Warianty tytułu
Języki publikacji
Abstrakty
Nie jest rzeczą możliwą w tym artykule przeprowadzenie pogłębionej analizy całej problematyki procesu politycznego, wszelkich aspektów metodologii jako badań w oparciu o bogatą już dziś literaturę. Celem moich dociekań będzie więc tylko określenie niektórych, istotnych dla interpretacji procesu politycznego, implikacji materializmu historycznego, jak też wstępna rekonstrukcja pojęcia procesu i ukazanie w jaki sposób można procesy polityczne wyjaśniać. Określenie proces występuje w różnych naukach. Jest pojęciem wieloznacznym, wielozakresowym, odnosi się do wielkości stosunków, faktów, zdarzeń i ich aspektów, relatywizuje przy tym do orientacji światopoglądowej i teoriopoznawczej tych, którzy się nim posługują. Zachodzą też różnice interpretacyjne wynikające ze specyfiki dyscypliny na gruncie której pojęcie to jest stosowane - filozofii, socjologii, ekonomii, prawa i in. Politologiczne ujęcie procesu wspiera się na sądach wypracowanych przez pozostałe dyscypliny społeczne. Odnoszone jest do sfery działań społecznych związanych z potrzebami więzi j interesami oraz świadomością dużych grup społecznych - klas, warstw i in. Działania te dotyczą przede wszystkim wyboru celów społecznych i ich realizacji, w ostatecznym zaś rozrachunku kierunków rozwoju społecznego. Dlaczego politologiczne pojęcie procesu wiąże się właśnie z dużymi grupami? Wśród wielu możliwych odpowiedzi przyjmuję tu tę, która wskazuje, że choć każdy człowiek posiada podmiotowość polityczną - kierując się swymi potrzebami uczestniczy w działalności związanej z wyborem i realizacją celów społecznych wyznaczających kierunki rozwoju społecznego - to jednak jego indywidualny udział jest tu na ogół minimalny. Jeżeli jednak połączy swą indywidualną podmiotowość z innymi podmiotami, przekształci ją we współpodmiotowość w obrębie siły grupy, wtedy zyskać może dużo wyższy - od indywidualnego - stopień realnego wpływu na kierunki rozwoju społecznego. Ta podmiotowość - siła polityczna - jest już nie jednostkowa, ale grupowa, stanowi szczególną formę więzi społecznej polegającej na wzajemnym podporządkowaniu interesów, potrzeb jednostek i mniejszych grup w ramach interesu całości jaką jest wielka grupa społeczna. Interes wielkiej grupy staje się podstawą stosunków ogólnospołecznych. W tym też celu zabiega ona o władzę ogólnospołeczną, wpływa na nią. Powiązanie (zwartość) jednostki z grupą jest więc istotną przesłanką maksymalizacji jej podmiotowości politycznej. Nie stanowi jednak - zaznaczmy - jedynego warunku tej (jak też grupy) podmiotowości. Determinują ją bowiem także takie jeszcze czynniki jak ustrój ekonomiczno-społeczny, stan świadomości społecznej, stopień integracji społecznej i oddziaływanie stosunków zewnętrznych (międzynarodowych). Powyższe uwagi implikują ujęcie procesów politycznych jako określonego aspektu procesów społecznych, wyróżnionego ze względu na podmiotowość wielkich grup społecznych. Sugerują, że dla określenia specyficznego charakteru procesów społecznych (rozważanych w kategorii działań ludzkich), słusznym będzie wyróżnić dwa poziomy procesotwórczej działalności ludzi - poziom działań jednostkowych i poziom działań wielkich grup społecznych. Działania tych ostatnich składają się przede wszystkim na "substancję" polityczną procesów społecznych. (fragment tekstu)
Rocznik
Numer
Strony
65--77
Opis fizyczny
Twórcy
autor
Bibliografia
- A. Bodnar, Ekonomika i polityka, Warszawa 1978.
- J.W. Wiatr, Socjologia stosunków politycznych, Warszawa 1977.
- A. Bodnar, O. Cetwiński, Teoria wyjaśniająca w nauce o polityce, w: Studia Nauk Politycznych nr 4/1977.
- J. Lipiec, Polityka i filozofia, Kraków 1978.
- A. Bodnar, Niektóre właściwości metodologiczne teorii polityki, Studia Nauk Politycznych nr 5/1878.
- J. Topolski, Rozumienie historii, Warszawa 1978.
- Z. Cackowski, Główne zagadnienia i kierunki filozofii, Warszawa 1977.
- M. Karwat, Podmiotowość polityczna wielkich grup społecznych, organizacji politycznych i jednostek (model eksplanacyjny) Studia Nauk Politycznych nr 4/1978.
- A. Klawiter, Problem metodologicznego statusu materializmu historycznego, Warszawa-Poznań, 1978.
- J. Zagórska, Głos w dyskusji (w:) Metodologiczne implikacje epistemologii marksistowskiej, Warszawa 1977.
- F. Engels, Ludwik Feuerbach i zmierzch klasycznej filozogii niemieckiej (w:) K. Marks, F. Engels, Dzieła wybrane. T. 2.
- Z. Cackowski, Główne pojęcia materializmu historycznego, Warszawa 1947.
- A. Bodnar, O. Cetwiński, Rola teorii wyjaśniającej w nauce o polityce (w:) Studia Nauk Politycznych, nr 4/1977.
- K. Opałek, Nowe Drogi nr 1/1973.
- J. Kmita, Dyrektywa wyjaśniania funkcjonalno-genetycznego (W:) Elementy marksistowskiej metodologii humanistyki, Poznań 1973.
- J. Topolski, Marksizm i historia.
- A. Kępiński, Pojęcie psychopatii, a system wartości "Kultura" z 8 V 1975 r.
- A. Bodnar, Właściwości metodologiczne teorii polityki, Studia Nauk Politycznych nr 5/1978.
- Z. Taranienko, Geneza - istota - struktura, Studia Filozoficzne nr 1/1972.
- J. Kmita, Dyrektywa wyjaśniania funkcjonalno-genetycznego (w:) Elementy marksistowskiej metodologii humanistyki, Poznań 1973.
- P. Sztompka, Analiza systemowa w naukach politycznych (w:) Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, Red. K. Opałek, Warszawa 1975.
- W. Lenin, Konspekt dzieła Hegla. "Nauka logiki", Zeszyty Filozoficzne.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171391817