Instrumentarium metodologii naukowych programów badawczych

• Autorzy: Lesław Niemczyk
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W historii dwudziestowiecznej filozofii nauk empirycznych można wyróżnić pięć następujących po sobie okresów: dogmatyczny, indukcjonistyczny, falsyfikacjonistyczny, relatywizmu oraz okres programów badawczych. Okresy te różnią się pod względem stanowiska w kwestii pewności wyników dociekań naukowych, a także stosowanych metod badawczych i kryteriów oceny wytworów nauki. W pierwszym okresie uważa się, że indukcja, główne narzędzie poznania nauk empirycznych, daje absulutną pewność osiągniętych wyników. W drugim okresie, zdominowanym przez R. Carnapa, łagodzi się to stanowisko utrzymując, że indukcja może zagwarantować jedynie pewien stopień prawdopodobieństwa. W trzecim okresie, powołanym przez K. Poppera, wskazuje się, że niesfalsyfikowane, a więc dotychczas nieobalone hipotezy są wynikiem pozytywnym nauki, hipotezy te są prawdopodobne. Czwarty okres należy do czterech myślicieli: T.S. Kuhna, P.K. Feyerabenda, S. Toulmina i N.R. Hansona - jest to okres, w którym pozornie zostały "pogrzebane" najdonioślejsze ideały nauki. Zgodnie z ustaleniami tego okresu, powodem akceptacji teorii naukowych jest "smak" (Feyerabend) lub "zgoda wspólnoty naukowców" (Kuhn), a co za tym idzie wartość logiczna wniosków jest żadna. Poniekąd sytuacja mogła wydawać się trudna, aksjomat racjonalności nauki został mocno naruszony. Piąty okres jest bezpośrednią reakcją na poglądy "bandy czworga", w którym głównie za sprawą Imre Lakatosa zostały zrehabilitowane popperowski falsyfikacjonizm i dwa racjonalne kryteria oceniania teorii naukowych - spójność logiczna i zdolność wspierania postępu w nauce. Zdaniom formułowanym przez naukę można ponownie przypisać pewien stopień prawdopodobieństwa. Celem opracowania jest próba interpretacji Pism z filozofii nauk empirycznych I. Lakatosa pod kątem zarysowania nowoczesnego instrumentarium uprawiania nauk empirycznych, jak również niektórych nauk społecznych. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Nauki empiryczne; Metodologia badań

EN

Empirical science; Research methodology

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2006
• Tom: Filozof wśród ekonomistów : księga pamiątkowa wydana z okazji 40-lecia obecności prof. zw. dr. hab. Czesława Głombika w Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach
• Strony: 243--250

Twórcy

autor

Lesław Niemczyk

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Bocheński J.M.: Współczesna filozofia nauk empirycznych. W: J.M. Bocheński: Współczesne metody myślenia. Poznań 1993.
• Lakatos I.: Historia nauki a jej racjonalne rekonstrukcje. W: Lakatos I.: Pisma z filozofii nauk empirycznych. PWN. Warszawa 1995.
• Popper K.R.: Wiedza obiektywna. Warszawa 1992.
• Popper K.R.: Wiedza a zagadnienia ciała i umysłu. Warszawa 1998.
• Lakatos I.: Falsyfikacja. W: Lakatos I.: Pisma z filozofii nauk empirycznych. PWN. Warszawa 1995.
• Blaug M.: Metodologia ekonomii. Warszawa 1995.