Problem "kwaterunku" lokali mieszkalnych w ustawodawstwie i nauce Polski Ludowej

• Autorzy: Anna Fermus-Bobowiec

Warianty tytułu

The Problem of "Billeting" of Dwellings in the Legislation and Science of the Polish People's Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule został przedstawiony najem lokali mieszkalnych w Polsce Ludowej, oparty na administracyjnoprawnych formach dystrybucji mieszkań, sprowadzające się do tego, że przydział wydany przez władze kwaterunkowe (tzw. przydział kwaterunkowy będący decyzją administracyjną) był tytułem prawnym do zajmowania lokalu mieszkalnego i jednocześnie źródłem stosunku najmu. Doniosłość tej problematyki wynika stąd, że kwaterunek był podstawowym i zarazem powszechnym sposobem zaspokajania potrzeb mieszkaniowych w Polsce Ludowej, wpisując się jednocześnie w ówczesną politykę mieszkaniową. Skutki "kwaterunku" oddziaływują natomiast do dziś na najem lokali mieszkalnych i kwestie własnościowe po 1989 r., co wymaga często sięgania do przepisów prawnych z okresu Polski Ludowej. Materiał normatywny dotyczący tej dziedziny prawa jest obszerny i zróżnicowany, co zostało zaprezentowane w artykule, z jednoczesnym ukazaniem charakteru regulacji prawnych, ich ewolucji i przyjętych rozwiązań merytorycznych. Wobec takiego zakresu ustawodawstwa oraz znaczenia problematyki i jej aktualności w realiach Polski Ludowej, mamy także niemały dorobek doktryny w tej dziedzinie, temacie, którego przegląd został zawarty w artykule. Publikacje te nie tylko interpretowały dla potrzeb praktyki współczesne im przepisy, lecz również wyznaczały kierunek zmian ustawodawczych, formułując postulaty de lege ferenda i zapewniając tej sferze ustawodawstwa konieczną ewolucję.

EN

The article illustrates the tenancy of the dwelling units in the Polish People's Republic. It is based on the administrative forms of housing distribution which are leading to the fact that the allocation issued by housing department (so called "billet allocation") simultaneously formed the legal title to occupy the dwelling unit and the source of tenancy relationship. The importance of this issue arises from the fact that "billeting" was the main and most common way to meet the housing needs of the Polish People's Republic by responding at the same time to the contemporary residential policy. The effects of "billeting" still affect tenancy and ownership issues after 1989, which often requires a recourse to the legal regulations from the period of the Polish People's Republic. The normative material for this area of law is extensive and varied, which has been presented in the article, with simultaneous manifestation of the nature of the legal regulations, their evolution and the adopted substantive solutions. Given this range of legislation and the significance of the issue and its relevance to the reality of the Polish People's Republic, we also have a considerable doctrine's acquis in this topic, which has also been included in the article. These publications did not only interpret the contemporary legal regulations for the purposes of practice but were also determining the direction of legislative changes, formulating de lege ferenda postulates and providing the necessary evolution in the field of legislation.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Mieszkalnictwo; Prawo lokalowe; Potrzeby mieszkaniowe; Regulacje prawne; Badania historyczne

EN

Housing; Housing law; Housing needs; Legal regulations; Historical research

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Administracja i Zarządzanie
• Rocznik: 2015
• Tom: 31
• Numer: nr 104
• Strony: 49--70

Twórcy

autor

Anna Fermus-Bobowiec

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Andrełowicz M., Najem lokali w świetle nowych przepisów, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1958, nr 7.
• Andrzejewski A., Polityka mieszkaniowa, zagadnienia ekonomiczne i socjalne, Warszawa 1959.
• Andrzejewski A., Sytuacja mieszkaniowa w Polsce w latach 1918-1974, Warszawa 1977.
• Andrzejewski A., Zarys polityki mieszkaniowej, Warszawa 1979.
• Bednarek M., Przemiany własności w Polsce. Podstawowe koncepcje i konstrukcje normatywne, Warszawa 1994.
• Bereza A., Sąd Najwyższy w latach 1945-1962. Organizacja i działalność, Lublin 2012.
• Błahuta F., Najem lokali mieszkalnych w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, Nowe Prawo 1958.
• Błażejczak B., Lokatorskie prawo do spółdzielczego lokalu mieszkalnego, Poznań 1979.
• Bończak-Kucharczyk E., Ochrona praw lokatorów i najem lokali mieszkalnych. Komentarz, Warszawa 2013.
• Brzeziński W., Prawo mieszkaniowe, Warszawa 1953.
• Buszyński M., Graboń W., Pakier M., Prawo lokalowe. Komentarz, Warszawa 1961.
• Cesarski M., Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Profesora Adama Andrzejewskiego (1914-1998), Gazeta SGH 2012, nr 8/12.
• Czachórski W. (red.), Nowe przepisy o najmie z objaśnieniami, Warszawa 1948.
• Dybowski T., Ochrona własności w polskim prawie cywilnym (rei vindicatio - actio negatora), Warszawa 1969.
• Frąckowiak J., Powstanie najmu na podstawie decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego, Palestra 1974, nr 10.
• Frąckowiak J., Sytuacja prawna najemcy lokalu mieszkalnego oznaczonego w decyzji o przydziale, Wrocław 1977.
• Gwiazdomorski J., "Najem" lokali jako problem kodyfikacyjny, Państwo i Prawo 1956, z. 4.
• Jaroszyński A., Kuczyńska Z., Prawo lokalowe z komentarzem, Warszawa 1978.
• Jaroszyński M., Przedmowa [w:] W. Brzeziński, Prawo mieszkaniowe, Warszawa 1953.
• Krzekotowska K., Prawne formy korzystania z mieszkań, Warszawa 1989.
• Krzekotowska K., Prawo mieszkaniowe, Warszawa 1988.
• Machnikowska A., Prawo własności w Polsce w latach 1944-1981. Studium historycznoprawne, Gdańsk 2010.
• Machnikowska A., Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944-1950, Gdańsk 2008.
• Mączyński A., Dawne i nowe instytucje polskiego prawa mieszkaniowego, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2002, z. 1.
• Mączyński A., Proksa A., Nowe prawo lokalowe z komentarzem, Kraków 1994.
• Myczkowski L., O nowym prawie lokalowym, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1974, nr 10, nr 11.
• Myczkowski L., Prawo do mieszkania. Kontrola najmu, Warszawa 1974.
• Myczkowski L., Prawo lokalowe, Warszawa 1977.
• Nowakowski Z.K., Niektóre problemy budynków z lokalami mieszkalnymi lub użytkowymi [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, po red. S. Sołtysińskiego, Poznań 1990.
• Ochendowski E., Administracyjnoprawna regulacja korzystania z lokali mieszkalnych w systemie gospodarki planowej PRL, Poznań 1965.
• Ochendowski E., Lista przydziału mieszkań i jej charakter prawny, Państwo i Prawo 1963, z. 8-9.
• Ochendowski E., Prawo gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, Toruń 1974.
• Pakier M., Prawa i obowiązki najemcy i wynajmującego oraz kompetencje terenowych organów administracji państwowej według prawa lokalowego z 1974 r., Palestra 1974, Nr 10.
• Pańko W., O prawie własności i jego współczesnych funkcjach, Katowice 1984. Piszczek P., Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Prawo lokalowe, Warszawa 1994.
• Prokopczuk J., Prawo lokalowe. Przepisy, orzecznictwo i objaśnienia, Warszawa 1963.
• Prokopczuk J., Prawo lokalowe. Przepisy, orzecznictwo i objaśnienia, Warszawa 1967.
• Prokopczuk J., Prawo lokalowe. Przepisy, orzecznictwo i objaśnienia, Warszawa 1977.
• Prokopczuk J., Publiczna gospodarka lokalami. Zbiór przepisów prawnych, Warszawa 1956.
• Radwański Z., Najem lokali [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. III, cz. 2, Prawo zobowiązań - część szczegółowa, red. S. Grzybowski, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1976.
• Radwański Z., Najem mieszkań w świetle przepisów kodeksu cywilnego a prawo lokalowe, Państwo i Prawo 1966, z. 2.
• Radwański Z., Najem mieszkań w świetle publicznej gospodarki lokalami, Warszawa 1961.
• Radwański Z., Perspektywy i kierunki zmian w prawie lokalowym, Państwo i Prawo 1972, z. 10.
• Radwański Z., Sytuacja prawna najemcy w świetle przepisów nowego prawa lokalowego o szczególnym trybie najmu, Nowe Prawo 1974, nr 9.
• Skąpski J., Zagadnienia cywilistyczne prawa lokalowego, Nowe Prawo 1957, Nr 7-8.
• Szpunar A., Korzystanie z lokali mieszkalnych i użytkowych (na marginesie artykułu prof. J. Gwiazdomorskiego), Państwo i Prawo 1956, z. 8-9.
• Wasilkowski J., Prawo własności w PRL. Zarys wykładu, Warszawa 1969.
• Zoll F., Najem lokali mieszkalnych, Kraków 1997.
• Ustawa z dnia 11 kwietnia 1924 r. o ochronie praw lokatorów (tekst jedn. Dz.U. z 1936 r., Nr 39, poz. 297).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 października 1933 r. - Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 z późn. zm.).
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 września 1944 r. o komisjach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 4, poz. 18).
• Dekret z dnia 11 października 1946 r. - Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319).
• Dekret z dnia 12 listopada 1946 r. - Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U. Nr 67, poz. 369).
• Dekret z dnia 21 grudnia 1947 r. o publicznej gospodarce lokalami i kontroli najmu (Dz.U. z 1946 r., Nr 4, poz. 27 z późn. zm.; tekst jedn. Dz.U. z 1950 r., Nr 36, poz. 343 z późn. zm).
• Dekret z dnia 28 lipca 1948 r. o najmie lokali (Dz.U. Nr 36, poz. 259; tekst jedn. Dz.U. z 1950, Nr 11, poz. 21; Dz.U. z 1953, Nr 35, poz. 152; Dz.U. z 1958 r., Nr 50, poz. 243).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 1948 r. w sprawie zwolnień i ulg w opłacaniu czynszu za najem lokali mieszkalnych oraz zwolnień od wpłat na Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej (Dz.U. Nr 49, poz. 374).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 1948 r. o właściwości władz i postępowaniu przy ustalaniu wysokości czynszu oraz przy wymiarze i ściąganiu wpłat na Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej (Dz.U. Nr 49, poz. 375).
• Ustawa z dnia 28 maja 1957 r. o wyłączeniu spod publicznej gospodarki mieszkaniowej domów jednorodzinnych oraz lokali w domach spółdzielni mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 1962 r., Nr 47, poz. 228).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 25 lipca 1958 r. w sprawie zwolnień i ulg w opłacaniu czynszu za najem lokali mieszkalnych (Dz.U. Nr 50, poz. 244).
• Ustawa z 30 stycznia 1959 r. Prawo lokalowe (Dz.U. Nr 10, poz. 59; tekst jedn. Dz.U. z 1962 r., Nr 47, poz. 227).
• Ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków (tekst jedn. z 1968 r., Nr 36, poz. 249).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca 1965 r. w sprawie czynszów najmu za lokale mieszkalne (Dz.U. Nr 35, poz. 224).
• Uchwała Nr 187 Rady Ministrów z dnia 20 lipca 1965 r. w sprawie wprowadzenia przejściowego dodatku mieszkaniowego (M.P. Nr 43, poz. 239).
• Uchwała Sejmu PRL z dnia 19 października 1972 r. o perspektywicznym programie mieszkaniowym (M.P. Nr 48, poz. 258).
• Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. Prawo lokalowe (Dz.U. z 1974 r., Nr 14, poz. 84; tekst jedn. Dz.U. z 1983 r., Nr 11, poz. 55; Dz.U. z 1987 r., Nr 30, poz. 165).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie czynszu najmu za lokale mieszkalne i użytkowe (Dz.U. Nr 40, poz. 230 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 105, poz. 509 z późn. zm.; tekst jedn. Dz.U. z 1998 r., Nr 120, poz. 787 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 z późn. zm.).
• Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1951 r. sygn. akt C 1450/51, Państwo i Prawo 1953, Nr 1, s. 138; LEX nr 195570.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie Hutten - Czapska przeciw Polsce, skarga nr 35014/97, w tłumaczeniu na język polski dostępny na bip.ms.gov.pl (zakładka prawa człowieka).