Dochód narodowy i zysk jako podstawowe kryteria oceny sprawności funkcjonowania systemu gospodarującego

• Autorzy: Józef Boroń
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Objaśnienie jak i sterowanie wraz z przewidywaniem kształtujących się zjawisk i procesów gospodarczych we współczesnym świecie natrafia na niezwykłe trudności. Zrodziły się poważne wątpliwości, szczególnie w krajach zachodnich gospodarczo wysoko rozwiniętych, co do wartości współczesnej teorii ekonomii. Podważa się wartość współczesnej neoklasycznej teorii ekonomii, czemu daje między innymi zdecydowany wyraz w swoich pracach J.K. Galbraith. Powstaje wraz z nasilającym się zwątpieniem specyficzny chaos poglądów i równocześnie podejmuje się próby weryfikacji dotychczasowych ustaleń teoretycznych oraz poszukuje nowych koncepcji i rozwiązań. Ten specyficzny stan teorii jak i praktyki gospodarczej określa się terminem "dżungli ekonomii" lub "dżungli organizacji". W dotychczasowej teorii ekonomii problem zysku i dochodu narodowego zajmował w całokształcie rozważań niezwykle dużo miejsca. W ostatnich 15 latach szczególnie wiele uwagi poświęcano tym problemom w marksistowskiej teorii ekonomii, co związane było bezpośrednio z szukaniem bardziej sprawnych modeli zarządzania gospodarką socjalistyczną. Sądzić można, że powiedziano w tej materii prawie wszystko, a przynajmniej naprawdę bardzo dużo, chociaż nie wykrystalizowały się poglądy, które uzyskałyby bezsporną naukową i powszechną akceptację. W tej niedogodnej sytuacji pozwolę sobie przedstawić niektóre uwagi dotyczące zysku i dochodu narodowego, traktowanych jako podstawowe kryteria oceny sprawności funkcjonowania systemów gospodarujących. Świadomie pomijam wszystkie inne aspekty tych dwóch szczególnych kategorii ekonomicznych. W rozważaniach tych chciałbym spojrzeć na nie uwzględniając następujące założenia: gospodarowanie odbywało się i odbywa zawsze w zorganizowanych zespołach; gospodarowanie jest tylko szczególnym przypadkiem, rodzajem zorganizowanego ludzkiego działania; zysk i dochód narodowy wyrażają nie tylko efekt globalny, ale są równocześnie szczególnym i jedynie nam znanym oraz możliwym wyrażeniem zasobów wolną energii - z punktu widzenia cybernetycznego - będącej zasadniczym warunkiem trwania i rozwoju gospodarującego systemu (organizacji gospodarczych - wszelkiego rodzaju od przedsiębiorstw do gospodarki narodowej włącznie); oceny dokonuje zawsze określony podmiot, który ma swoje preferencje i swoje motywy. Chciałbym zastanowić się nad odpowiedzią na następujące pytania: Co wnosi do dotychczasowego rozumienia zysku i dochodu narodowego jako kategorii ekonomicznych dorobek nauk takich jak cybernetyka i nauki organizacji? Czy zysk i dochód narodowy są zawsze rezultatem gospodarności i czy jako kryteria oceny mogą być jednoznacznie stosowane w określaniu ekonomicznej efektywności? Czy motywacja podmiotu oceny sprawności funkcjonowania systemu gospodarującego, pozwala na jednoznaczność wyniku oceny, przy zastosowaniu jako kryterium oceny zysku czy dochodu narodowego? (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Ocena gospodarki; System gospodarczy; Dochód narodowy; Zysk; Kryteria oceny; Efektywność ekonomiczna; Organizacja; Cybernetyka

EN

Assessment of the economy; Economic system; National income; Profit; Evaluation criteria; Economic efficiency; Organisation; Cybernetics

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1981
• Numer: nr 101 Ekonomiczne i prawne problemy przedsiębiorstwa uspołecznionego
• Strony: 5--12

Twórcy

autor

Józef Boroń

Bibliografia

• J.K. Galbraith, Ekonomia a cele społeczne, PWN Warszawa 1979.
• H. Witczak.: "Funkcja organizowania w zarządzaniu systemem gospodarującym", Poznań 1980, maszynopis.