Recepcja myśli św. Tomasza z Akwinu na ziemiach polskich w ujęciu retrospektywnym

• Autorzy: Małgorzata Łuszczyńska

Warianty tytułu

Reception of St. Thomas Aquinas's Ideas in Poland in a Retrospective Approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zbadanie procesu recepcji myśli św. Tomasza z Akwinu w Polsce. Autor w ujęciu retrospektywnym przedstawia obecność myśli św. Tomasza na gruncie polskim, prezentuje różne klasyfikacje i interpretacje tomizmu w przekroju dziejowym, na tle dokonujących się w Europie przeobrażeń.

EN

The purpose of this article is to investigate the process of reception of St. Thomas Aquinas's ideas in Poland. The author points to a varied degree of perception of Aquino's doctrine from the Middle Ages to contemporary times. Initially, the legacy of the Angelic Doctor was predominantly studied by theologians, with time it became the object of research mainly for philosophers. The reception of Thomism was determined by various factors: a kind of "fashion" for a specific direction of philosophical investigation, socio-economic conditionings creating demand for doctrinal justification of existing status quo, and most of all granting the doctrinal nature to the Church teaching. The ideas of St. Thomas Aquinas were not easily adopted in Poland, where nominalism and anti-aristotelic tendencies were in the ascendant. Over time, the doctrine became more and more popular amongst rationalistic trends. Due to the efforts of Pope Leo XIII the rebirth of the research occurred. There was a change in the approach to the doctrine of Aquino both qualitative and quantitative. In the interwar period, the style of philosophy defined as Thomism was the second primary trend of philosophy, next to the milieu of the Lvov-Warsaw School. The study of Thomas's doctrine began to bear varied fruit, and its multi-directionality led to stratification and inconsistency. Analyzing the trends of current philosophical studies on the thought of Thomas Aquinas, the author argues for the necessity - from the scientific research methodology point of view - of the distinction between the terms: Thomas's thought and Thomistic thought. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Poglądy filozoficzne

EN

Philosophy; Philosophical thought

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2012
• Tom: 59
• Numer: nr 2
• Strony: 43--57

Twórcy

autor

Małgorzata Łuszczyńska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• A. Andrzejczuk, Prawda o dobru, Warszawa 2000, s. 20.
• H. Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935, s. 486.
• F.W. Bednarski, Pierwsze lata rozkwitu tomizmu na Wydziale Filozofii KUL, [w:] Księga jubileuszowa na 50-lecie Wydziału Filozoficznego KUL, red. A. B. Stępień, J. Wojtysiak, Lublin 2000, s. 36 - 41.
• F.W. Bednarski, Egzystencjalizm tomistyczny, [w:] Człowiek - Kultura - Uniwersytet, Lublin 1982, s. 245-246.
• S.F. Belch, Paulus Vladimiri and his doctrine concerning international law and politics, The Hague - London - Paris 1965.
• G. Besler, Spór o koncepcję metafizyki. Tomizm egzystencjalny M.A. Krąpca a filozofia analityczna P.F. Strawsona, Katowice 2002, s. 15-24.
• K. Chojnicka, Nauczanie społeczne Kościoła od Leona XIII do Piusa XII, Kraków 1993, s. 28.
• P. Chojnacki, Rozwój czy zniszczenie filozofii tomistycznej, "Ateneum Kapłańskie" 1935, t. 35, s. 209-216.
• I. Dąmbska, Franciszek Brentano a polska myśl filozoficzna. Kazimierz Twardowski i jego szkoła, "Ruch Filozoficzny" 1979, nr 1-2, s. 1-10.
• B. Dembowski, Encyklika Aeterni Patris w Polsce, [w:] Studia z dziejów myśli świętego Tomasza z Akwinu, pod red. S. Swieżawskiego, J. Czerkawskiego, Lublin 1978, s. 325.
• É. Gilson, Jedność doświadczenia filozoficznego, Warszawa 1968, s. 219.
• W. Giertych, Tomizm, [w:] Słownik społeczny, pod red. B. Szlachty, Kraków 2004, s. 1465.
• C. Głombik, Metafizyka kultury. Grabmann - Maritain - neoscholastyka polska, Warszawa 1982, s. 164.
• M. Gogacz, Tomizm egzystencjalny na tle odmian tomizmu, [w:] W kierunku Boga, pod red. B. Bejzego, Warszawa 1982, s. 18-27.
• M. Gogacz, Tomizm w polskich środowiskach uniwersyteckich XX wieku, [w:] Studia z dziejów myśli świętego Tomasza z Akwinu, pod red. S. Swieżawskiego, J. Czerkawskiego, Lublin 1978, s. 337.
• M. Gogacz, Filozofia chrześcijańska w Polsce Odrodzonej, "Studia Philosophiae Christianae" 1969, nr 2, s. 59.
• I.St. Grat, Stanowisko prawnonaturalne Czesława Strzeszewskiego na tle poglądów polskich tomistów, Białystok 2009, s. 27-30.
• E. Hugon, Zasady filozofii. Dwadzieścia cztery tezy tomistyczne, Poznań 1925, s. XXXIII.
• J. Iwanicki (Problematyka filozoficzna w ciągu ostatniego 50-lecia w Polsce, "Ateneum Kapłańskie" 1959, nr 1-3, s. 255-258.
• S. Janeczek, Filozofia na KUL-u. Nurty, osoby, idee, Lublin 2001, s. 21.
• S. Janeczek, Filozofia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, [w:] Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. 90 lat istnienia, pod red. G. Kramarka, E. Ziemanna, Lublin 2008, s. 89-90.
• K. Kalka, Filozoficzna antropologia tomistyczna okresu międzywojennego w Polsce jako podstawa kształtowania charakteru, Bydgoszcz 2000, s. 29-35.
• M.A. Krąpiec, Współczesne kierunki epistemologiczne w tomizmie (przegląd stanowisk), [w:] É. Gilson, Realizm tomistyczny, Warszawa 1968, s. 205-328.
• M.A. Krąpiec,Poznawać czy myśleć, Lublin 1994, s. 53-225. M.A. Krąpiec,Słowo wstępne, [w:] J. Kalinowski, Poszerzone serca, Wspomnienia, Lublin 1997, s. 7.
• P. Kielar, Jana Sartoris Itinerarium S. Thomae, "Studia Theologica Varsaviensia" 1969, z. 2 (nr 7), s. 271-276.
• J. Kłoczowski, Polska prowincja dominikańska w XVI wieku, "Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego" 1972, nr 19, s. 99-102.
• W. Korniłowicz, Chrześcijańska odbudowa świata w świetle nauki o ciele mistycznym. Rozważania nad rolą duszpasterza w akcji społecznej, Warszawa 1938, s. 61-65.
• W. Kosiakiewicz, Główne idee systemu neoscholastycznego, "Ateneum Kapłańskie" 1909, t. 1, s. 99.
• A. Kość, Wkład Jerzego Kalinowskiego do nauki prawa, [w:] Prawo. Kultura. Uniwersytet. 80 lat ośrodka prawniczego KUL, pod red. A. Dębińskiego, Lublin 1999, s. 166.
• K. Kowalski, Wpływy filozofii tomistycznej na współczesne odrodzenie katolickie, [w:] VIII Tydzień społeczny Stowarzyszenia Młodzieży Akademickiej "Odrodzenie" w Lublinie od dnia 20 do 26 sierpnia 1929 r., Lublin 1930, s. 38.
• K. Kowalski, Obecny stan filozofii neoscholastycznej w Polsce, "Wiadomości dla Duchowieństwa" 1933, nr 4-6, s. 131.
• E. Kozerska, Państwo i społeczeństwo w poglądach Piusa XI, Wrocław 2005, s. 27-40.
• Z. Kuksewicz, Albertyzm i tomizm w XV wieku w Krakowie i Kolonii. Doktryna psychologiczna, Wrocław 1973.
• Z. Kuksewicz: Główne źródła "Komentarza do De anima" Jana z Głogowa, "Studia Mediewistyczne" 1963, nr 4, s. 5.
• A. Maryniarczyk, Tomizm. Dla-czego?, Lublin 2001, s. 17.
• A. Maryniarczyk, Aktualność tomizmu, [w:] Wprowadzenie do filozofii, pod red M.A. Krąpca, S. Kamińskiego, Z.J. Zdybickiej, A. Maryniarczyka, P. Jaroszyńskiego, Lublin 2003, s. 736.
• A. Mitterer, Die Entwicklungslehre Augustines im Vergleich mit dem Weltbild des hl. Thomas von Aquin und dem der Gegenwert, Wien - Freiburg im Breisgau 1956, s. 15, 327.
• M. Morawski, Filozofia i jej zadanie, Kraków 1899, s. 234.
• M. Łuszczyńska, Ewolucja myśli społecznej Kościoła katolickiego w kwestii prawa, państwa i polityki pod wpływem przemian kulturowych we współczesnym świecie, [w:] Kultura i myśl polityczno-prawna. Materiały z VII Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Doktryn Politycznych i Prawnych Jurata, 28 - 31 maja 2008 r., pod red. A. Sylewstrzaka, D. Szpopera, A. Machnikowskiej, P. Dąbrowskiego, Sopot 2011, s. 247-258.
• M. Łuszczyńska, Filozofia prawa Czesława Martyniaka, Lublin 2008.
• M. Markowski, Burydanizm w Polsce w okresie przedkopernikańskim, Wrocław 1971, s. 221.
• M. Markowski, Tomizm w logice, teorii poznania, filozofii przyrody i psychologii w Polsce w latach 1400-1525, [w:] Studia z dziejów myśli świętego Tomasza z Akwinu, pod red. S. Swieżawskiego, J. Czerkawskiego, Lublin 1978, s. 209.
• A. Maryniarczyk, Tomizm.Dla-czego?, Lublin 2001, s. 93.
• A.M. Nowik, Zagadnienie pierwszych przyczyn rzeczy w Komentarzu św. Tomasza z Akwinu do Metafizyki Arystotelesa, Warszawa 2003, s. 124.
• H. Piluś, Człowiek w posoborowym neotomizmie polskim, Wrocław 1990, s. 7-31.
• H. Piluś, Człowiek w tomizmie egzystencjalnym, Warszawa 2004, s. 14.
• R. Palacz, Polska filozofia przyrody w drugiej połowie XV w., "Studia Mediewistyczne" 1973, nr 14, s. 170.
• E. Paczkowska-Łagowska, Psychika i poznanie. Epistemologia Kazimierza Twardowskiego, Warszawa 1980, s. 6-7.
• J. Pastuszka, Trwałe wartości filozofii chrześcijańskiej na tle nowoczesnych prądów filozoficznych, "Roczniki Filozoficzne" 1948, nr 1, s. 8.
• K. Pomian, Tomizm na tle przeobrażeń europejskiej myśli filozoficznej na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Filozofowie w świecie polityki. Eseje 1957-1974, Toruń 2004, s. 401-416.
• I. Radziszewski, Odrodzenie filozofii scholastycznej, "Przegląd Filozoficzny" 1901, z. IV.
• I. Radziszewski, Encyklika o studiach filozoficznych (z 4 sierpnia 1879 r.) Aeterni patris, [w:] Leon XIII. Żywot i praca, Warszawa 1902, s. 184.
• J. Rebeta, Paweł z Worczyna, "Materiały i Studia Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej" 1964, z. 3, s. 134.
• M. Rechowicz, Wpływ myśli tomistycznej na nauczanie teologiczne w Akademii Krakowskiej w pierwszej połowie XV w., "Zeszyty Naukowe KUL" 1960, z. 2, s. 14.
• H. Romanowski, Rozwój filozofii tomistycznej na Zachodzie i w Polsce, "Ateneum Kapłańskie" 1927, t. 19, s. 71-79.
• A.B. Stepień, Filozofia polska w wiekach XIX i XX, [w:] Wkład Polaków do kultury świata, pod red. M.A. Krąpca, P. Tarasa, J. Turowskiego, Lublin 1978, s. 186.
• A.B. Stępień, Wstęp do filozofii, Lublin 1976, s. 209.
• A. Stępień, Ośrodki filozoficzne w Polsce, "Więź" 1960, nr 3, s. 75-77.
• A. Stępień, W związku z teorią poznania tomizmu egzystencjalnego, "Roczniki Filozoficzne" 1960, nr 1, s. 173.
• S. Swieżawski, Byt.Zagadnienia metafizyki tomistycznej, Kraków 1999, s. 19.
• S. Swieżawski, Owoce kontemplacji przekazywać innym, [w:] Rozmowy o filozofii, pod red. A. Zielińskiego, M. Bagińskiego, J. Wojtysiaka, Lublin 1996, s. 36-37.
• S. Swieżawski, Święty Tomasz na nowo odczytany, Poznań 2002, s. 20.
• S. Swieżawski, Początki nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego, "Roczniki Filozoficzne" 1971, z. 1 (nr 19), s. 41-56.
• S. Swieżawski, Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej, Kraków 1999, s. 17.
• P. Włodkowic, Pisma wybrane, t. 1, Warszawa 1968-1969, s. 36, 69.
• K. Wójcik, Jan Orient, "Materiały i Studia Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej" 1965, z. 5, s. 28.