Oddziaływanie efektu grawitacyjnego na zróżnicowanie wydajności pracy w krajach bałkańskich

• Autorzy: Katarzyna Mroczek , Andrzej Nowosad , Tomasz Tokarski

Warianty tytułu

The Gravity Effect and its Impact on Labor Productivity in Balkan Economies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie i ocena efektów grawitacyjnych na przestrzenne zróżnicowanie wydajności pracy w 11 krajach bałkańskich w latach 2000-2013. Badania przeprowadzono w celu ukazania różnorodności krajów bałkańskich w odniesieniu do pozostałych państw Europy pod względem technicznego uzbrojenia pracy i przestrzennego zróżnicowania wydajności pracy. Państwa bałkańskie przedstawiono w ich specyfice polityczno-systemowej, ze szczególnym uwzględnieniem przyczyn odmiennego rozwoju państwowo-ekonomicznego tego regionu na tle powojennej Europy, jak reżimy autorytarne, konflikty zbrojne, przyzwolenie społeczne na korupcję, poziom kultury politycznej i gospodarczej społeczeństw. Badania w dziedzinie politologii przeprowadzono metodą porównawczą systemów politycznych i gospodarczych państw regionu w ich rozwoju od II wojny światowej do końca 2013 r. Badania ekonomiczne przeprowadzono metodą zróżnicowania efektów grawitacyjnych poprzez symulacje numeryczne stanów długookresowej równowagi wydajności pracy w krajach bałkańskich. Stworzony model posiada asymptotycznie stabilny punkt stacjonarny, co do którego przyjęto, że jest punktem długookresowej równowagi. W badaniach wykorzystano dane statystyczne odnośnie do zasobów kapitału rzeczowego ujętych w równaniu ich przyrostów w długim horyzoncie czasu. Wyliczono techniczne uzbrojenie pracy na bazie uzyskanych szacunków kapitału rzeczowego, przeprowadzono badania łącznych i jednostkowych efektów grawitacyjnych w regionie oraz zbadano najsilniej odczuwalne efekty grawitacyjne w regionie. Na podstawie badań stwierdzono, że najwyższym poziomem technicznego uzbrojenia pracy charakteryzują się Grecja, Słowenia, Chorwacja i Albania, najniższym Rumunia, Serbia, Bułgaria i Macedonia. Siła oddziaływania technicznego uzbrojenia pracy na wydajność pracy jest ponad trzykrotnie wyższa niż siła oddziaływania efektu grawitacyjnego w regionie. Najwyższą wydajnością pracy charakteryzują się Albania i Chorwacja, najniższą Rumunia i Turcja. Najgorsza sytuacja na rynku pracy i najwyższe bezrobocie jest w Macedonii oraz Bośni i Hercegowinie. Najniższe bezrobocie jest w Rumunii, Turcji i Słowenii. Najbogatszym krajem jest Słowenia, która jako jedyna osiągnęła PKB per capita wyższe niż średnia dla krajów UE. Na podstawie badań można stwierdzić, że wejście do UE krajów z nią stowarzyszonych wzmocni działanie efektów grawitacyjnych i doprowadzi do silniejszego procesu konwergencji, co może się przyczynić do większej stabilności politycznej i gospodarczej regionu. (abstrakt oryginalny)

EN

The authors explore what they define as gravity effect and its impact on regional disparities in labor productivity in 11 Balkan countries from 2000 to 2013. The gravity effect, which is a reference to Newton's gravity law, is based on the assumption that regions have some economic influence on one another. The strength of these relationships is proportional to the size of the regional economies and inversely proportional to the distance between them. The model of economic growth applied by Mroczek, Nowosad and Tokarski draws from the neoclassical models of Solow; Mankiw, Romer and Weil; and Nonneman and Vanhoud. The research looks at how Balkan countries are distinct from other European economies in terms of the capital-labor ratio and regional disparities in labor productivity. The authors discuss the specific features of the Balkan political system and examine why the region has followed a different path of political and economic development than the rest of postwar Europe. The Balkan region is distinct for its authoritarian regimes, military conflicts and public acceptance of corruption, the authors say. They compare the political and economic systems of individual Balkan countries and their development paths from the end of World War II to the end of 2013. In their research, the authors use a method based on numerical simulations of a long-term equilibrium in labor productivity in Balkan economies. The model developed by the authors has an "asymptomatically stable steady state point regarded as a point of long-term equilibrium." The research includes an analysis of statistical data on physical capital resources. The research shows that Greece, Slovenia, Croatia and Albania have high capital-labor ratios, while Romania, Serbia, Bulgaria, and Macedonia have low ratios. The impact of the capital-labor ratio on labor productivity in the region is almost three times stronger than the influence of the gravity effect, the authors say. They add that Albania and Croatia have the highest levels of labor productivity, while Romania and Turkey are at the opposite end of the spectrum. Macedonia and Bosnia-and-Hercegovina are the worst off in terms of the labor market situation and unemployment. Joblessness is the lowest in Romania, Turkey and Slovenia, according to the authors. Their research shows that Slovenia is the most affluent country in the Balkan region and the only one with a GDP per capita above the EU average. Several Balkan countries are associated with the European Union and seeking to join the bloc. According to Mroczek, Nowosad and Tokarski, EU accession would benefit these Balkan economies because it would reinforce the gravity effect and lead to a stronger convergence process, thus contributing to greater political and economic stability in the region. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wymiana międzynarodowa; Wydajność pracy; Produkcja; Bezrobocie; Efekt grawitacyjny

EN

International exchange; Labour efficiency; Production; Unemployment; Gravity effect

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 2
• Strony: 15--53

Twórcy

autor

Katarzyna Mroczek

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

autor

Andrzej Nowosad

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

autor

Tomasz Tokarski

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Beck K., Grodzicki M. [2014], Konwergencja realna i synchronizacja cykli koniunkturalnych w Unii Europejskiej. Wymiar strukturalny, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Božović Ž., Ðurašković J. [2013], Demografska kretanja i kadrovski razvoj u Crnoj Gori, "Ekonomske Teme", nr 51 (3), Database: Business Source Complete.
• Campbell J. C. [1967], Tito's Separate Road, America and Jugoslavia in World Politics, Harper & Row, New York.
• Campbell J. C., Sherrad P. [1968], Modern Greece, Benn, London.
• Cobb C.W., Douglas P.H. [1928] A Theory of Production, "American Economic Review", no.18.
• Dykas P., Tokarski T. [2013], Podażowe czynniki wzrostu gospodarczego - podstawowe modele teoretyczne, w: System modeli gospodarki narodowej opartej na wiedzy, red. W. Welfe, I. Świeszewska "Acta Universitatis Lodziensis - Folia Oeconomica" 294, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Europa XXI wieku, Perspektywy i uwarunkowania integracji europejskiej [2013], red. M. Musiał-Karg, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Gligorov V. [2004], Socialism and the Disintegration of FSR Yugoslavia, w: Slovenia. From Yugoslavia to the European Union, red. M. Mrak, M. Rojec. M. Solva-Jáuregui, The World Bank, Washington.
• Jarosiewicz A. [2013], Gospodarka Turcji: sukces z niepewnymi widokami na przyszłość, Komentarze OSW, 6.11.2013, www.osw.waw.pl (12.11.2014).
• Jelavich B. [2005], Historia Bałkanów. Wiek XX, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Linnemann H. [1963], An Econometric Study of International Trade Flows, North-Holland Publishing Company, Amsterdam.
• Lucas R. E. [1988], On the Mechanics of Economics Development, "Journal of Monetary Economics", July.
• Lucas R. E. [2010], Wykłady z teorii wzrostu gospodarczego, C. H. Beck, Warszawa.
• Mankiw N. G., Romer D., Weil D. N. [1992], A Contribution to the Empirics of Economic Growth, "Quarterly Journal of Economics", May.
• Meletopoulos N. [2008], Η δικτατορία των συνταγματαρχών, Κοινωνία, ιδεολογία, οικονομία, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
• Misiak T., Sulima A., Tokarski T. [2010], Czy w polskich powiatach występuje efekt konwergencji realnej? w: Wzrost gospodarczy i polityka makroekonomiczna, red. W. Kwiatkowska, E. Kwiatkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Mroczek K., Tokarski T. [2014], Efekt grawitacyjny a zróżnicowanie wydajności pracy w krajach UE, referat na IV Ogólnopolską Konferencję im. Prof. Z. Czerwińskiego pt. "Matematyka i informatyka na usługach ekonomii", WIGE UEP, Poznań, 25 kwietnia.
• Mroczek K., Tokarski T., Trojak M. [2014], Grawitacyjny model zróżnicowania rozwoju ekonomicznego województw, "Gospodarka Narodowa", nr 3.
• Nenovski T. [2014], The Grey Economy in Macedonia: Macroeconomic Aspects, Implications and Possible Problem Solutions, "Journal of Sustainable Development", vol.5, no.10, Skopje.
• Nonneman W., Vanhoudt P. [1996], A Further Augmentation of the Solow Model and the Empirics of Economic Growth for the OECD Countries, "Quarterly Journal of Economics", August.
• Nowosad A. [2007], Bułgaria i Rumunia jako nowi członkowie Unii Europejskiej, w: Europa XXI wieku, Perspektywy i uwarunkowania integracji europejskiej, red. M. Musiał-Karg, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Nowosad A. [2013], Greckie dzieci wojny - paidomazoma i powrót do domu, w: Przestrzenne kody tekstów i narracyjne kody przestrzeni, red. B. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Podhorodecki L. [2000], Jugosławia, Dzieje narodów, państw i rozpad federacji, Wydawnictwo Mada, Warszawa.
• Popescu I. [2010], Fisheries in the Black Sea, European Parliament, Brussels, http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies/download.do?language=en&file=34631 (12.11.2014).
• Popescu I. [2011], Рибарството в България, www.europarl.europa.eu/studies (12.11.2014).
• Pulliainen K. [1963], A World Trade Study. An Econometric Model of the Pattern of Commodity Flows in International Trade in 1948-1960, "Ekonomiska Samfundet Tidskrift", no.2.
• Pupović E. [2011], Corruption and Economic Development - The case of Montenegro, Proceedings of the Conference on the Economy of Integrations (ICEI) 2011, s. 129-141, Database: Business Source Complete.
• Slovenia: From Yugoslavia to the European Union [2004], red. M. Mak, M. Rojec, M. Solva-Jáuregui, The World Bank, Washington.
• Solow R. M. [1956], A Contribution to the Theory of Economic Growth, "Quarterly Journal of Economics", February.
• Solow R. M. [1957], Technical Change and the Aggregate Production Function, "Review of Economics and Statistics", August.
• Statystyczna analiza regionalnego zróżnicowania rozwoju ekonomicznego i społecznego Polski [2013], red. M. Trojak, T. Tokarski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• System modeli gospodarki narodowej opartej na wiedzy [2013], red. W. Welfe, I. Świeszewska, "Acta Universitatis Lodziensis - Folia Oeconomica" 294, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Tinbergen J. [1962], Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy, The Twentieth Century Fund, New York.
• Tokarski T. [2009], Matematyczne modele wzrostu gospodarczego (ujęcie neoklasyczne), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Tokarski T. [2011], Ekonomia matematyczna. Modele makroekonomiczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Waldenberg M. [2005], Rozbicie Jugosławii: Jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Wzrost gospodarczy i polityka makroekonomiczna [2010], red. W. Kwiatkowska, E. Kwiatkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Zivkovic J. [2013], Montenegro, Privatisation Plan 2013, "International Tax Review", vol.24, no.3, Business Source Complete.
• Żółtowska E. [1997], Funkcja produkcji. Teoria, estymacja, zastosowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.