Gdy rachunkowość była ekonomią

• Autorzy: Mieczysław Dobija

Warianty tytułu

When Accounting was Economics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawione w artykule rozważania to poszukiwanie początków rachunkowości zarówno w aspekcie myśli, jak i procedur składających się na system działający w praktyce. Teza, że rachunek ekonomiczny i procedury tworzące system rachunkowości istnieją od początków cywilizacji wydaje się wystarczająco uzasadniona. Należy jednak uznać, że zaistniał początkowy okres uruchomienia procesów cywilizacyjnych. Badania prowadzą do wniosku, że to rachunkowość pracy a nie kapitału służyła społecznościom od ich początków. Jednak na gruncie teorii praca i kapitał to dwie pokrewne kategorie i obie prowadza do podwójnego zapisu, czyli charakterystycznej cechy rachunkowości. W czasach przed powstaniem pisma tokeny przez tysiąclecia służyły do rejestracji i rozrachunków, tworząc narzędzie sposobne do utrzymywania równowagi w systemie społeczno-ekonomicznym. Rozwój miast-państw i powstanie pisma usprawniły techniki systemu, zamieniając tokeny zapisami na glinianych tabliczkach. Dominacja rachunkowości pracy utrzymywała się aż do XI wieku p.n.e., do wieków ciemnych. Rachunkowość współczesna, mimo że nakierowana bardziej na pomiar kapitału i jego zmian w gospodarowaniu, działa nadal według dawnego paradygmatu i koncentruje się na nakładach w ich historycznym, kosztowym ujęciu.(abstrakt oryginalny)

EN

The presented considerations and reflections aim to search for the beginning of accounting in terms of both ideas and procedures that make up a system that is operative in practice. The thesis that the economic calculus and procedures forming an accounting system have existed since the beginnings of civilization seems to be sufficiently justified. It should, however, be recognized that there was an initial activation period of civilization processes. Research has led to the conclusion that it was accounting for labor, not capital, that served communities from their beginnings. However, on the basis of theory, labor and capital are two related categories and both lead to double-entry, which is a characteristic feature of accounting. In the days before the creation of writing, tokens were used for thousands of years for recording and accounting purposes, being a useful tool in maintaining balance in the socio-economic system. The development of city-states and the emergence of writing techniques have improved the system by replacing token records on clay tablets. The dominance of labor accounting continued until the eleventh century BC, to the dark ages. Contemporary accounting, although geared more to the measurement of capital and its changes in the economic processes, still continues to operate according to the old paradigm and is focused on inputs in their historical cost perspective.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia rachunkowości; Rachunkowość; Ekonomia

EN

Accounting history; Accounting; Economics

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2015
• Tom: 83
• Numer: nr 139
• Strony: 167--182

Twórcy

autor

Mieczysław Dobija

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Atkins P. (2007), Four Laws that Drive the Universe, Oxford University Press, New York.
• Bator W. (1993), Myśl starożytnego Egiptu, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Butyniec F. (2001), Historia rachunkowości (jęz. ukraiński), Wydawnictwo RUTA, Żytomierz.
• Cywiński H. (1986), Z dziejów pieniądza na świecie, KAW, Warszawa.
• Das Rechnungswesen im vorbabylonischen Sumer Mesopotamiens vor viertausend Jahren, insbesondere die perfekte Fabrikbuchhandlung eines grossen Textilbetriebes (1993), "Die Wirtschaftsprüfung", Nr. 14, [za:] Rachunkowość fabryki włokienniczej sprzed 4000 lat (1994), "Rachunkowość", nr 5.
• Dobija M. (2014), Rachunkowość w systemie pomiaru aktywności ekonomicznej państwa, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 75 (131), SKwP, Warszawa.
• Dobija M. (2011), Teoria kapitału w środowisku nauk ekonomicznych, [w:] M. Dobija (red.), Kapitał ludzki w perspektywie ekonomicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Dobija M. (2010), Rachunkowość pracy jako podstawa gospodarki towarowo-pieniężnej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 56 (112), SKwP, Warszawa.
• Dobija M. (2003), Wage, money and accounting: theoretical relationships, "Argumenta Economica Cracoviensia", no. 2.
• Dobija M. (1996), Postępowe idee rachunkowości w cywilizacji sumeryjskiej, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 467.
• Dobija M., Jędrzejczyk M. (2011), Szkice z historii rachunkowości, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków.
• Dobija M., Śliwa M. (2001) Money as an intellectual venture, [in:] S. Kwiatkowski, Ch. Stowe (eds), Intellectual Product and Intellectual Capital, Wydawnictwo WSPiZ im. Leona Koźmińskiego, Warszawa.
• Gilgamesz (1980), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Ifrah G. (1990), Dzieje liczby, czyli historia wielkiego wynalazku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław.
• Ijiri Y. (1999), The cost principle and the labor theory of value in relation to the role of accounting theories and their depth, [in:] S. Sunder, H. Yamaji (eds), The Japanese Style of Business Accounting, Quorum Books, Westport.
• Krawczuk A. (1990), Siedmiu przeciw Tebom, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Księga Urantii (2010), Urantia Foundation.
• Kurek B. (2004), Culture creating function of accounting, [in:] M. Dobija, S. Martin (eds), General Accounting Theory. Towards Balancing the Society, Cracow University of Economics, Cracow.
• Kurek B., Dobija M. (2009), Istota pracy w fizyce i rachunkowości, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 796.
• Łazarewicz E. (2011), Historia powstania księgowości podwójnej i rachunku kosztów, Oficyna Wydaw-nicza SGH, Warszawa.
• Łyczkowska K., Szarzyńska K. (1986), Mitologia Mezopotamii, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
• Mattessich R. (2000), The Beginnings of Accounting and Accounting Thought. Accounting Practice in the Middle East (8000 B.C. to 2000 B.C.) and Accounting Thought in India (300 B.C. and the Middle Ages), Garland Publishing, New York, NY.
• Mattessich R. (1995), Critique of Accounting. Examinations and the Foundations and Normative Struc-ture of an Applied Discipline, Quorum Books, Westport, London.
• Monaco S.F. (2005), Unusual Accounting Practices in Archaic Mesopotamiam Tablets, Cuneiform Digi-tal Library Initiative, ISSN 1540-8779.
• Nissen H.J., Damerow P., Englund R.K. (1994), Archaic Bookkeeping: Early Writing and Techniques of Economic Administration, Chicago University Press, Chicago.
• Oppenheim A.L. (1957), A bird's-eye view of Mesopotamian economic history, [in:] Polanyi K., Arensberg K., Pearson H. (eds), Trade and Market in the Early Empires, Free Press, New York.
• Pacioli L. (1494). Summa di arithmetica, geometría, proportioni et proportionalità, Venice.
• Polanyi K., Arensberg K., Pearson H. (eds) (1957), Trade and Market in the Early Empires, Free Press, New York.
• Rosenberg N., Birdzell L.E. (1994), Historia kapitalizmu, Signum, Kraków.
• Roubini N., Mihm S. (2011), Ekonomia kryzysu, Oficyna a Wolters Kluwer, Warszawa.
• Roux G. (2006) Mezopotamia, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
• Saggs H.W. (1983), Wielkość i upadek Babilonii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Schmandt-Besserat D. (2007), Jak powstało pismo, Wydawnictwo Agade, Warszawa.
• Schmandt-Besserat D. (1988), Accounting in Prehistory, 5th World Congress of Accounting Historians, Sydney.
• Sitchin Z. (1990), Genesis Revisited, Avon Books, New York.
• Sojak S. (red.) (2014), Abacus. Od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Struve W. (1969), Some new data on the organisation of labour and on social structure in Sumer during the reign of the IIIrd dynasty of Ur, [in:] Ancient Mesopotamia, Nauka, Moskwa.
• Tyumenew A. (1969), The State Economy of Ancient Sumer, [in:] Ancient Mesopotamia, Nauka, Moskwa.
• Wallman S. (1995), The future of accounting and disclosure in an evolving world: the need for dramatic change, "Accounting Horizons", vol. 9, no. 3 (September).
• Zabłocka J. (1987), Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa.
• Ziętowska I. (2014), Benedetto Cotruglio i pierwsze dzieło o teorii rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 79 (135), SKwP, Warszawa.
• Geerts L.C. (2015) Mesopotamians and Their Gods, Earth-History, http://earth-history.com/ (dostęp 11.02. 2015).
• Smith A. (1776), An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Edwin Cannan ed. 1904. Library of Economics and Liberty, http://www.econlib.org/library/Smith/smWN2.html Book I, 1.5.2 (dostęp 15.02.2015).
• ---

Identyfikatory

DOI

10.5604/16414381.1165062