Historia współczesna w perspektywie europejskiej

• Autorzy: Jerzy Kłoczowski

Warianty tytułu

Contemporary History in the European Perspective. Between Memory and Historical Science

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Chciałbym w niniejszym zarysie podjąć tematykę ugruntowania się w ostatnich dziesięcioleciach historii współczesnej (nowoczesnej) jako pełnoprawnej dziedziny nauki historycznej i wydobyć szczególne znaczenie tego kierunku w perspektywie Europy zjednoczonej, Unii Europejskiej. Nieco więcej uwagi poświęcę niezwykle ważnej szkole francuskiej, ale także amerykańskiej, a ponadto skomplikowanej sytuacji w nauce niemieckiej i rosyjskiej. Wraz ze wzrostem znaczenia zbiorowej pamięci historycznej, kluczowe stają się dziś relacje między tą pamięcią i nauką historyczną - elementami istotnymi nie tylko na płaszczyźnie naukowej, ale także dla przyszłości zjednoczonej Europy, przyszłości Unii Europejskiej. Historia współczesna zdobyła w ostatnich latach pełne prawa w historiografii jako jej część składowa, obok innych, mocno ustabilizowanych już kierunków, jak mediewistyka czy historia nowożytna. Określana bywa różnie, np. jako "historia najnowsza", "Zeitgeschichte" w Niemczech czy "Contemporary History" w świecie anglosaskim. Wszędzie przedmiotem dyskusji pozostaje zakres chronologiczny tego "czasu współczesnego". Zmienia się on oczywiście z upływem lat i rosnącą odległością od wielkich wydarzeń - ustalających nowy stan rzeczy. W Europie, z jednej strony, będzie to rok 1945, względnie wojna 1939-1945, z drugiej - coraz powszechniej lata 1989-1991, przynoszące rozpad bloku sowieckiego wraz ze wszystkimi dalekosiężnymi skutkami tego wydarzenia. Historycy, warto to podkreślić, przyzwyczajeni są do szerokich dyskusji na temat każdego okresu historycznego i różnego oznaczania początku czy końca poszczególnych epok. (fragment tekstu)

EN

Since the beginning of historiography with greater ambitions, the relations between alive memory and the historian's view of history have posed a grave problem. However, in our global societies and burning massive memory conflicts the issue has grown in importance, obviously not only in the civilisational context. Contemporary history (German Zeitgeschichte) has gained a secure position in scientific historiography in the last decades. Especially in Europe after the war of 1939-1945, favourable conditions were created by a fierce fight for memory, by huge historical forgeries and by an instrumental approach of political and ideological forces to memory and history. That is why significance is attached to the movements, people and schools undertaking great intergenerational effort for an objective view of history. In this essay an attempt is made to present a great role of French historians, R. Rémond and F. Bédarida, in the research of contemporary history. Their significance became visible during a European conference organized by them in 1993. As a result, a new field of scientific historiography with its huge comparative ambitions was made public and strengthened in numerous countries. It is worth mentioning that an American (Anglo-Saxon) research movement called "Oral History" developed independently of the changes on the European continent. A great alive academic discussion on the relations between historical memory and scientific historiography is connected with contemporary history, particularly in the European Union and the whole of Europe. In contemporary history in particular, there are still considerable differences in historical memory of nations and historical visions. That is why the development of serious academic research on a larger scale than previously is a highly important and necessary task. Unfortunately, one might assume that further history of the European Union and the whole continent depends to a great extent on the refinement and wide acceptance of elements of common memory, common vision of the past and thus the future by all the citizens of the Union and Europe. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Historia Europy; Historia integracji europejskiej; Historia społeczeństw; Badania historyczne

EN

History; History of Europe; History of European integration; Societies history; Historical research

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2010
• Numer: R. 8, z. 1
• Strony: 25--44

Twórcy

autor

Jerzy Kłoczowski

• Instytut Europy Środkowo-Wschodniej

Bibliografia

• J. Kłoczowski, Chrześcijaństwo i historia. Wokół nurtów reformy chrześcijańskiej VIII-XX wieku, Kraków 1990, s. 10 i n.
• Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka, przeł. W. Jedlicka, Warszawa 1960.
• T. Wiślicz, Krótkie trwanie. Problemy historiografii francuskiej lat dziewięćdziesiątych XX wieku, Warszawa 2004.
• Ch. Delacroix, F. Dosse, P. Garcia, Les courants historiques en France XIXe-XXe siècle, Paris 2007.
• F. Furet, Prawdziwy koniec Rewolucji Francuskiej, przeł. B. Janicka, Kraków 1994.
• F. Furet, Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX wieku, przeł. J. Górnicka-Kalinowska, M. Ochab, Warszawa 1996.
• J. Le Goff, Historia i pamięć, przeł. A. Gronowska, J. Stryjczyk, Warszawa 2007.
• J. Le Goff, Problem historii, w: P. Rodak, Pismo, książka, lektura, Warszawa 2009, s. 29-56.
• R. Rémond, Francuska prawica dzisiaj, przeł. M. Miszalski, wstęp i opracowanie K. M. Ujazdowski, Warszawa 2008.
• R. Rémond, Religion et société en Europe. Essai sur la sécularisation des sociétés européennes aux XIXe et XXe siècles (1789-1998), Paris 1998.
• Écrire l'histoire du temps présent. En hommage à François Bédarida. Actes de la journée d'étude de l'IHTP, Paris, CNRS, 14 mai 1992, Paris 1993.
• M. Trebisch, La quarantaine et l'an 40. Hypothèses sur étymologie du temps présent, w: Écrire l'histoire, s. 63.
• F. Bédarida, International Importance of Regional Collaboration, w: L'héritage historique de la Res Publica de Plusieurs Nations, red. J. Kłoczowski, Lublin 2004, s. 69-72.
• I. Goral, Comité Mixte UNESCO- CISH. Chronologie, w: Europe Centrale entre l'Est et l'Ouest, s. 110-120.
• J. Le Goff, Nowa historia i antropologia historyczna, w: P. Rodak, Pismo, s. 29-43.
• Oral History, w: The Blackwell Dictionary of Historian, Oxford 1988, s. 309-310.
• D. Henge, Oral Historiography, London 1982.
• J. Łukaszewski, Europa polityczna z Polską czy bez Polski?, w: Przeszłość dla przyszłości. Historycy o Polsce w Europie, red. J. Kłoczowski, Lublin 2010, s. 121-161.
• N. Davies, Europa walczy 1939-1945. Nie takie proste zwycięstwo, przeł. E. Tabakowska, Kraków 2008.
• S. Gerhardt, Polska Polityka Wschodnia. Die Außenpolitik der polnischen Regierung von 1989 bis 2004 gegenüber den östlichen Nachbarstaaten Polens (Russland, Litauen, Weißrussland, Ukraine), Marburg 2007.
• L'héritage de la Res Publica des Deux Nations, red. J. Kłoczowski, I. Goral, Lublin-Paris 2009.
• East -Central Europe in European History. Themes & Debates, red. J. Kłoczowski, H. Łaszkiewicz, Lublin 2009.