Księgowość podwójna według Pacioliego i jego europejskich naśladowców z XVI i XVII wieku

• Autorzy: Sławomir Sojak , Monika Kowalska

Warianty tytułu

Double-entry bookkeeping by Pacioli and his European followers in XVI-XVII century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wydany w 1494 r. Traktat o księgowości podwójnej Luki Pacioliego stanowił kompleksowy podręcznik do rachunkowości opisujący zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych metodą włoską. Liczne walory dydaktyczne tego dzieła oraz jego zawartość merytoryczna sprawiły, że szybko stał się popularnym źródłem wiedzy dla kupców i uczniów pragnących poznać tajniki księgowości. Stanowił on usystematyzowany i opatrzony licznymi przykładami zbiór reguł księgowych, które na przestrzeni lat wypracowali włoscy kupcy. Późniejsi autorzy często wzorowali się na dziele Pacioliego, pisząc własne książki i przyczyniając się tym samym do rozpowszechniania wiedzy rachunkowej w Europie. W ten sposób księgowość podwójna wypłynęła poza granice Włoch i za sprawą między innymi Holendrów Jana Ympyna i Simona Stevina oraz Anglika Richarda Dafforne'a trafiła do Holandii, Anglii, Niemiec, Francji i innych krajów na świecie. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja dzieł powyższych autorów oraz porównanie reguł rachunkowości, jakie zostały w nich zaprezentowane, z regułami, które zawarł w swoim traktacie Luca Pacioli. Dokonana analiza wykazała, że zasady księgowości podwójnej propagowane przez Pacioliego były powielane w kolejnych dziełach niemal w nienaruszonej formie. Modyfikacje jego koncepcji dotyczyły jedynie kwestii technicznych lub były efektem poszukiwania usprawnień w dziedzinie dokonywania zapisów księgowych. Teoretyczne podstawy dokonywania zapisów księgowych pozostały niezmienione i stanowią fundament współczesnej rachunkowości.(abstrakt oryginalny)

EN

Published in 1494, the Treatise on Double-entry Bookkeeping by Luca Pacioli was a comprehensive manual describing the principles of bookkeeping by the Italian method. The educational value of this work and its substantive merit made it quickly became a popular source of knowledge for merchants and students who wanted to learn the secrets of accounting. It presented, in a structured way and with numerous examples, a set of accounting principles developed over the years by Italian merchants. Later on, authors often modeled their manuals on Pacioli's work, thus contributing to the dissemination of knowledge of accounting in Europe. In this way, double entry bookkeeping spread beyond the borders of Italy and thanks to, among others, the Dutch authors John Ympyn and Simon Stevin and an Englishman Richard Dafforne it came to Holland, England, Germany, France and other countries in the world. The purpose of this article is to present the works of these authors, and to compare the accounting rules described there to the rules that Pacioli set out in his treatise. The analysis showed that double entry principles propagated by Pacioli were reproduced in subsequent writings in an almost unchanged form. Modifications of the concept concerned only the technical issues, or were the result of the search for improvements in the field of keeping accounting records. However, the theoretical basis of bookkeeping has remained unchanged and provides the basis of modern accounting.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia rachunkowości; Księgowość; Rachunkowość; Piśmiennictwo naukowe

EN

Accounting history; Bookkeeping; Accounting; Scientific literature

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2015
• Tom: 83
• Numer: nr 139
• Strony: 183--205

Twórcy

autor

Sławomir Sojak

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

autor

Monika Kowalska

Bibliografia

• Chatfield M. (1996), Dafforne Richard, [in:] M. Chatfield, R. Vangermeersch (eds), The History of Ac-counting. An International Encyclopedia, Garland Publishing, New York, London.
• Chatfield M. (1996), Manzoni Domenico, [in:] M. Chatfield, R. Vangermeersch (eds), The History of Ac-counting. An International Encyclopedia, Garland Publishing, New York, London.
• Chatfield M. (1974), A History of Accounting Thought, The Dryden Press, Hindsale, Illinois.
• Coomber R.R. (1956), Hugh Oldcastle and John Mellis, [in:] A.C. Littleton, B.S. Yamey (eds), Studies in the History of Accounting, Richard Irwin, Homewood, Illinois.
• Dobija M., Jędrzejczyk M. (2011), Szkice z historii rachunkowości, PTE, Kraków.
• Geijsbeek J.B. (1914), Ancient Double-entry Bookkeeping. Lucas Pacioli's Treatise (A.D. 1494 - the Earliest Known Writer on Bookkeeping) Reproduced and Translated with Reproductions, Notes and Abstracts from Manzoni, Pietra, Mainardi, Ympyn, Stevin and Dafforne, John B. Geijsbeek, Denver, Colorado.
• Gleeson-White J. (2012), Double Entry. How the Merchant of Venice Created Modern Finance, W.W. Norton & Company, New York, London.
• Gordon C.A. (1956), The first English books on book-keeping, [in:] A.C. Littleton, B.S. Yamey (eds), Studies in the History of Accounting, Richard Irwin, Homewood, Illinois.
• Ijiri Y. (1993), The beauty of double-entry bookkeeping and its impact of the nature of accounting information, [in:] M. Shubik (ed.), Proceedings of the Conference Accountings and Economics. In Honour of the 500th Anniversary of the Publication of Luca Pacioli's Summa de Arithmetica, Geometria, Proportia et Proportionalita, Siena, 18-19 November 1992, "Economic Notes", vol. 22 (2), Monte Dei Paschi di Siena, Siena.
• Kowalska M. (2014), Zarys historii rachunkowości od Pacioliego do współczesności, maszynopis powie-lony, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Lulek T. (1920), Teoretyczne podstawy księgowości kupieckiej, Księgarnia J. Czerneckiego, Warszawa, Kraków.
• Marszałek J.B. (1935), Przekształcenia i reformy w tradycyjnych metodach buchalterji, "Buchalter Polski", nr 3
• Mattesich R. (1995), Critique of Accounting. Examination of the Foundations and Normative Structure of an Applied Discipline, Quorum Books, Westport, London.
• Pacioli L. (2007), Tractatus XI de Computis et Scriptutis. Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita, SKwP Zarząd Główny, COSZ, Warszawa.
• Scheffs M. (1939), Z historii księgowości: (Luca Pacioli), Księgarnia Wł. Wilak, Poznań.
• Sojak S., Kowalska M. (2015), Księgowość podwójna według Pacioliego i jego włoskich naśladowców z XVI i XVII wieku, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 81(137), SKwP, Warszawa.
• Ten Have O. (1956), Simon Stevin of Bruges, [in:] A.C. Littleton, B.S. Yamey (eds), Studies in the Histo-ry of Accounting, Richard Irwin, Homewood, Illinois.
• Volmer F. (1996), Stevin Simon (1548-1620), [in:] M. Chatfield, R. Vangermeersch (eds), The History of Accounting. An International Encyclopedia, Garland Publishing, New York, London.
• Wojciechowski E. (1964), Zarys rozwoju rachunkowości w dawnej Polsce, PWN, Warszawa.
• Woolf A.H. (1912), A Short History of Accountants and Accountancy, London.
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Maurycy_Ora%C5%84ski (dostęp 13.08.2014).
• ---

Identyfikatory

DOI

10.5604/16414381.1165064