Badanie przestrzennej struktury pieniężnych dochodów ludności dla celów planowania

• Autorzy: Tadeusz Rutkowski , Ryszard Sangajło

Warianty tytułu

Examination of Spatial Structure of Money Incomes of Population for the Needs of Planning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W zaprezentowanym opracowaniu dokonano oceny znaczenia dochodów pieniężnych ludności w kształtowaniu stopy życiowej ludności oraz statystycznej analizy zróżnicowania tych dochodów w ujęciu przestrzennym. Występujące zróżnicowanie dochodów pieniężnych w przekroju wojewódzkim dało asumpt do wykrycia przyczyn powodujących to zróżnicowanie. Do tego celu wykorzystano metody taksonometryczne, analizę czynnikową jak również opisowe modele ekonometryczne o wielu zmiennych objaśniających. Rozpatrując występujące współzależności pomiędzy różnymi rodzajami dochodów ludności a przyjętym zespołem zmiennych objaśniających terytorialne ich zróżnicowanie ustalono, że za główne czynniki różnicujące dochody pieniężne ludności w układzie wojewódzkim można uznać: wielkości dochodu narodowego wytworzonego na 1 mieszkańca, stopę zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej, wartość produkcji rolnej na 1 mieszkańca, techniczne uzbrojenie pracy na 1 mieszkańca, poziom wykształcenia zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej. Oczywiście waga poszczególnych czynników jak i ich zestaw zmieniają się w zależności od rodzaju dochodów. W trzeciej części opracowania wskazano na wyłącznie dekoracyjny, dotychczas charakter zadań podmiotów polityki społeczno-ekonomicznej państwa w stosunku do kształtowania pieniężnych dochodów ludności Polski w układzie przestrzennym, które kształtowały się wyłącznie jako wtórny efekt realizacji innych działań społeczno-gospodarczych. Przyjmując bazę o konieczności zwiększenia aktywnej roli państwa w kształtowaniu tych dochodów poprzez system planowania, w ostatnim fragmencie artykułu przedstawiono w zarysie koncepcję prognostyczno-planistycznego r-ku, który umożliwiałby (zdaniem autorów) skuteczniejsze aniżeli dotychczas kształtowanie międzyregionalnych struktur pieniężnych dochodów i warunków życia ludności w ogóle przez centralne podmioty polityki społeczno-gospodarczej. Podstawowy wniosek opracowania to: a) potrzeba aktywizacji polityki państwa w obszarze kształtowania przestrzennych struktur materialnych warunków bytu ludności, w tym zaś głównie konieczność pieniężnych dochodów ludności, b) konieczność wprowadzenia tej problematyki do systemu planów jako jednego z istotniejszych celów polityki społecznej i gospodarczej, c) niezbędność systematycznego analizowania i doskonalenia badań statystycznych i rachunków prognostyczno-planistycznych tego zagadnienia. (abstrakt oryginalny)

EN

In the elaboration an importance of money incomes of population to formation of its standard of living has been appraised. A statistical analysis of spatial differentiation of those incomes has been made. That differentiation by voivodships has prompted to undertake examination of grounds generating that state of affairs. The following instruments have been employed in the examination: taxonometric methods, factor analysis and descriptive econometric models with numerous explanatory variables. Considering the existing iterdependences between different types of incomes of population and engaged set of variables explaining its spatial differentiation it has been ascertained that the following factors differentiating the money incomes by voivodships could be assumed as the most important: volume of national income created per capita, rate of employment in socialized economy, value of agricultural production per capita, technical equipment of labour, level of education of employees employed in socialized economy. The weight of particular factors as well as their set have been varying according to income types. In the third part of the elaboration It has been pointed to entirely decorative - hitherto character of subjects tasks of the state socioeconomic policy in relation to formation of the money Incomes in spatial section. Those incomes have been formed exclusively as a secondary effect of realization of other socio-economic activities. The authors have submitted the point about inevitability of increase (through a planning system) of the state active role in formation of those incomes. In the last part of the elaboration the authors have brought forward a general conception of prognostic and planning calculations that might be (in their opinion) more effective than hitherto dormation (by central subjects of socio-economic policy) of interregional structure of money incomes and conditions of life of population. The basic conclusions of the elaboration are the folloving: a) the need for an active role of the state policy in the sphere of formation spatial structures of material conditions of life and in that respect mainly money incomes of population, b) the necessity introduction the problem into a system of plans as one of the most important goals of social and economic policy, c) the indispensability of regular analysis and improvement of statistical examinations as well as prognostic and planning calculations of that issue. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dochody ludności; Struktura przestrzenna; Planowanie centralne; Poziom życia; Polityka społeczno-gospodarcza; Analiza statystyczna; Prognozowanie

EN

People's income; Spatial structure; Central planning; Living standard; Socio-economic policy; Statistical analysis; Forecasting

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1983
• Numer: nr 110 Regionalne rachunki planistyczne
• Strony: 57--107

Twórcy

autor

Tadeusz Rutkowski

autor

Ryszard Sangajło

Bibliografia

• Baka W., Góra St., Knyziak Z., Porwit K., Planowanie gospodarki narodowej, PWE, Warszawa 1978.
• Beskid L., Współzależność czynników ekonomicznych i społecznych w kształtowaniu wzorców konsumpcji. Warszawa 1967.
• Ciechocińska M., Dynamika zmian w przestrzennym zróżnicowaniu warunków bytu ludności w latach 1960-1970, Biuletyn KPZK PAN, Zeszyt 87, Warszawa 1975.
• Czerwiński Z., Matematyka na usługach ekonomii, PWN, Warszawa 1972.
• Dochód Narodowy Polski wg województw w 1976 r., GUS, Zeszyt 1, Warszawa 1978.
• Draper N.R., Szmith H., Analiza regresji stosowana, PWN, Warszawa 1973.
• Drewnowski J., Two concepts of social planning. The Hague 1969.
• Fajferek A., Region ekonomiczny i metody analizy regionalnej, PWE, Warszawa 1966.
• Hellwig Z., Problem optymalnego doboru predykant, Przegląd Statystyczny, Zeszyt 3-4/1969.
• Jacukiewicz Z., Proporcje płac w Polsce. PWE, Warszawa 1974.
• Kolipiński J., Przestrzenne aspekty sterowania rozwojem społeczno-gospodarczym, Biuletyn KPZK PAN, Zeszyt 110, Warszawa 1978.
• Komorniczak T., Dynamika i rozpiętość dochodów realnych, PWN, Warszawa 1971.
• Komorowski St.M., Inercja struktury i horyzont czasu planu, w: Badania regionalne w Polsce. Doświadczenia i perspektywy, Biuletyn KPZK PAN, Zeszyt 98, Warszawa 1978.
• Komorowski St.M., Region a gałąź, w: Dyskusyjne problemy studiów regionalnych, Biuletyn KPZK PAN, Zeszyt 93, Warszawa 1976.
• Kramer J., Paszkiewicz W., Ocena różnic regionalnych konsumpcji i warunków bytowych w Polsce (na przykładzie dóbr trwałego użytku), Biuletyn KPZK PAN, Zeszyt 89, Warszawa 1975.
• Kramer J., Regionalne wzorce konsumpcji, IHW, Warszawa 1977.
• Kramer T., Żabiński L., Rynek w procesie zarządzania gospodarką, PWN, Warszawa 1979.
• Krencik W., Węzłowe problemy polityki płac, w latach 1971-1976. Gospodarka Planowa nr 6/1978.
• Leszczycki St., Przeszłość i przyszłość badań, Biuletyn KPZK PAN, Zeszyt 110, PWN, Warszawa 1978.
• Morecka Z., Płace ekonomiczne czy socjoekonomiczne, w: Materiały do studiowania ekonomii politycznej socjalizmu, Warszawa 1964.
• Niemczynow W.S., Naukowe problemy rozmieszczenia sił wytwórczych, w: Metody i modele ekonomiczne matematyczne, PWE, Warszawa 1964.
• Opałło M., Mierniki rozwoju regionu, PWE, Warszawa 1972.
• Pawłowski Z., Modele ekonometryczne równań opisowych, PWN, Warszawa 1971.
• Piasny J., Przemiany w polskim modelu konsumpcji, w: Socjalistyczny model konsumpcji, KiW, Warszawa 1973.
• Pohorille M., Konsumpcja zbiorowa a spożycie społeczne, PWN, Warszawa 1975.
• Pohorille M., Spożycie zbiorowe i świadczenia społeczne, PWE, Warszawa 1973.
• Pohorille M., Podział dezyderatywny a egalitarny, Ekonomista nr 5 1980.
• Secomski K., Wstęp do teorii rozmieszczenia sił wytwórczych, PWE, Warszawa 1956.
• Sulmicki P., Planowanie i zarządzanie gospodarcze, PWE, Warszawa 1971.
• Taryfikatory - Układy zbiorowe pracy. Dz.U. 1974 nr 47 poz. 288 oraz zasady gospodarowania funduszem płac w przedsiębiorstwie państwowym oraz grupujących je Zjednoczeniach: Uchwała MP 1973 nr 12 poz. 70, zm. 1974 nr 6 poz. 41 Uchwała MP 1974 nr 16 poz. 102, Uchwała HP 1975 nr 24 poz. 153.
• Tinbergen J., Wprowadzenie do ekonometrii, PWN, Warszawa 1957.
• Tinbergen J., Proste metody planowania rozwoju, w: Metody i praktyka planowania rozwoju gospodarczego, PWE, Warszawa 1964.
• Tomidajewicz J., Międzyregionalne rachunki w zakresie inwestycji rynkowych w przemyśle, Etap II problemu węzłowego 13.1.I-04-02, Materiały Instytutu Planowania Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, maszynopis powielony.
• Winiarski B., Polityka regionalna, PWE, Warszawa 1976.
• Woś A., Perspektywiczny wzorzec konsumpcji jako narzędzie zmian spożycia, w: Socjalistyczny model konsumpcji, KiW, Warszawa 1973.
• Żekoński Z., Wybrane problemy prognozowania i planowania warunków bytowych w: Ekonomiczne i społeczne problemy spożycia, Ossolineum, Warszawa, Wrocław, Gdańsk, Kraków 1976.