Określenie stopnia polaryzacji oddziaływania produkcji rolniczej na środowisko na podstawie bilansu azotu brutto

• Autorzy: Jerzy Kopiński

Warianty tytułu

Determination of the Polarization Grade of the Impact of Agricultural Production on the Environment Based on Gross Nitrogen Balance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dokonano analizy kierunków zmian oraz określenia stopnia polaryzacji sald bilansu azotu brutto w Polsce w układzie terytorialnym, jako wskaźnika oddziaływania produkcji rolniczej na środowisko. Do oceny stopnia zjawiska polaryzacji przyjęto określenie kąta nachylenia prostej linii trendu zmian danej cechy (a = tgα). Obserwowane między województwami różnice pod względem sald bilansu azotu brutto, mimo że nadal są duże, w analizowanym okresie nie uległy pogłębieniu, a raczej nastąpiła ich niewielka konwergencja (o 5,5o). Wyniki analiz wskazały, że od roku 2006 saldo bilansu azotu brutto w Polsce przekracza na ogół poziom 50 kg N/ha UR. W znacznym stopniu wynika to ze wzrostu intensywności produkcji rolniczej. W województwach: kujawsko-pomorskim, łódzkim i wielkopolskim, w których notowane są bardzo duże nadwyżki bilansowe azotu, należy oczekiwać dużej presji środowiskowej ze strony prowadzonej produkcji rolniczej, wynikającej z nadmiaru tego składnika nawozowego. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper analyzes the change of trends and determine the degree of the territorial polarization of gross nitrogen balance in Poland, as an indicator of the impact of agricultural production on the environment. To assess the degree of territorial polarization the inclination angle of the trend line of attributes change was adopted (a = tgα). The observed differences in gross nitrogen balance between regions are still significant, however in the analyzed time period they were not worsened, but even got a small convergence of about 5.5o. The results of the analysis showed that since 2006, the surplus of gross nitrogen balance in Poland in general excees the level of 50 kg N/ha AL. It is mostly due to the increased intensity of agricultural production. In the regions of: Kujawsko-Pomorskie, Lodz and Wielkopolska, which have a very high surpluses of nitrogen balance, high environmental pressure from agricultural production resulting from the excess of nitrogen fertilization should be expected. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja rolna; Zróżnicowanie regionalne; Nawożenie gruntów

EN

Agricultural production; Regional diversity; Fertilization of land

• Czasopismo: Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
• Rocznik: 2015
• Tom: 17
• Numer: z. 1
• Strony: 112--117

Twórcy

autor

Jerzy Kopiński

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Bibliografia

• Bułkowska M. 2011: Efekty WPR w odniesieniu do rolnictwa, [w:] M. Wigier (red.), Analiza efektów realizacji polityki rolnej wobec rolnictwa i obszarów wiejskich, IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, nr 26, 56-80.
• Bieńkowski J.F., Jankowiak J., Holka M., Dąbrowicz R. 2013: Środowiskowa ocena rozwoju rolnictwa w Polce w ujęciu regionalnym, Rocz. Nauk. SERiA, t. XV, z. 1, 97-103.
• Chmurzyńska K. 2011: Efekty WPR w odniesieniu do obszarów wiejskich, [w:] M. Wigier (red.) Analiza efektów realizacji polityki rolnej wobec rolnictwa i obszarów wiejskich. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, nr 26, 37-55.
• Environmental indicators for agriculture. 2006: OECD Publication Service, Paris, vol. 4, Chapter 3, 20.
• Fotyma M., Igras J., Kopiński J., Podyma W. 2010: Ocena zagrożeń nadmiarem azotu pochodzenia rolniczego w Polsce na tle innych krajów europejskich, Studia i Raporty IUNG-PIB, nr 20, 53-75.
• Gaj R., Bellaloui N. 2012: Evaluation of phosphorus and nitrogen balances as an indicator for the impact of agriculture on environment: A comparison of a case study from Poland and Mississippi US, Agricultural Science, vol. 3, nr 2, 317-329.
• Geodecki T. 2006: Procesy konwergencji i polaryzacji w regionach Unii Europejskiej, Zesz. Nauk. AE w Krakowie, nr 714, 75-91.
• GIOŚ [online]. 2014: http://www.gios.gov.pl/chemizm2010/index.html, http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/Informacja_o_realizacji_zadan_IOS_2013.pdf, dostęp 20.10.2014.
• Greenhouse Gas Inventory for 1988-2012. 2014: Poland's National Inventory Reports, IOŚ, KOBiZE, Warszawa, 417.
• Jadczyszyn T., Kopiński J. 2013: Nawożenie azotem w Polsce - aspekt produkcyjny i środowiskowy, Studia i Raporty IUNG-PIB, z. 34(8), 125-143.
• Józwiak W. 2013: Warunki gospodarowania oraz zmiany zachodzące w rolnictwie w latach 1989-2010, [w:] W. Józwiak, W. Ziętara (red.), Zmiany zachodzące w gospodarstwach rolnych w latach 2002-2010, PSR 2010, Warszawa, 7-23.
• Kopiński J. 2006: Bilans azotu (N) brutto w rolnictwie Polski na tle krajów należących do OECD, Nawozy i nawożenie, nr 1(26), 112- 122.
• Kopiński J. 2010: Bilans azotu brutto, jako agrośrodowiskowy wskaźnik zmian intensywności produkcji rolniczej w Polsce, Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. Olsztyn, z. 547, 185-191.
• Kopiński J. 2013: Stopień polaryzacji intensywności i efektywności produkcji rolniczej w Polsce w ostatnich 10 latach, Rocz. Nauk. SERiA, t. XV, z. 1, 97-103.
• Kopiński J. 2014a: Agrośrodowiskowe skutki zmian produkcji rolniczej w Polsce. Studia Ekonomiczne i Regionalne. Wyd. PSW im JP II, Biała Podlaska (w druku).
• Kopiński J. 2014b: Opracowanie metody badań służącej do określenia optymalnych sald głównych składników nawozowych (N, P, K) w ujęciu wojewódzkim w latach 2011-2013, Ekspertyza na potrzeby IERiGŻ-PIB, Puławy, 20.
• Kopiński J., Krasowicz S. 2010: Regionalne zróżnicowanie warunków produkcji rolniczej w Polsce, Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, nr 22, 9-29.
• Kopiński J., Nieróbca A., Ochal P. 2013: Ocen wpływu warunków pogodowych i zakwaszenia gleb w Polsce na kształtowanie produkcyjności roślinnej, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 13, z. 2(42), 53-63.
• Kremer A. 2013: Nutrient Budgets EU-27, Norway, Switzerland. Methodology and Handbook, Eurostat/ OECD, EC Eurostat, Luxembourg (ver. 1.02, dat. 17.05.2013), 112.
• Kuś J. 2010: Produkcyjne i siedliskowe konsekwencje zmian w produkcji rolniczej w Polsce, Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, nr 22, 65-85.
• Kuś J. 2013: Specjalizacja gospodarstw rolnych i jej konsekwencje produkcyjne, ekonomiczne i siedliskowe, Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, nr 32, 167-185.
• Oszmiańska M., Mielcarek M. 2006: Ochrona środowiska w gospodarstwach chłopskich, Zesz. Nauk. AR, Rolnictwo, LXXXVII, Wrocław, nr 540, 409-414.
• Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2002...2013 roku. 2003-2014: GUS, Warszawa.
• Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2001/2002...2012/2013. 2003-2014: GUS, Warszawa.
• Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich w 2002, ... 2013 roku. 2002-2013: GUS, Warszawa.
• Zegar J.S. 2013: Konkurencyjność celów ekologicznych i ekonomicznych w rolnictwie, [w:] J.S. Zegar (red.), Z badań nad rolnictwem zrównoważonym (20), IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, nr 93, 28-46.
• Ziętara W. 2009: Tendencje zmian w produkcji mleka w Polsce, Rocz. Nauk Rol., Warszawa, seria G, t. 96, z. 1, 27-35.
• Zwierzęta gospodarskie w 2013 roku. 2014: GUS, Warszawa.