Pokrzywdzony jako oskarżyciel a "sprawiedliwość naprawcza" - rys historyczny z perspektywy współczesnej

• Autorzy: Romuald Kmiecik

Warianty tytułu

The Injured Person as a Prosecutor and "Restorative Justice" - a Historical Outline from a Present-Day Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W sprawie karnej ofiara przestępstwa publicznoskargowego ma prawo do sprawiedliwości realizowanej z urzędu. W artykule omówiono oczekiwania pokrzywdzonego w kwestii sprawiedliwości, jego rolę jako oskarżyciela i skargę karną. Następnie przedstawiono pokrzywdzonego jako oskarżyciela w cieniu akcji cywilnej, w sprawach o crimina publica w procesie antycznym i feudalnym oraz w zreformowanym procesie karnym.

EN

The tendency to replace criminal responsibility with a response with features of 'restorative justice' as well as other forms of privatizing responsibility for offences (mediation) restrict the protection of both individual and public interests. From antiquity until the present day, apart from the compensatory function implemented by the crime victim and approaching the idea of restorative justice, there gradually developed the satisfaction function, which reflected the injured person's striving to satisfy public interest (justice without adjectives) as an auxiliary prosecutor. For both extreme publicizing of criminal responsibility and criminal proceedings pushing the injured person into the background and privatization of this responsibility run counter to European legal traditions, while extreme privatization is, in the author's opinion, harmful imitation of consensual forms of criminal proceedings in the United States.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sprawiedliwość; Prawo karne; Historia prawa; Sprawiedliwość naprawcza

EN

Justice; Criminal Law; Legal history; Restorative justice

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2009/2010
• Tom: 56/57
• Strony: 93--112

Twórcy

autor

Romuald Kmiecik

Bibliografia

• M. Rogacka-Rzewnicka, O zjawisku "prywatyzacji" ("cywilizacji") prawa karnego w świetle koncepcji celu postępowania karnego, "Prokuratura i Prawo" 2010 nr 1-2, s. 235 i n.
• R. Kmiecik, O dwu koncepcjach dalszego rozwoju procedury karnej (uwagi w związku z tzw. konsensualizmem procesowym), "Gdańskie Studia Prawnicze" 2003, t. XI, s. 99 i n.;
• Mediacja jako procesowa forma kształtowania podstawy rozstrzygnięcia, [w:] Zapobieganie i zwalczanie przestępczości w Polsce przy zastosowaniu probacyjnych środków karania (materiały z konferencji), Kancelaria Senatu, Warszawa 2004, s. 364 i n.
• A. Muszyńska, Naprawianie szkody wyrządzonej przestępstwem, Warszawa 2010, s. 428.
• B. Wolniewicz, Sądownicza erozja swobód demokratycznych. Przyczynek do filozofii prawa karnego, Annales UMCS, sec. G, Lublin, vol. LII/LIII, 2005/2006, s. 188.
• J. Consedine, Wyrównanie szkód spowodowanych przestępstwem. Sprawiedliwość naprawcza i probacja, [w:] Zapobieganie i zwalczanie przestępczości w Polsce przy zastosowaniu probacyjnych środków karania (materiały z konferencji), Kancelaria Senatu, Warszawa 2004, s. 238-241.
• E. H. Rosenfeld, Die Nebenklage de Reichsstrafprozesses, Ein Beitrag zur Lehre von den Rechten des Verletzten in Strafverfahren, Berlin 1900, s. 9.
• W. Daszkiewicz, Oskarżyciel w polskim procesie karnym, Warszawa 1960, s. 5.
• J. Makarewicz, Ustawa o postępowaniu karnym z dnia 23 maja 1873 r., Kraków 1911, s. VII.
• J. Maciszewski, Szlachta polska i jej państwo, Warszawa 1969, s. 191.
• K. Góźdź-Roszkowski, Obowiązek rozdawania dóbr skonfiskowanych w ustawodawstwie polskim XVI stulecia, "Zeszyty Naukowe UJ", Łódź 1971, z. 83, s. 31.
• R. Hube, Prawo polskie w wieku trzynastym, Warszawa 1874, s. 241;
• S. Kutrzeba, Dawne polskie prawo sądowe w zarysie (I - Prawo karne, II - Postępek sądowy), Lwów-Warszawa-Kraków 1921, s. 53.
• B. Groicki, Artykuły prawa majdeburskiego, Postępek sadów około karania na gardle, Ustawa płacej u sądów, Warszawa 1954, s. 175.
• W. Daszkiewicz, Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia a zasada legalizmu, "Palestra" 1961, nr 8, s. 6.
• I. J. Fojnicki, Kurs ugołownogo sudoproizwodstwa, 1.1, cz. II, Peterburg 1896, s. 2.
• J. Rosenblatt, Wykład austriackiego procesu karnego, cz. 1, Kraków 1884, s. 127-128.
• J. Glaser, Handbuch des Strafprozesses, Zweiter Band, Leipzig 1885, s. 27.
• R. Gneist, Wier Fragen zur Deutschen Strafprozessordnung mit einem Schlusswort über die Schöffenngerichte, Berlin 1874, s. 45-47.
• R. Kmiecik, Oskarżyciel posiłkowy a powód cywilny w procesie karnym (analiza założeń ustawowych), "Annales UMCS''.Lublin, sectioG,1976, vol. XXIII, 7, s. 124.
• E. Krzymuski, Wykład procesu karnego, Kraków 1922, s. 79.
• S. Glaser, Wstęp do nauki procesu karnego, Warszawa 1928, s. 21.
• E. H. Rosenfeld, Die Nebenklage des Reichstrafprozesses. Ein Beitrag zur Lehre von den Rechten des Verletzten im Strajverfahren, Berlin 1900, s. 3;
• Janka, Staatlichesklagemonopol und subsidires Strafklagerecht, Erlangen 1879, s. 18.
• Z.Radwański, Roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na rzecz Czerwonego Krzyża w razie umyślnego naruszenia dóbr osobistych, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1968, nr 3, s. 165-166.
• H. A. Zachariae, Wykład postępowania karnego niemieckiego, t. I, Warszawa 1874, s. 140.
• H. Kempfier, Der Nebenkläger im geltenden und künftigen Strafverfahren, Ludwig-Maximilians Universität zu München 1956, s. 15.
• R. Gerland, Der Deutsche Strafprozess, Eine systematische Darstelung, Mannheim, Berlin, Leipzig 1927, s. 121.
• S. Borowski, Ściganie przestępstw z urzędu w średniowiecznym prawie polskim, Warszawa 1933, s. 18.
• R. Schmidt, Staatsanwalt und Privatkldger - zur Gesetzbungskritik, Leipzig 1891, s. 16.
• M. Szerer, Sądownictwo angielskie, Warszawa 1959, s. 129;
• I. W. Cecil Turner, Kenny's Outline of Criminal Law, Cambridge 1958, s. 559.
• Digesta Iustiniani Augusta, recog. P. Krüger, T. Mommsen, Berlin 1963.
• T. Mommsena, Römisches Strafrecht, Graz 1955, s. 813.
• M. Kaser, Das römische Privatrecht, erster Abschnitt, das altermische, das vorklassische und klassische Recht, München 1971, s. 380.
• A. Berger, Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953, s. 767.
• A. Krawczuk, Gajusz Juliusz Cezar, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 21.
• J. Nowotny, Zasada legalności i oportunizmu w procesie karnym, Kraków 1909, s. 41.
• A. Esmein, Histoire de la procédure criminelle en France et spécialement de le procédure inquisitoire depuis le XIII siècle jusqu'à nos jours, Paris 1882, s. 51.
• M. Amos, Wymiar sprawiedliwości w Wielkiej Brytanii, Londyn 1943, s. 33.
• R. Garraud, Précis de droit criminel, Paris 1918, s. 633.
• W. Daszkiewicz, Prawo pokrzywdzonego do wystąpienia w roli oskarżyciela a sanacyjne reformy procesu karnego, "Czasopismo prawno-historyczne" 1956, t. VIII, z. 2, s. 159 i n.
• W. Daszkiewicz, Proces adhezyjny na tle prawa polskiego, Warszawa 1961, s. 10.