Uwagi o przejawach deformacji społecznej rewolucji socjalistycznej

• Autorzy: Agenor Gawrzyał
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Teoria rewolucji, w tym zwłaszcza rewolucji socjalistycznej, należy do najbardziej aktualnych i najbardziej złożonych elementów marksistowsko-leninowskiej teorii rozwoju społeczeństw. Aktualność jej wynika zarówno z faktu, że w 16 państwach świata władzę zdobyła partia rewolucyjna jak i z tego, że w coraz większej liczbie krajów dojrzały już materialne przesłanki rewolucji socjalistycznej. Złożoność problematyki określana jest natomiast m.in. przez znaczne różnice warunków w jakich przemiany socjalistyczne zachodzą lub będą się dokonywać. W naukowej literaturze politologicznej, socjologicznej czy ekonomicznej państw socjalistycznych zagadnienia rewolucji socjalistycznej analizowane są niemal wyłącznie w kategoriach bądź ogólnych prawidłowości, bądź specyfiki, pomijane są natomiast kwestie deformacji procesów rewolucyjnych. Dotychczasowe doświadczenia dowodzą jednak, iż podjęcie głębokich, kompleksowych badań dla poznania przyczyn i istoty owych deformacji jest pilną potrzebą. Potrzebę taką po raz kolejny zaakcentowało jednoznacznie w warunkach polskich, skumulowanie się i eksplozja zjawisk kryzysowych w roku 1980. Zdaniem autora jednym ze źródeł kryzysu było przecenienie przez ośrodki władzy konieczności stworzenia szeroko rozbudowanej i rozwiniętej struktury ekonomicznej jako jedynego niemal warunki sukcesów rewolucji socjalistycznej. Pomijamy przy tym rozpatrywanie problemu czy w ogóle możliwe było zrealizowanie zamierzeń gospodarczych w takiej skali. Potrzeba tworzenia podstaw ekonomicznych jest bezsporną, ale nie może odbywać się ono kosztem np. doskonalenia demokracji socjalistycznej i przekształceń w sferze kultury. Tego rodzaju deformację określono tutaj jako ekonomizm . W pewnym sensie jej odwróceniem jest niedocenienie wpływu czynników ekonomicznych na rozmiary i strukturę przemian. Taka sytuacja zaistniała w Związku Radzieckim w pierwszych latach po rewolucji. Celem artykułu jest zarysowanie istoty obu deformacji na tle przedstawionego syntetycznie rozumienia rewolucji socjalistycznej przez K. Marksa i W. Lenina. Autor skupił swoją uwagę głównie na przejawach a nie źródłach wspomnianych wyżej wypaczeń. Uzyskanie wiarygodnych ocen odnośnie do przyczyn nie jest bowiem możliwe w warunkach braku wielu podstawowych opracowań, dotyczących np. systemów i mechanizmów podejmowania w praktyce decyzji politycznych. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Rewolucja; Socjalizm; Ustrój socjalistyczny; Kryzys społeczno-gospodarczy; Rozwój społeczno-gospodarczy; Uwarunkowania transformacji gospodarki; Marksizm

EN

Revolution; Socialism; Socialist system; Socio-economic crisis; Social economic development; Determinant of economic transformation; Marxism

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1981
• Numer: nr 97 Studia i przyczynki młodych pracowników nauki
• Strony: 55--65

Twórcy

autor

Agenor Gawrzyał

Bibliografia

• J. Topolski, Marksizm i historia, W-wa 1977.
• J.A. Krasin, Lenin - Rewolucja - Współczesność, W-wa 1968.
• S. Rainko, Jednowymiarowy socjalizm, Literatura 1980, nr 454.
• K. Marks, Krytyczne uwagi do artykułu Prusaka "Król Prus a reforma społeczna", w: K. Marks, F. Engels, Dzieła t. 1, W-wa 1962.
• K. Marks, Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej, w: K. Marks, F. Engels, Dzieła t. 13, W-wa 1966.
• J. Wiatr, Przyczynek do zagadnienia rozwoju społecznego w formacji socjalistycznej, W-wa 1979.
• J. Krasin, Leninowskie rozwinięcie marksistowskiej teorii rewolucji, w: Lenin - wielki teoretyk, W-wa 1970.
• W. Lenin, Przemówienie wygłoszone na I Zjeździe Rad Gospodarki Narodowej 26 maja 1918 r., Dzieła t. 27, W-wa 1955.
• G. Temkin, Karola Marksa obraz gospodarki komunistycznej, W-wa 1962.
• W. Lenin, Nowa polityka ekonomiczna a zadania Komitetów Polityczno-Oświatowych, Dzieła t. 33, W-wa 1957.
• C. Conew, Trzydzieści lat budownictwa socjalistycznego w Bułgarii, Ideologia i Polityka, 1974, nr 4.
• X Zjazd Bułgarskiej Partii Komunistycznej, Nowe Drogi 1971, nr 6.
• J. Bilak, Nauki rewolucji socjalistycznej w Czechosłowacji a dzień dzisiejszy, Problemy Pokoju i Socjalizmu 1973, nr 5.
• XIV Zjazd Komunistycznej Partii Czechosłowackiej, Nowe Drogi 1971, nr 7.
• VIII Zjazd Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności, Nowe Drogi 19-71, nr 8.
• B. Zaharescu, Krajowa Konferencja RPK, Problemy Pokoju i Socjalizmu 1972, nr 11.
• Uchwała VII Zjazdu PZPR "O dalszy dynamiczny rozwój budownictwa socjalistycznego - o wyższą jakość pracy i warunków życia narodu".
• VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 8-12 grudnia 1975. Podstawowe materiały i dokumenty, W-wa 1975.
• Rocznik Statystyczny 1977, W-wa 1977.
• W. Wilczyński, Wychowanie ekonomiczne - cele, problemy, materiały, metody. w: Kształcenie ekonomiczne w szkole wyższej, red. J. Orczyk, Poznań 1979.