Ewolucja zasad opodatkowania konsumpcji w Polsce po pierwszej wojnie światowej

• Autorzy: Joanna Śmiechowicz

Warianty tytułu

Evolution of Principles on Consumption Taxes in Poland After World War I

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, że zasady opodatkowania konsumpcji w Polsce na przestrzeni 85 lat w znacznym stopniu ewoluowały. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na zmiany form obciążenia. W okresie międzywojennym zasadnicze znaczenie miało przejmowanie daniny za pośrednictwem monopoli skarbowych, pobierane akcyzy, choć liczniejsze, miały zdecydowanie mniejsze znaczenie. W PRL podatki konsumpcyjne wchłonięte zostały przez podatek obrotowy, który z biegiem czasu przybrał odrębne konstrukcje dla gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej. W III Rzeczpospolitej powrócono do równego traktowania podatników i wprowadzono jeden podatek obciążający różne towary. Na przestrzeni lat zmieniał się również katalog wyrobów objętych podatkami konsumpcyjnymi, można jednak stwierdzić, że spożycie pewnych grup artykułów (alkoholi, tytoniu, soli) w całym badanym okresie było obciążone. Opodatkowanie konsumpcji jest integralną częścią polskiego systemu podatkowego i jednym z najważniejszych źródeł dochodów budżetu państwa. (fragment tekstu)

EN

The article deals with the issue of principles on consumption taxes in Poland within the compass of 85 years. On the grounds of an in-depth deepen analysis it may be stated that forms, consumption duty goods and tax rates differed significantly at that period of time. Between the two World Wars regies played crucial role as a method of collecting consumption taxes, while the meaning of excises had rather complementary character. In the times of Polish People's Republic excises were adopted by turnover tax. Nowadays there is one excise duty tax imposed on several various goods. Although in researched period of time the principles evolved, common features of consumption taxes may be also pointed. This kind of taxation has been the integral part of polish tax system and national budget revenue of a great importance. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Opodatkowanie; Dobra konsumpcyjne; Historia gospodarcza; Gospodarka socjalistyczna; Podatek akcyzowy; Opodatkowanie konsumpcji

EN

Taxation; Consumer goods; Economic history; Socialist economy; Excise tax; Consumption taxation

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia
• Rocznik: 2004
• Tom: 38
• Strony: 191--206

Twórcy

autor

Joanna Śmiechowicz

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Białobrzeski J., Donner M., Więckowski K., Podatek obrotowy i podatek dochodowy, Warszawa 1958.
• Finanse, t. II, pod red. S. Bolland, Wierzbicki J., Warszawa 1965.
• Finanse publiczne i prawo finansowe, red. C. Kosikowski, E. Ruśkowski, Warszawa 2003.
• Głąbiński S., Nauka skarbowości, Warszawa-Lwów 1925.
• Głąbiński S., Polskie prawo skarbowe, Lwów 1928.
• Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2002.
• Harasimowicz J., Finanse i prawo finansowe, Warszawa 1988.
• Jaśkiewiczowa J., Finanse i prawo finansowe, Gdańsk 1980.
• Jaśkiewicz Z., Teoria akcyzy w Polsce Ludowej, Sopot 1963.
• Langrod R., Skarbowość polska w nowym ustroju, Łódź 1947.
• Lubowicki J., Finanse Polski Ludowej w latach 1944-1960, Warszawa 1964.
• Majchrzycka-Guzowska A., Finansowe i prawo finansowe, Warszawa 1998.
• Ostrowski K., System podatkowy PRL, Kraków 1971.
• Prawo podatkowe. Skrypty i teksty pomocnicze, Toruń 1983.
• Prawo podatkowe, pod red. W. Wojtowicz, Bydgoszcz 2000.
• Mastalski R., Prawo podatkowe II. Część szczegółowa, Warszawa 1998.
• Rybarski R., Nauka skarbowości, Warszawa 1935.
• Strasburger E., Ustrój skarbowy Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 1922.
• System instytucji prawno-finansowych PRL, pod red. M. Weralskiego, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1987.
• Taylor E., Polityka skarbowa i system podatkowy Rzeczypospolitej Polskiej, Poznań 1929.
• Taylor E., Prawo Skarbowe RP Polskiej, Poznań 1920.
• Weinfeld I., Skarbowość Polska. Daniny, podatki, opłaty, cła, i akcyzy, t. II, Warszawa 1937.
• Ustawa z dn. 16 grudnia 1972 r. o podatku obrotowym, Dz.U. nr 53, poz. 338.
• Ustawa z dn. 26 lutego 1982 r. o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej, Dz.U. nr 7, poz. 55.
• Ustawa z dn. 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym, Dz.U. nr 11, poz. 50 z późn. zm.
• Dekret z dn. 26 października 1950 r. o podatku obrotowym, Dz.U. nr 49 poz. 449.
• Uchwała RM z dn. 3 lutego 1951 r. w sprawie podatku obrotowego od jednostek gospodarki uspołecznionej, MP nr A-12, poz. 175.
• Rozporządzenie ministra finansów z dn. 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego, Dz.U. nr 27 poz. 268.
• Analizy z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, Warszawa 1995-2003.