Metodologiczne aspekty rozwoju ekonomiki transportu

• Autorzy: Bronisław Stęplowski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rozwój społeczno-gospodarczy prowadzi do głębokich przemian ilościowych i jakościowych we wszystkich dziedzinach życia. Skala oraz zakres tych przemian są szczególnie duże w sferze transportu, który ze względu na wielostronne powiązania z innymi dziedzinami życia społeczno-gospodarczego jest szczególnie podatny na działanie różnorodnych czynników mnożnikowych i akceleracyjnych, prowadzących do kumulowania się wielu pożądanych i niepożądanych społecznie zjawisk i procesów. Intensyfikacja procesów gospodarczych oraz jakościowe zmiany występujące w tej dziedzinie (wzrost specjalizacji produkcji, rozszerzenie się rynków zbytu) prowadzą do przyspieszanego wzrostu przewozów, zarówno towarowych, jak i pasażerskich. Konsekwencje wzrostu transportochłonności gospodarki narodowej są wielostronne. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy: stały niedobór potencjału przewozowego i związane z tym bardzo uciążliwe w sensie ekonomicznym i społecznym trudności transportowe; tendencje do szybkiego wzrostu społecznych kosztów transportu, związanych z rozbudową systemu transportowego oraz utrzymaniem sprawności działania systemu; wzrost pochodnych kosztów funkcjonowania transportu, związanych z nasilaniem się takich zjawisk, jak zajmowanie ziemi pod urządzenia infrastrukturalne transportu, zanieczyszczenie środowiska naturalnego, zwiększenie ilości szkód transportowych itp. Wbrew pozorom wymienione wyżej trudności transportowe stanowią nie tylko problem techniczny, lecz przede wszystkim ekonomiczny. Z technicznego punktu widzenia większość problemów transportowych jest możliwa do rozwiązania (przykładowo trudności transportowe wielu wielkich miast mogą być rozwiązane, a przynajmniej zmniejszone poprzez budowę lub rozbudowę linii metra). Jednakże realizacja przedsięwzięć technicznych natrafia na barierę ekonomiczną. Wysoka kapitałochłonność oraz materiałochłonność inwestycji transportowych, a jednocześnie wysokie koszty społeczne niedorozwoju materialnej bazy transportu stwarzają niezmiernie trudne problemy wyboru najbardziej opłacalnych ekonomicznie alternatywnych programów rozwoju transportu. Jednym z istotnych warunków rozwiązania problemów transportowych jest rozwój ekonomicznej teorii transportu. Ekonomika transportu, która jest najstarszą dyscypliną stosowaną nauk ekonomicznych, posiada poważny dorobek, zarówno faktograficzny jak i teoretyczny, który stwarza wystarczającą podstawę do rozwiązywania problemów ekonomicznych na szczeblu poszczególnych przedsiębiorstw transportowych, a nawet poszczególnych gałęzi transportu. Jednakże osiągnięty poziom rozwoju teorii ekonomicznej transportu nie stanowi wystarczającej podstawy do rozwiązywania problemów w skali szerszej: aglomeracji miejskich, regionów gospodarczych oraz optymalizacji struktury gałęziowej i przestrzennej całego systemu transportowego kraju. We współczesnym transporcie zauważyć można wyraźne przesuwanie się punktu ciężkości z problematyki mikroekonomicznej - a więc funkcjonowania przedsiębiorstw transportowych, na makroekonomiczne zagadnienia tworzenia właściwych struktur transportowych. Stawia to przed ekonomiką transportu zupełnie nowe zadania, polegające przede wszystkim na podejmowaniu badań podstawowych w dziedzinie wielokierunkowych związków transportu z gospodarką narodową. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomika transportu; Rozwój transportu; Metodologia nauki; Metodologia badań; Ocena dorobku naukowego

EN

Transport economics; Development of transport; Methodology of science; Research methodology; Scholarly achievements estimating

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1981
• Numer: nr 99 Prace z zakresu gospodarki przestrzennej
• Strony: 5--16

Twórcy

autor

Bronisław Stęplowski

Bibliografia

• Domański R., Zarys teorii procesów w systemie osadniczym, Przegląd Geograficzny 1976, zeszyt 2.
• Filipowicz Z., Ekonomika transportu jako dyscyplina naukowa ekonomii. Zeszyty Naukowe SGPiS, nr XXIV, Warszawa 1961.
• Hofman L., Ekonomika branżowa jako nauka, WSE, Sopot 1962.
• Hołowiński J.T., Ekonomika transportu morskiego w zarysie, Gdynia 1961.
• Kmita J., Wykłady z logiki i metodologii nauk, PWN, Warszawa 1976.
• Kornai J., Antiequilibrium, PWN, Warszawa 1971.
• Małek P., Ekonomika transportu, PWE, Warszawa 1969.
• Nowak L., Wstęp do idealizacji teorii nauki, PWN, Warszawa 1977.
• Piskozub A., Elementy ogólnej teorii transportu, Sopot 1966.
• Piskozub A., Ekonomika transportu, WKiŁ, Warszawa 1975.
• Sokołowski J., Teoria transportu i kierunki jej rozwoju, Zagadnienia transportu 1978, nr 3/4.
• Such J., Problemy weryfikacji wiedzy, PWN, Warszawa 1975.
• Such J., Wstęp do ogólnej metodologii nauk, Poznań 1973.
• Thomson J.M., Nowoczesna ekonomika transportu, WKiŁ, Warszawa 1978.