Ogólna charakterystyka rachunku ekonomicznego i jego rola w przedsiębiorstwie przemysłowym

• Autorzy: Edmund Kurtys

Warianty tytułu

General Characteristics of Economic Calculus and Its Role in an Industrial Enterprise

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem rozważań w niniejszym opracowaniu są teoretyczne podstawy rachunku ekonomicznego, a w szczególności jego pojęcie, rola, treść i przedmiot oraz stosowane w nim kryteria i zasady wyboru. Zmierza ono do krytycznego przedstawienia poglądów prezentowanych w literaturze przedmiotu w omawianych kwestiach oraz do sformułowania definicji rachunku ekonomicznego, naświetlenia jego istoty i stosunku do analizy ekonomicznej. W toku wywodów wykazano, że definicja rachunku ekonomicznego oddająca trafnie istotę tego pojęcia powinna mieć następujące brzmienie: Rachunek ekonomiczny jest to porównywanie różnych wariantów przyszłego działania gospodarczego, składających się z nakładów i efektów, zmierzające do wyboru najlepszego spośród rozpatrywanych wariantów. Rachunek ekonomiczny można prowadzić tylko w pieniądzu, który umożliwia przemianę nakładów w koszty i efektów w dochody, co następuje dzięki zastosowaniu ceny, która wyraża wartość określonej jednostki naturalnej poszczególnego nakładu i efektu. Wartościowe wyrażenie nakładów rozpatrywanych wariantów przyszłego działania gospodarczego pozwala wniknąć w strukturę owych wariantów, co umożliwia wybór najlepszego z nich z punktu widzenia obiektywnego kryterium wyboru, którym powinien być zysk. Przedsiębiorstwo przemysłowe może przeprowadzić pełny rachunek ekonomiczny tylko wówczas, jeśli będą respektowane przez centrum gospodarcze następujące zasady prawidłowego wyboru najlepszego spośród rozpatrywanych wariantów przyszłego działania gospodarczego: swobody wyboru, skłonności do wyboru, zgodności podstawy stymulacji z kryterium wyboru i konieczności wyboru. Aby te zasady mogły obowiązywać przy dokonywaniu wyboru zgodnego z obiektywnym kryterium wyboru stosowanym w rachunku ekonomicznym, przedsiębiorstwo przemysłowe musi być samodzielne, samorządne i samofinansujące się. (abstrakt oryginalny)

EN

The subject of considerations in the present paper are theoretical, basis of economic calculus, and particularly its essence, role, content and subject and the applied in it criteria and principles of choice. It aims at critical presentation of ideas presented in literature on the subject and at formulating a definition of economic calculus, enlighting its essence and relation to the economic analysis. In the course of the argument it was shown that the definition of the economic calculus which would accurately present the essence of this concept should sound as follows: economic calculus is the comparison of different variants of future economic activity, consisting of outlays and effects, aiming at choosing the best one from the considered variants. Economic calculus can be carried only in money, which enables the transfer of outlays into costs and effects into incomes, which occurs only due to price, which expresses the value of the definite natural unit of particular outlay and effect. Value expression of outlays of considered variants of future economic activity makes it possible to investigate the structure of these variants which allows the choice of the best of them from the point of view of objective criterion of choice ie. profit. Industrial enterprise can carry out full economic calculus only when the following principles of proper choice of the best, from the considered variants of future economic activity are fully respected by the economic centre: free choice, inclination to choose, consistence of the basis of stimulation with the criterion of choice and the necessity of choice. In order that these principles can be respected when making a choice consistent with the objective criterion of choice applied in economic calculus the industrial enterprise should be independent, self-governing and self-financing. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunek ekonomiczny; Rachunek ekonomiczny produkcji; Przedsiębiorstwo przemysłowe; Ekonomika przemysłu; Rachunek wyników przedsiębiorstwa; Wynik finansowy

EN

Economic calculation; Economic calculation of production; Industrial enterprises; Industrial economics; Enterprise's income statement; Financial performance

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1983
• Numer: nr 104 Prace z zakresu ekonomiki produkcji
• Strony: 63--82

Twórcy

autor

Edmund Kurtys

Bibliografia

• Uchwała nr 173 Rady Ministrów z dnia 12 lipca 1974 roku w sprawie oceny ekonomicznej efektywności inwestycji i innych zamierzeń rozwojowych, Monitor Polski, nr 28, 1974, poz. 164.
• Ustawa z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych, Dziennik Ustaw, nr 24, 1981, poz. 122.
• Uchwała nr 224 Rady Ministrów z 29 lipca 1964 roku w sprawie postępu ekonomicznego w gospodarce uspołecznionej i organizacji służb ekonomicznych, Monitor Polski, nr 55, 1964, poz. 260.
• J.G. Zieliński, Rachunek ekonomiczny w socjalizmie, Warszawa 1961.
• B. Gliński, O rozrachunku gospodarczym i rachunku ekonomicznym, Życie Gospodarcze, nr 5, 1961.
• B. Minc, Ekonomika polityczna socjalizmu, Warszawa 1960.
• H. Sobis, Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wrocław 1968.
• Z. Bosiakowski, Rachunek ekonomiczny w spółdzielczości pracy, Warszawa 1970.
• S. Kurowski, Rachunek ekonomiczny na szczeblu pojedynczego podmiotu gospodarczego - teoria ogólna, Ekonomista, nr 2, 1972.
• W. Wilczyński, Kryteria gospodarowania i teoretyczne podstawy rachunku ekonomicznego w socjalizmie, praca zbiorowa pod red. W. Wilczyńskiego: "Ekonomia polityczna socjalizmu. Zagadnienia wybrane", Warszawa 1973.
• J. Szeworski, Analiza i rachunek ekonomiczny w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych, Warszawa 1974.
• J. Więckowski, Mechanizm sterowania organizacjami gospodarczymi, Warszawa 1975.
• O. Lange, Ekonomia polityczna, t. II, Warszawa 1966.