Współczesne ujęcie kwestii rolnej a poglądy Aleksandra Czajanowa i Władysława Grabskiego

• Autorzy: Andrzej Czyżewski , Piotr Kułyk

Warianty tytułu

The Modern Approach of Agricultural Question Considering Studies of Aleksander Czajanow and Władysław Grabski

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono koncepcję kwestii rolnej i ewolucję poglądów na temat jej źródeł i sposobów rozwiązywania. Jedno z pierwotnych i ważniejszych ujęć tego problemu można odnaleźć w pracach Aleksandra Czajanowa oraz Władysława Grabskiego, a także innych współczesnych im autorów. Zwracali oni uwagę na ograniczenia w zakresie przemian strukturalnych w rolnictwie i specyfikę relacji popytowo-podażowych dotyczących produktów rolnych. Wychodząc od ich koncepcji, można przejść do obecnej interpretacji kwestii agrarnej, obejmującej znaczenie dóbr publicznych i procesów globalizacji oraz liberalizacji gospodarek poszczególnych krajów w warunkach istniejących barier strukturalnych w rolnictwie. W opracowaniu wykazano zmiany zachodzące w zakresie podejścia do kwestii rolnej i sposobów jej rozwiązywania ze względu na uwarunkowania instytucjonalne, m.in. Wspólną Politykę Rolną. Podkreślono też uniwersalność kwestii rolnej, wynikającą z roli poszczególnych czynników produkcji zaangażowanych w rolnictwie, a także charakteru indywidualnych gospodarstw rolnych jako podmiotów gospodarczych. Wykazano związki pomiędzy zmianami zachodzącymi w relacjach popytowo-podażowych w sektorze rolnym a oddziaływaniem mechanizmu rynkowego i tego skutki. Wyeksponowany został problem kształtowania optimum społecznego, a także transferu i retransferu nadwyżki ekonomicznej wytworzonej w rolnictwie dla jego zrównoważonego rozwoju. (abstrakt oryginalny)

EN

In the article we presented the modern approach of the agrarian question. One characterized changes going down in relations demand-of supply as result of the influence of the market mechanism in the agriculture conditioned the globalization. In the article we presented the concept of the agrarian question. Her original conception can be found in works of Aleksander Czajanow and Władysław Grabski and also other modern them authors. They paid the attention to restrictions within the range structural transformations in the agriculture and the specificity of the relation of demand-supply concerning agricultural products. Going out from their approach of mentioned problems one can pass to the present interpretation of the agrarian matter including the meaning of public goods and processes of the globalization and the liberalization of economies of individual countries conditioned existing still structural barriers in this area of the economy. In the elaboration one showed changes happening within the range approaches to the agricultural matter and manners of her resolution in the institutional system for example CAP. One underlined the universality of seizing of the specificity of the agricultural production resulting both from the part of individual productive factors involved to her producing, and also from itself character of farms as economic subjects. In the elaboration one characterized changes happening in relations demand-of supply as result of the influence of the market mechanism in the agriculture. One discussed foundations and conditionings of the concept of the agricultural matter. We presented the meaning of public goods and external effects and market inefficiencies related to the agriculture in the formation of the social optimum one presented premises for the transfer and the retransfer of the economic surplus as the instrumentarium of the regulation of the social optimum and the achievement higher-level equilibriums of the social system. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Polityka gospodarcza; Polityka rolna; Dobra publiczne; Optimum społeczne

EN

Agriculture; Economic policy; Agricultural policy; Public goods; Social optimum

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 5
• Strony: 595--623

Twórcy

autor

Andrzej Czyżewski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

autor

Piotr Kułyk

• Uniwersytet Zielonogórski

Bibliografia

• Barrett C.B., Smallholder Market Participation: Concepts and Evidence from Eastern and Southern Africa, "Food Policy" 2008, vol. 33.
• Bernstein H., Class Dynamics of Agrarian Change, Halifax, NS, Fernwood 2010.
• Bernstein H., Brass T.,Agrarian Questions: Essays in Appreciation of T.J. Byres, Frank Cass, London 1996.
• The Agrarian Question in South Africa, red. H. Berstein, FRANK CASS, London 2013.
• Brouwer F, Sustaining Agriculture and the Rural Environment: Governance, Policy and Multifunctionality, Edward Elgar Publishing, Cheltenham 2004.
• Bukraba-Rylska I., Rola drobnych gospodarstw rolnych w tworzeniu kapitału i dziedzictwa kulturowego wsi, "Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych" 2012, nr 1.
• Byers T., Capitalism from Above and Capitalism from Below, St Martin's Press, New York 1966.
• Cahill C., The Multifunctionality of Agriculture: What Does Mean? "Euro-Choices" 2001, nr 1(1).
• Cooper T., Hart K., Baldock D., Provision of Public Goods through Agriculture in the European Union, Institute for European Environmental Policy, Report Prepared for DG Agriculture and Rural Development, No 30-CE-0233091/00-28, London 2009.
• Czajanow A., The Theory of Peasant Economy, The University of Wisconsin Press, New York 1966.
• Czajanow A., Czto takoje agrarnyj wopros?, Liga Agrarnych Rieform, Sierija C, nr 1, Moskwa 1917.
• Czajanow A., Osnownyje idiei i formy organizacyji kriestjanskoj koopieracyji, Moskwa 1919.
• Czajanow A., Agricultural Economics in Russia, "Journal of Farm Economics" 1928.
• Czajanow A., The Socio-Economic Nature of Peasant Farm Economy, w: A Systematic Source Book in Rural Sociology, red. PA. Sorokin, C.C. Zimmerman, C.J. Galpin, torn 2, Minneapolis 1931.
• Czajanow A., The Theory of Peasant Co-operatives, I.B.Tauris, London 1991.
• Czajanow A., Nepublikowawszyjesia małoizwestnyje raboty, Moskwa 2003.
• Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej, red. A. Czyżewski, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 2007.
• 0 potrzebie koordynacji procesów globalizacji i polityki makroekonomicznej względem rolnictwa, red. A. Czyżewski, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa 2009.
• Czyżewski A., Matuszczak A., Dylematy kwestii agrarnej w panoramie dziejów, w: Ekonomia i jej społeczne otoczenie, red. A. Czyżewski, A. Matuszczak, Wydawnictwo KPSW, Bydgoszcz 2012.
• Czyżewski B., Renty ekonomiczne w gospodarce żywnościowej w Polsce, PWE, Warszawa 2013.
• Dillman B.L., Bergstrom J., Measuring Environmental Amenity Benefits of Agricultural Land, w: Farming and the Countryside: An Economic Analysis of External Costs and Benefits, red. N. Hanley, CAB International, Wallingford 1991.
• Drozdowski M.M., Władysław Grabski, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Instytut Historii PAN, Rzeszów 2002.
• FAO, The State of Food Insecurity in the World 2012. Economic Growth is Necessary But Not Sufficient to Accelerate Reduction of Hunger and Malnutrition, Rome 2012.
• Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, red. B. Liberska, PWE, Warszawa 2002.
• Grabski W., Ekonomia rolnicza gospodarstw mniejszych, Warszawa 1910.
• Grabski W., Materiały w sprawie włościańskiej: Studia nad systemem polskiej polityki agrarnej, Gebethner i Wolff, Warszawa 1918.
• Grabski W., Społeczne gospodarstwo agrarne w Polsce, "Książka", Warszawa 1925.
• Grabski W., Idea Polski, Warszawa 1925.
• Grabski W., Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924-1925), Księgarnia E Hoesicka, Warszawa 1927.
• Grabski W., Historja wsi w Polsce, Drukarnia M. Garasiński, Warszawa 1929.
• Grabski W., System socjologii wsi, cz. II: Wieś i ziemia przyszłości, "Roczniki Socjologii Wsi" 1937 (Studia i materiały, t. 2).
• Grabski W., Wybór pism, oprać, i wstęp J. Wojnarowski, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1987.
• Grabski W., "Myśli o Rzeczypospolitej". Wybór myśli politycznych i społecznych, oprac. i wstęp M. Drozdowska i M. Drozdowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988.
• Grabski W., Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej, oprać. Marian Drozdowski, Warszawa-Rzeszów 2003.
• Haroon A.-L., Review Essay: Land Reform, Rural Social Relations and the Peasantry, "Journal of Agrarian Change" 2007, nr 7(4).
• Hyden G., African Politics in Comparative Perspective, Cambridge University Press, New York 2006.
• Jessop B., State Power, Cambridge Policy Press, Cambridge 2008.
• Jezierski A., Leszczyńska C, Historia gospodarcza Polski, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 2010.
• Kautsky K., Kwestia rolna: o tendencjach współczesnej gospodarki rolnej i polityce rolnej socjaldemokracji, Książka i Wiedza, Warszawa 1958.
• Kautsky K., TheAgrarian Question, Zwan Publication, London 1988.
• Kipie K.,^4 Moveable Feat: The Millennia of Food Globalization, Cambridge University Press, Cambridge 2007.
• Kochanowicz J., Spór o teorię gospodarki chłopskiej. Gospodarstwo chłopskie w teorii ekonomii i w historii gospodarczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
• Krzywicki L., Kwestia rolna: przełom w produkcji środków spożywczych w drugiej połowie wieku XIX, PWN, Warszawa 1967.
• Krzywicki L., Człowiek i społeczeństwo. Wybór pism. Wyboru dokonał Janusz Sztumski. Książka i Wiedza, Warszawa 1986.
• Kułyk P., Finansowe wsparcie rolnictwa w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2013.
• Laslett P, Family and Household as Work Group and Kin Group: Areas of Traditional Europe Compared, w: Family Forms in Historic Europe, red. R. Wall, J. Robin, P. Laslett, Cambridge University Press, Cambridge 1983.
• Mendez M., Monteiro C, Popkin B., Overweight Exceeds Underweight Among Women in Most Developing Countries, "American Journal Clinical Nutrition" 2005, nr 81(3).
• Mieszczankowski M., Rolnictwo IIRzeczypospolitej, Książka i Wiedza, Warszawa 1983.
• Moor J., The End of the Road? Agricultural Revolutions in the Capitalist World-Ecology, "Journal of Agrarian Change" 2010, nr 10(3).
• Piasecki R., Ekonomia rozwoju, PWE, Warszawa 2007.
• Popkin B., Global Nutrition Dynamics: The World is Shifting Rapidly Toward a Diet Linked with Noncommunicable Diseases, "The American Journal of Clinical Nutrition" 2006, nr 84(2).
• Reardon T, Swinnen J., Agrifood Sector Liberalisation and the Rise of Supermarkets in Former State-controlled Economies: A Comparative Overview, "Development Policy Review" 2004, nr 22(5).
• Roszkowski W., Rolnictwo i leśnictwo, w: Problemy gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, red. K. Kozłowski, Warszawa 1989.
• Rybarski R., Idee przewodnie gospodarstwa Polski, Ziemowit, Warszawa 1939.
• Schmitz, A., Moss, C.B., Schmitz, T.G., Agriculture Policy, Agribusiness and Rent-Seeking Behaviour, University of Toronto Press, Toronto 2010.
• Schultz T, Transforming Traditional Agriculture, Yale University Press, Haven 1964.
• Stiglitz J., Some Theoretical Aspects of Agricultural Policies, "The World Bank Research Observer" 1987, nr 2(1).
• Thomas W, Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. I: Organizacja grupy pierwotnej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1976.
• Van der Huylenbroeck G., Durand G., Multifunctional Agriculture, A New Paradigm for European Agriculture and Rural Development, Ashgate, London 2003.
• Van der Ploeg J.D., The New Peasantries: Struggles for Autonomy and Sustainability in an Era of Empire and Globalization, Routledge, London 2012.
• Veltmeyer H., Introduction: Development and the Agrarian Question, "Canadian Journal of Development Studies" 2006, nr 27(4).
• Weber M., The Agrarian Sociology of Ancient Civilization, Verso, London 2013.
• Wiatrak A., Dochody i akumulacja w gospodarstwie chłopskim, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.
• Wilkin J., Współczesna kwestia agrarna, PWN, Warszawa 1986.
• Wilkin J., Rolnictwo - funkcje teraz i w przyszłości, "Pomorski Przegląd Gospodarczy" 2009, nr 42(3).
• World Bank, World Development Indicators 2013.
• Woś A. (red.), Rolnictwo polskie w okresie transformacji systemowej (1989-1997), IERiGŻ, Warszawa 1998.
• Woś A., Rolnictwo wobec narastającego kryzysu, IERiGŻ, Warszawa 2000.
• Woś A., Konkurencyjność wewnętrzna rolnictwa, IERiGŻ, Warszawa 2001.
• Woś A., Zegar J. St., Rolnictwo społecznie zrównoważone, IERiGŻ, Warszawa 2000.
• Zegar J.S., Dochody w rolnictwie w okresie transformacji i integracji europejskiej, IERiGŻ--PIB, Warszawa 2008.
• Zegar J.S., Ekonomia wobec kwestii agrarnej, "Ekonomista" 2010, nr 6.
• Zegar J.S., Rola drobnych gospodarstw rolnych w rozwiązywaniu kwestii agrarnej, w: Ekonomia i jej społeczne otoczenie, red. A. Czyżewski, A. Matuszczak, Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2012.