Socjaldemokracja a system kapitalizmu państwowo-monopolistycznego II Republiki Austrii

• Autorzy: Agenor Gawrzyał
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Funkcje jednego z najważniejszych nośników teorii rozwoju społecznego "modernizujących" i "aktualizujących" założenia nauki marksistowskiej pełnią partie socjaldemokratyczne współodpowiedzialne między innymi z racji zasięgu swego oddziaływania i uczestniczenia w rządach wielu krajów za obecne społeczno-polityczne oblicze szeregu państw kapitalistycznych. Szczególne miejsce wśród nich zajmuje Socjaldemokratyczna Partia Austrii (Sozialistische Partei Osterreichs - SPO). Aktualnie jest ona jedyną partią socjaldemokratyczną Europy Zachodniej od ponad dziewięciu lat tworzącą samodzielnie rząd. Socjaliści byli przy tym reprezentowani w nim bez przerwy od roku 1945 do 1966 a często zaledwie kilka mandatów decydowało o ich porażce w rywalizacji z partią ludową (Osterreichische Volkspartei - OVP). Biorąc pod uwagę ilość członków (od końca lat pięćdziesiątych do połowy siedemdziesiątych około 700 tys.) SPO zajmowała w 1976 r. wśród państw należących do Międzynarodówki Socjalistycznej trzecie miejsce po szwedzkiej i zachodnioniemieckiej. Socjaliści austriaccy wnieśli aktywny wkład w kształtowanie ideowego obrazu współczesnego socjaldemokratyzmu. Kierownicze funkcje w Międzynarodówce Socjalistycznej pełnili między innymi Bruno Pittermann (przewodniczący w latach 1964-1976) oraz Oskar Pollak, Karl Czernetz, Hans Janitschek. Obecny kanclerz Austrii Bruno Kreisky na XIII Kongresie tej organizacji w 1976 roku wybrany został jej wiceprzewodniczącym. W Austrii partia socjalistyczna jest ważną siłą polityczną skupiającą między innymi ok. 60-70% głosów robotników w dotychczasowych wyborach do organów przedstawicielskich w przedsiębiorstwach. Posiada także dominujące wpływy w Federacji Austriackich Związków Zawodowych. Mimo długoletniego współrządzenia Austrią przez partię mającą reprezentować interesy klasy robotniczej rozwój tego kraju przebiegał zgodnie z prawidłowościami rozwoju państw kierowanych przez partie jednoznacznie burżuazyjne. Skłania to do podjęcia prób określenia przyczyn takiego stanu rzeczy i roli jaką w procesie ewolucji kapitalizmu państwowo-monopolistycznego odegrali socjaldemokraci. Ramy artykułu pozwalają na zarysowanie tylko niektórych istotnych problemów. Przedmiotem analizy jest skuteczność współzarządzania jako środka ograniczającego władzę kapitału oraz stanowisko socjalistów wobec sektora państwowego i kapitałów obcych ujęte przez pryzmat roli, jaką przypisują oni tym elementom ekonomiki w procesie przemian społeczno-gospodarczych. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Kapitalizm; Ustrój kapitalistyczny; Ustrój polityczny; Socjalizm; Ustrój socjalistyczny; Władza; Sektor państwowy; Kapitał

EN

Capitalism; Capitalist system; Political organization; Socialism; Socialist system; Power; State sector; Capital

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1981
• Numer: nr 90 Nauki polityczne
• Strony: 18--28

Twórcy

autor

Agenor Gawrzyał

Bibliografia

• J.W. Gołębiowski, Ideologia i polityka współczesnej socjaldemokracji, Warszawa 1978.
• N.P. Uwarow, Socjalizm w kriwom zerkale awstrijskich prawych socjalistow, Moskwa 1965.
• W. Kozub, Sozialpartnerschaft jako wyraz neosolidaryzmu społecznego w Austrii, Przegląd Zachodni, nr 2, 1978 r.
• SPO - Parteitag 1968. Bericht und Protokoll, Wien 1968.
• A. Makać, Sektor państwowy o ekonomice rozwiniętych krajów kapitalistycznych, Warszawa 1971.
• J.N. Dworkin, Kritika ekonomiczeskich tieorij prawnych socjalistow, Moskwa, 1959.
• Die neue Zeit, 9 IV 1957 r.
• E. Wimmer, Nowe cechy mechanizmu władzy kapitalistycznej i ich przejawy w Austrii. Problemy pokoju i socjalizmu 1971 nr 3.
• N. Holzl, Propagandaschlachten, Munchen 1964.
• K. Ausch, Licht und Irrlicht der osterreichischen Wirtschaftswunder, Wien 1965.
• J. Hindels, Was ist heute Links? Wien 1970.
• W. Kozub, Socjaldemokracja austriacka a powiązania Austrii z EWG, Sprawy Międzynarodowe, nr 2, 1976.
• V.J. Svejcer, Socjalistyczeskaja partia Austrii: teorija i polityka, Moskwa 1978.
• F. Hager, Austria: Monopole zachodnioniemieckie głównym niebezpieczeństwem, Problemy Pokoju i Socjalizmu 1971, nr 4.
• W. Brandt, B. Kreisky, O. Palme, Briefa und Gesprache 1972-1975, Frankfurt a M. 1975.
• F. Kienner, Sozialismus in der Sackgasse? Wien 1974.