Kwestia agrarna w poglądach hrabiego Andrzeja Zamoyskiego (1800-1874) w latach czterdziestych XIX wieku

• Autorzy: Barbara Czajczyk

Warianty tytułu

The Agrarian Question in the Views of Count Andrzej Zamoyski (1800-1874) in the 1840s

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Po upadku powstania listopadowego władze rosyjskie na czele z nowo mianowanym namiestnikiem Królestwa Polskiego Iwanem Paskiewicżem, surowo ograniczyły wszelkie przejawy aktywności społecznej warstw oświeconych. Z licznych relacji ówczesnych obserwatorów wynikało, iż rzeczywiście społeczeństwo Królestwa zostało obezwładnione, a legalny nurt życia publicznego opanowała niemoc.1 Arystokracja polska pozbawiona przez reżim paskiewiczowski możliwości udziału w życiu politycznym, "służbę obywatelską" podjąć mogła jedynie w sferze gospodarczej i społecznej. U schyłku pierwszej połowy XIX wieku przedstawiciele bogatego ziemiaństwa polskiego dysponowali nieporównywalnie bogatszą wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie gospodarczej i społecznej niż ich poprzednicy z okresu poprzedzającego wybuch powstania listopadowego. Jednocześnie jako uważni obserwatorzy rozwijającego się na Zachodzie kapitalizmu, dostrzegali szanse i zagrożenia wynikające z narastających konfliktów społecznych w kraju. (fragment tekstu)

EN

After the fall of the November Uprising, Polish landed gentry and aristocracy were deprived of the possibility to take part in public life. "Civic service" could only be performed in the economic and social fields. In the eighteen-forties, characterized by a revival in the intellectual life of the Kingdom of Poland, the landed gentry's camp came under the leadership of Count Andrzej Zamoyski, organizer of the so-called Klemensów meetings, advocate of "organic work", of progress in agriculture and of solving the peasant question by replacing corvée with rent. A printing company Roczniki Gospodarstwa Krajowego (Domestic Economic Yearbooks) was also established on his initiative. In the "Yearbooks" the need for an evolutionary way of social transformations in agriculture was argued for. The dominant view in the studied period was that the most convenient form of doing away with the corvée system was replacing it by rent paid by the peasants. As an intermediate stage leading to granting land to the peasants, it was meant to develop in them a liking for diligence and foresight. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia gospodarcza; Przemiany społeczne; Rolnictwo

EN

Economic history; Social change; Agriculture

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia
• Rocznik: 2004
• Tom: 38
• Strony: 219--233

Twórcy

autor

Barbara Czajczyk

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Antoniewski S., Sprawa postępu rolniczego w byłym Królestwie Polskim w świetle "Roczników Gospodarstwa Krajowego" (1842-1864), "Roczniki Nauk Rolniczych", t. 75-G-2, 1958.
• Bender R., Reforma czynszowa w Ordynacji Zamoyskiej, Lublin 1995.
• Chevalier M., Listy o organizacji pracy, "RGK", t. XVII, t. VIII, t. XIX, t. XX, 1850.
• Czepulis R., Myśl społeczna twórców Towarzystwa Rolniczego (1842-1861), Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.
• Czepulis R., Uwarstwienie społeczne Królestwa Polskiego, [w:] Społeczeństwo Królestwa Polskiego, red. W. Kula, Warszawa 1965.
• Garbiński K., Czyli życie przemysłu naszego, mianowicie przemysłu rolnego, pojmujemy ze stanowiska naszej miejscowości?, "RGK", t. I, 1842.
• Gołuchowski J., Kwestia włościańska w Polsce, Lipsk 1849.
• Górski L., O ekonomicznych zasadach dzierżawy dóbr ziemskich, "RGK", t. XV, 1849.
• Górski L., O obecnym stanie gospodarstwa wiejskiego w Rawskim i dalszym onego (sic!) kierunku, "RGK", t. VI, 1845.
• Górski L., Wybór pism, Warszawa 1908.
• Górski S., Niektóre prawdy z ekonomii politycznej czerpane, "RGK", t. XVI, 1850.
• Grabski W., Historia Towarzystwa Rolniczego 1858-1861, t. 1., Warszawa 1904.
• Kamieński H., Filozofia ekonomii materialnej ludzkiego społeczeństwa z dodaniem mniejszych pism filozoficznych, Warszawa 1959.
• Koźmian A., Rzut oka na stan dawniejszy pańszczyźnianego i obecny bezpańszczyźnianego gospodarstwa krajowego w Galicji austriackiej, "RGK", t. XXI, 1852.
• Łagiewski C., Andrzej Artur Zamoyski 1800-1874, Warszawa 1917.
• Półkozic A. (A. Niewiarowski), Włodzimierz Wolski, sylwetka, "Słowo" 1882, nr 32.
• Skarbek F., Pamiętniki Seglasa, "Biblioteka Warszawska" 1845.
• Skrzyński St., Andrzej hr. Zamoyski, Kraków 1884.
• Szymański Z., Józefa Supińskiego teoria rozwoju społeczno-gospodarczego, Lublin 1999.
• Uwarstwienie społeczne Królestwa Polskiego, [w:] Społeczeństwo Królestwa Polskiego, red. W. Kula, Warszawa 1965.
• Wierzbicki J., O uwolnieniu włościan od pańszczyzny, "Tygodnik Rolniczo-Technologiczny" 1838, nr 3.
• Zamoyski A., Aforyzmata, "RGK", t. XIV, t. XV, 1849.
• Zamoyski A., Ekonomia polityczna i socjalizm, "RGK", t. XIX, 1851.
• Zamoyski A., Gospodarstwo postępowe, "RGK", t. VIII, 1846.
• Zamoyski A., Kwestia włościańska, "RGK", t. XIII, 1848.
• Zamoyski A., Moje przeprawy. Pamiętnik A. hr. Zamoyskiego o czasach powstania listopadowego (1830-1831), Kraków 1906.
• Zamoyski A., Nauka ekonomii politycznej, "RGK", t. XIX, 1851.
• Zamoyski A., O własności i dzierżawie, "RGK", t. VII, 1845.
• Zamoyski A., Wstęp (do raportu o rolnictwie i handlu), "RGK", t. VII, 1845.
• Zamoyski A., Wstęp do Kodeksu Rolnictwa, "RGK", t. VIII, t. IX, 1846.
• Zagórniak M., Polska w czasach walk o niepodległość, [w:] Wielka historia Polski, t. VII, Kraków 2001.