Struktura ziela wybranych surowców leczniczych i przyprawowych i agrotechniczne możliwości jej kształtowania

• Autorzy: Anna Kiełtyka-Dadasiewicz , Barbara Krochmal-Marczak , Beata Król

Warianty tytułu

Herb Structure of Selected Medicinal and Spices Raw Materials and Agrotechnical Possibilities of Its Shaping

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Określono strukturę ziela wybranych roślin leczniczych i przyprawowych według trzech sposobów stosownie do dalszej obróbki danego surowca: (1) udział liści w zielu: mięty, melisy, bazylii, pokrzywy i szałwii, (2) udział ziela otartego w zielu majeranku, tymianku, oregano, cząbru ogrodowego, (3) strukturę trójfazową ziela (tj. udział liści, kwiatów i łodyg): dziurawca zwyczajnego, serdecznika pospolitego, złocienia maruny i glistnika jaskółcze ziele. Średni udział liści oraz ziela otartego przekraczał 55% wszystkich badanych surowców, największy udział liści stwierdzono w przypadku ziela szałwii lekarskiej (74%), zaś ziela otartego dla oregano (73%). Najniższe wartości stwierdzono w przypadku pokrzywy i cząbru ogrodowego (55%). Spośród surowców grupy 3 najwięcej liści (57%) oraz najmniej łodyg (35%) zawierało ziele glistnika, zaś najwięcej kwiatów (32%) i łodyg (45%) - ziele serdecznika. Ustanowienie standardu struktury ziela poszczególnych gatunków nie wydaje się jednak zasadne, gdyż zakres udziału poszczególnych frakcji ziela w kolejnych próbach jest duży (od 10 do 28%), zaś z danych literaturowych wynika, że duży wpływ na ten parametr mają warunki uprawy i pozyskiwania surowca. Spośród czynników agrotechnicznych na strukturę ziela w najwyższym stopniu wpływają termin zbioru (pokos) oraz nawożenie dolistne. (abstrakt oryginalny)

EN

The herb structure of selected medicinal plants and spices was estimated, according to three methods appropriate for further processing of the raw material: (1) share of leaves in the herb: mint, sweet balm, basil, nettle and sage, (2) share of rubbed herb in the herb: marjoram, thyme, oregano, savory, (3) share of leaves, flowers a nd stems: St. John's wort, motherwort, feverfew and celandine. The average share of leaves and rubbed herbs was over 55% of all tested raw materials, the highest share recorded for the herb leaf sage (74%), and the oregano rubbed herb (73%). The lowest values were nettle and savory (55%). Of the 3. groups of raw materials the most leaves (57%) and least the stems (35%) contained celandine herbs, while the most flowers (32%) and stems (45%) - motherwort herbs. Standard of the herb structure for different species does not seem warranted, because the scope of the contribution of each fraction in subsequent samples of herb is high (from 10 to 28%), and the literature data shows that the major influence on this parameter have the conditions of cultivation and harvesting raw materials. From among agrotechnical factors the herb structure mostly depends on harvest time and foliar fertilization. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Towaroznawstwo; Surowce roślinne; Zioła

EN

Commodity science; Raw plant materials; Herbs

• Czasopismo: Towaroznawcze Problemy Jakości
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 3
• Strony: 58--67

Twórcy

autor

Anna Kiełtyka-Dadasiewicz

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie

autor

Barbara Krochmal-Marczak

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie

autor

Beata Król

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• [1] Kołodziej B., Berbeć S. (2010) Rodzaje surowców zielarskich i nazewnictwo, [w:] Uprawa ziół: poradnik dla plantatorów. PWRiL, s. 10-12.
• [2] Kozłowski J. (1992) Podstawowe wiadomości na temat roślinnych surowców leczniczych. Herba Polonica, 38, Supl. II, s. 27-48.
• [3] Seidler-Łożykowska K., Kaźmierczak K. (1998) Zawartość olejku eterycznego w organach roślinnych oraz struktura plonu w wybranych fazach rozwojowych lubczyka ogrodowego (Levisticum officinale Koch.). Herba Polonica, 44, 1, s. 11-15.
• [4] Popescu M., Dinu M., Toth O. (2009) Contributions to the pharmacognostical and phytobiological study on Leonurus cardiaca L. (Lamiaceae). Pharmacia, 57, s. 562-569.
• [5] Gruszczyk M., Berbeć S. (2004) Porównanie wpływu wybranych preparatów stosowanych dolistnie na plony i jakość surowca złocienia maruny (Chrysanthemum parthenium L.). Annales UMCS, Sec. E, 59, 2,s. 755-759.
• [6] Majdi M., Liu Q., Karimzadeh G., Malboobi M.A., Beekwilder L., Cankar K., de Vos R., Todorović S., Simonović A., Bouwmeester H. (2011) Biosynthesis and localization of parthenolide in glandular trichomes of feverfew (Tanacetum parthenium L. Schulz Bip.). Phytochemistry, 72, 14-15, s. 1739-1750.
• [7] Seidler-Łożykowska K., Dąbrowska J., Zygmunt B. (1999) Zawartość substancji czynnych w zielu dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum L.) odmiany Topaz w różnych fazach wegetacji. Herba Polonica, 45, 3, s. 169-172.
• [8] Kołodziej B. (2010) Zbiór i konserwacja surowca, [w:] Uprawa ziół: Poradnik dla plantatorów. PWRiL, s. 73-83. ISBN: 978-83-09-99021-5.
• [9] Duţu Ligia E. (2012) Pharmacognostic methods for analysis of herbal drugs, according to European Pharmacopoeia, Promising Pharmaceuticals, Purusotam Basnet (Ed.), ISBN: 978-953-51-0631-9, InTech, Available, 37-62, from: http://www.intechopen.com/books/promising-pharmaceuticals/pharmacognostic-methods- foranalysis-of-herbal-drugs-according-to-european-pharmacopoeia.pdf
• [10] Wiłkomirski B., Dubielecka B. (1996) Sterol content as a similarity marker of different organs of two varieties of Chtysanthemum parthenium, Phytochemistry, 42, 6, s. 1603-1604.
• [11] Zawiślak G. (2003) Ocena plonowania szałwii lekarskiej (Salvia officinalis L.) w drugim roku uprawy. Acta Scientarum Polonorum, Hortorum Cultus, 2, 2, 85-90.
• [12] Zawiślak G. (2006) Wzrost i plonowanie szałwii lekarskiej (Salvia officinalis L.) oraz tymianku pospolitego (Thymus vulgaris L.) w południowo-wschodniej Polsce. Folia Horticulturae, Suplement 2, s. 213-218.
• [13] Bielski S., Szempliński W., Żuk-Gołaszewska K. (2001) Nawożenie a plon i jakość surowca szałwii lekarskiej (Salvia officinalis L.). Fragm. Agron., 28, 2, s. 7-14.
• [14] Sadowska A. (1974) Nawożenie dolistne mięty pieprzowej w warunkach szklarniowych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 143, s. 221-227.
• [15] Kołodziej B (2008) Wpływ terminu zakładania plantacji i odmładzającego przeorywania oraz stosowania Asahi SL w uprawie mięty pieprzowej. Annales UMCS, Sec. E, 63, 4, s. 10-16.
• [16] Rosłon W., Osińska E., Bączek K., Węglarz Z. (2011) The influence of organic-mineral fertilizers on yield and raw materiale quality of Chojen plants of the Lamiaceae family from organic cultivation. Acta Scientarum Polonorum, Hortorum Cultus, 1, s. 147-158.
• [17] Kordana S., Mordalski R., Załęcki R. (1997) Wpływ gęstości siewu i terminu zbioru oraz nawożenia na plon i jakość melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.), Herba Polonica, 43, 2, s. 135-144.
• [18] Saglam C., Atakisi I., Turhan H., Kaba S. (2004) Arslanoglu F., Onemli F., Effect of propagaion method, plant density, and age on lemon balm (Melissa officinalis) herb and oil yield. New Zeland Journal of Crop and Horticultural Dcience, 34 (4), 419-423.
• [19] Pisulewska E., Puchalska H., Pieczko E. (2001) Wpływ warunków glebowych na plony i skład chemiczny ziela melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.). Annales UMCS, Sec. EEE, 9, Supplementum, s. 111-119.
• [20] Golcz A., Seidler-Łożykowska K., Markiewicz B. (2002) Effect of increasing nitrogen doses and harvest terms on the growth and development of sweet basil (Ocimum basilicum L.). Part I. Herba Polonica, 48, 2, s. 55-60.
• [21] Jadczak D. (2007) Wpływ terminu siewu i odległości rzędów na plonowanie bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.). Roczniki Akademii Rolnicznej w Poznaniu, CCCLXXXIII, Ogrodnictwo, 41, s. 505-509.
• [22] Seidler-Łożykowska K., Golcz A., Wójcik J. (2008) Plonowanie i jakość surowca bazylii pospolitej, cząbru ogrodowego, majeranku ogrodowego oraz tymianku właściwego w uprawie ekologicznej na stanowisku po oborniku. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 53, 4, s. 63-66.
• [23] Szewczuk Cz. Stępniak M., Sugier D. (2002) Wpływ sposobu zakładania plantacji i fazy rozwojowej zbieranych roślin na plony nadziemnej masy pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.). Acta Scientarum Polonorum, Agricultura, 1, 2, s. 153-162.
• [24] Biesiada A., Wołoszczak E. (2007) The effect of method of plantation establishing on yield and chlorophyll concentration of stinging nettle (Urtica dioica L.) in the first year of cultivation. Herba Polonica, 53, 3, s. 85-89.
• [25] Biesiada A., Wołoszczak E., Sokół-Łętowska A., Kucharska A.Z., Nawirska-Olszańska A. (2009) The effect of nitrogen form and dose on yield, chemical composition and antioxidant activity of stinging nettle (Urtica dioica L.). Herba Polonica, 55, 3, s. 84-93.
• [26] Seidler-Łożykowska K., Kaźmierczak K., Kucharski W., Mordalski R., Buchwald W. (2006) Plonowanie i jakość surowca bazylii pospolitej i majeranku ogrodowego z upraw ekologicznych. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 51, 2, s. 157-160.
• [27] Zawiślak G., Dzida K. (2010) Yield and quality of sweet marjoram herb depending on harvest time. Acta Scientarum Polonorum, Hortorum Cultus, 9, 1, s. 65-72.
• [28] Król B. (2009) Efekty dolistnego stosowania Tytanitu i Ekolistu w uprawie tymianku. Annales UMCS, Sec. E, 64, 1, s. 1-6.
• [29] Kołodziej B. (2009) Wpływ sposobu zakładania plantacji i nawożenia dolistnego na plon i jakość tymianku pospolitego. Annales UMCS, Sec. E, 64, 2, s. 1-7.
• [30] Seidler-Łożykowska K., Golcz A., Kozik E., Kucharski W., Mordalski R., Wójcik J. (2007) Ocena jakości surowca cząbru ogrodowego (Satureja hortensis L.) z uprawy ekologicznej. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 52, 4, s. 48-51.
• [31] Jadczak D. (2007) Effect of swing date on the quantity and quality of the yield of Sumer savory (Satureja hortensis L.) grown for a bunch harvest. Herba Polonica, 53, 3, s. 22-27.
• [32] Kucharski W., Załęcki R. (1988) Wpływ terminów siewu i sadzenia na plon i wartość surowca glistnika jaskółczego ziela. Herba Polonica, 34, 4, s. 221-229.
• [33] Gruszczyk M., Kiełtyka A. (2005) Yields and raw material quality of Hypericum perforatum L. and Solidago virga aurea L. from one-year and two-year plantations. Herba Polonica, 51, 1/2, s. 5-9.
• [34] Kiełtyka-Dadasiewicz A. (2010) Wpływ wieku roślin na plonowanie oraz jakość ziela serdecznika pospolitego (Leonurus cardiaca L.). Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 549, s. 89-96.
• [35] Kiełtyka-Dadasiewicz A. Berbeć S. (2010) The effect of foliar fertilisation with Ekolist S on yield and quality of motherwort herb (Leonurus cardiaca L.). Polish Journal of Agronomy, 3, s. 10-14.
• [36] Kiełtyka-Dadasiewicz A., Król B. (2012) Efekty dolistnego stosowania Bioalgeenu S90 i Biotrissolu T w uprawie serdecznika pospolitego (Leonurus cardiaca L.). Annales UMCS, Sec. E, 67, 2, s. 11-19.
• [37] Seidler-Łożykowska K ., K ozik E ., G olcz A ., W ójcik J . ( 2007) Q uality o f b asil herb (Ocimum basilicum L.) from organic and conventional cultivation. Herba Polonica, 53, 3, s. 41-46.
• [38] Węglarz Z. (2006) Zróżnicowanie roślin leczniczych a ich jakość. Folia Horticulturae, Supl. 1, s. 30-37.