Poznawcze aspekty formułowania sądów i podejmowania decyzji w rachunkowości behawioralnej - wybrane zagadnienia

• Autorzy: Elżbieta Jaworska

Warianty tytułu

Cognitive Aspects of Judgment and Decision Making in Behavioral Accounting - Chosen Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki formułowania sądów i podejmowania decyzji w związku z realizacją zadań z zakresu rachunkowości w kontekście popełniania błędów poznawczych wynikających ze stosowania heurystyk. W artykule ukazano kierunki badań behawioralnych w rachunkowości. Artykuł opiera się na analizie literatury, wykorzystano metodę analizy źródeł. W pracy wskazano, że osoby zawodowo zajmujące się rachunkowością mogą nieświadomie wykorzystywać uproszczone reguły myślenia na potrzeby formułowania osądów i podejmowania decyzji, co może prowadzić do błędów poznawczych. Zrozumienie i kontrola tych mechanizmów pozwala na ograniczenie ich oddziaływania.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to present the issues of judgement and decision making in behavioral accounting in the context of cognitive heuristics and biases. It also discusses the nature and trends of behavioral accounting research. It shows the areas of interest of cognitive psychology, as well as the essence of the representativeness, availability and ancoring and adjustment heuristics and discusses same cognitive biases from the accounting perspective. The paper is based on the analysis of literature, and it uses the method of analysis of sources. The article explains how cognitive heuristics and biases can affect accountants' and auditors' behavior. Understanding and control of such mechanizms can reduce this influence.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość behawioralna; Psychologia; Rachunkowość; Behawioryzm

EN

Behavioural accounting; Psychology; Accounting; Behaviourism

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 389 Rachunek kosztów, rachunkowość zarządcza i controlling
• Strony: 130--138

Twórcy

autor

Elżbieta Jaworska

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Bibliografia

• Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., 2006, Psychologia społeczna, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.
• Bamber E.M., Ramsay R.J., Tubbs R.M., 1997, An examination of the descriptive validity of the belief- revision model and alternative attitudes to evidence in auditing, "Accounting, Organization and Society", vol. 22, no. 3/4, s. 249-268.
• Baron R.A., 1998, Cognitive mechanisms in entrepreneurship. Why and when entrepreneurs think differently than other persons, "Journal of Business Venturing", no. 13, s. 257-294.
• Basel J.S., 2012, Heuristic reasoning in management accounting - A mixed-methods analysis (Schriftenreihe Controlling, 18), Eul, Köln.
• Bedard J.C., Wright A.M., 1994, The functionality of decision heuristics: Reliance on prior audit adjustments in evidential, "Behavioral Research in Accounting", vol. 6, s. 62-89.
• Bielawska-Batorowicz E. (red.), 2012, Wprowadzenie do psychologii dla ekonomistów, PWE, Warszawa.
• Birnberg J.G., Luft J., Shields M.D., 2007, Psychology Theory in Management Accounting Research, [in:] Handbook of Management Accounting Research, C.S. Chapman, A.G. Hopwood, M.D. Shields (Eds.), Elsevier, Amsterdam, vol. 1, s. 123-130.
• Birnberg J.G., Shields J.F., 1989, Three decades of behavioral accounting research: a search for order, "Behavioral Research in Accounting", 1, s. 23-74.
• Brazel J.F., Jackson S.B., Scott B., Rech T.J., Stewart B.W., 2013, Hindsight Bias and Professional Skepticism: Does the End Justify the Means?, December 9, http://ssrn.com/abstract=2349853 (10.02.2015).
• Dalla Via N., 2011, Three Essays in Behavioral Management Accounting, Unpublished Doctoral Thesis, University of Venice.
• Dhami M.K., Hertwig R., Hoffrage U., 2004, The role of representative design in an ecological approach to cognition, "Psychological Bulletin", vol. 130, no. 6, s. 959-988.
• Encyklopedia PWN, Wydawnictwo PWN, http://encyklopedia.pwn.pl (10.02.2015).
• Epley N., Gilovich T., 2010, Anchoring unbound, "Journal of Consumer Psychology", 20, s. 20-24.
• Gerring R.J., Zimbardo F.G., 2009, Psychologia i życie, PWN, Warszawa.
• Jaworska E., 2014, Perspektywa behawioralna w rachunkowości w świetle wybranych teorii psychologii motywacji, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 830, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 70, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 49-58.
• Knapp M.C., Knapp C.A., 2012, Cognitive biases in audit engagements, CPA Journal, vol. 82, no. 6, s. 40-45, http://eds.b.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?sid=795896c2-9f1d-4315-b854-fafd- 8b6269cb sessionmgr113&vid=0&hid=103 (10.02.2015).
• Libby R., Bloomfield R., Nelson M.W., 2002. Experimental research in financial accounting, "Accounting, Organizations and Society" 27, s. 775-810.
• Luppe M.R., Fávero L.P.L., 2012, Anchoring heuristic and the estimation of accounting and financial indicators, "International Journal of Financial Accounting", vol. 1, no. 5, s. 120-130.
• Łuszczyńska-Cieślak A., Cieślak R., 1996, Wybrane pojęcia z psychologii klinicznej, [w:] Encyklopedia badań medycznych, Wyd. Medyczne MAKmed, Gdańsk, http://www.zdrowie.med.pl/psychologia/ psychologia.html (10.02.2015).
• Maruszewski T., Psychologia poznania, GWP, Gdańsk 2001.
• McMillan J.J., White R.A., 1993, Auditors' belief revisions and evidence search: The effect of hypothesis frame, confirmation bias, and professional skepticism, "Accounting Review" 68(3), s. 443-465.
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., 2006, Psychologia poznawcza, PWN, Warszawa.
• Nofsinger J.R., 2006, Psychologia inwestowania, Wyd. Helion, Gliwice.
• Riahi-Belkaoui A., 2002, Behavioral Management Accounting, Quorum Books, Westport, Connecticut, London, s. 214-215.
• Trotman K.T., Tan H.C., Ang N., 2011, Fifty-year overview of judgment and decision-making research in accounting, "Accounting & Finance", 51(1), s. 278-360.
• Tversky A., Khaneman D., 1973, Availability: A heuristic for judging frequency and probability, "Cognitive Psychology", 5, s. 207-232.
• Tversky A., Khaneman, D., 1974, Judgment under uncertainty: heuristics and biases, "Science", 185, s. 1124-1131.
• Tyszka T., 1999, Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2015.389.12