Amirante, G. 1, 135: Appunti per la storia del dogma della pendenza, BIDR 64., s. 111 i nast.
• G. Bergman, Beiträge zum römischen Adoptionsrecht, Lund 1912, passim.
• B. Biondi, Successione testamentaria e donazioni, Milano 1955, s. 586.
• W. Bojarski, W. Dajczak, A. Sokala, Verba iuris. Reguły i kazusy prawa rzymskiego, Toruń 2000, s. 50.
• F. Camacho, Familia agnaticia y cognaticia y adoption, Temis 21, 1967, s. 160 i nast.
• W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009, s. 289-290.
• J. Gaudemet, Formes et fonctions de l'adoption dans le monde antique, [w:] Orlandis 70. Estudios de Derecho Privado y Penal Romano, Feudal y Burgues, Barcelona 1988, s. 17-27.
• M. Horvat, Les aspects socieaux de l'adrogation et de l'adoption à Rome, "Studi Grosso" VI, s. 47-53.
• M. Kaser, Das römische Privatrecht, Bd. I, München 1971, s. 682, uw. 14.
• K. Kolańczyk, Prawo rzymskie, Warszawa 1997, s. 481-482.
• Ch. Kunst, Römische Adoption. Zur Strategie einer Familienorganisation, Frankfurt a. M. 2005, passim.
• M. Kuryłowicz, Adoptio prawa rzymskiego. Rozwój i zmiany w okresie poklasycznym i justyniańskim, Lublin 1976, s. 80-90, 184-192.
• M. Kuryłowicz, Adoptio plena und minus plena, LABEO. Rassegna di diritto romano, Napoli 1979, t. 25, fasc. 2, s. 163-182.
• M. Kuryłowicz, Die adoptio im klassischen römischen Recht, Warszawa 1981, s. 131-133.
• M. Kuryłowicz, Dziedziczenie przeciwtestamentowe adoptowanych w rzymskim prawie klasycznym i jego znaczenie dla rozwoju rzymskiej adopcji, CPH 1976, t. 28, z. 2, s. 17-35.
• M. Kuryłowicz, Kontynuacja rodziny w państwie i prawie rzymskim okresu republiki, [w]: Divina et humana. Księga jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin ks. prof. H. Misztala, Lublin 2001, s. 130.
• M. Kuryłowicz, Zum Noterbrecht der Adoptierten im römischen Recht, [w:] Leges sapere. Studia i prace dedykowane profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, Kraków 2008, s. 239-254.
• M. Kuryłowicz, Marcus Tullius Cicero o rzymskiej adopcji, [w]: Historia et Ius. Księga pamiątkowa ku czci Ks. prof. H. Karbownika, Lublin 1998, s. 253-263.
• M. Kuryłowicz, Rozwój historyczny rzymskiej adopcji, "Studia Iuridica Lublinensia" 2011, t. XVI, s. 35-53.
• H. Lindsay, Adoption in the Roman World, Cambridge 2009.
• M. Meinhardt, Die senatusconsulta Tertullianum und Orphitianum in ihrer Bedeutung für die klassische römische Erbrecht, Graz 1967, s. 270 uw. 41.
• E. Nardi, Giustiniano e l'adozione, Estudios Iglesias 3, Madrid 1988, 1497 ff.
• Ch. Neukirchen, Die historische Entwicklung der Adoption, Frankfurt am Main 2005.
• W. Osuchowski, Zarys rzymskiego prawa prywatnego, Warszawa 1967, s. 480.
• G. La Pira, La successione ereditaria intestata e contro il testamento in diritto romano, Firenze 1930.
• M. Prevost, Les adoptions politiques a Rome sous la Republique et le Principat, Paris 1949.
• U. Robbe, I postumi nella successione testamentaria romana, Milano 1937, s. 54-58.
• C. Russo Ruggeri, La datio in adoptionem I, Origine, regime giuridico e riflessi politico-sociali in età repubblicana ed imperiale, Milano 1990.
• C. Russo Ruggeri I, La datio in adoptionem II: Dalla pretesa influenza elleno-cristiana alla reforma giustinianea, Milano 1995.
• R. Świrgoń-Skok, Kategoria spadkobierców koniecznych (heredes necessarii) jako przykład zapewnienia ciągłości w rodzinie rzymskiej w okresie prawa klasycznego, "Studia Iuridica Lublinensia" 2010, t. XVI, s. 135-146.
• P. Voci, Diiritto ereditario Romano I, Milano 1967, s. 397.
• P. Voci, Diritto ereditario Romano, vol. II, Milano 1963, s. 645 i nast.
• W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2009, s. 181.
• J. Zabłocki, Kompetencje 'patres familias' i zgromadzeń ludowych w sprawach rodziny w świetle 'Noctes Atticae' Gelliusa, Warszawa 1990, s. 68-88.