Obronić kulturę przed geniuszem : filozofie rosyjscy wobec nihilizmu Lwa Tołstoja

• Autorzy: Michał Bohun

Warianty tytułu

To Defend a Culture against the Genius : Russian Philosophers and Leo Tolstoy's Nihilism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Historię filozofii rosyjskiej dałoby się w gruncie rzeczy napisać jako historię rosyjskiej filozofii kultury i filozofii kultury rosyjskiej. Ujawniałaby ona wielowymiarowy kompleks zagadnień, wśród których na pierwszy plan wysuwa się problem wartości (ceny) kultury, szczególnie charakterystyczny dla myśli rosyjskiej. Szkic niniejszy jest próbą rozważenia tego problemu na podstawie idei i koncepcji niektórych rosyjskich filozofów pierwszej połowy XX wieku, zmagających się z jednym z najbardziej radykalnych stanowisk w sporze o kulturę, którego wyrazicielem był Lew Tołstoj. Chciałbym zdecydowanie podkreślić, że zadaniem, jakie sobie stawiam, nie jest rekonstrukcja i interpretacja światopoglądu samego Tołstoja. Ten problem był omawiany wielokrotnie, chociaż, moim zdaniem, nadal pozostaje wyzwaniem dla badaczy. Warto rozważyć go szerzej i odrębnie. W tym momencie interesują mnie poglądy i argumenty formułowane przez rosyjskich filozofów, którym przyszło zmierzyć si z Tołstojowskim poglądem na kulturę, a mówiąc ściślej, z negacją kultury będącą dziełem pisarza i myśliciela, który już za życia uznawany był za wiekopomną postać kultury światowej. (fragment tekstu)

EN

This article presents the fragment of discussion about Leo Tolstoy's critic of culture. It is concerned on ideas of some Russian philosophers from the first half of the XXth Century: N.A. Berdyaev, S.N. Bulgakov, S.L. Frank, S.I. Hessen, L. Shestov and P.B. Struve. Author wants to analyze such problems as: the origins of Tolstoy's negation of culture, culture as religious and social problem, culture and Christianity, nihilism and asceticism, domination of ethics in Tolstoy's life and thoughts, Tolstoy's idea of "simplification/barbarisation". These problems, which Tolstoy has formulated with unusual radicalism, would be examined by presentation of the arguments of the Tolstoy's critical commentators which try to defend a culture against one of the biggest creators of cultural values. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Poglądy filozoficzne; Kultura; Ocena dorobku naukowego

EN

Philosophical thought; Culture; Scholarly achievements estimating

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2013
• Tom: 35
• Numer: z. 2 Filozofia kultury rosyjskiej - rosyjska filozofia kultury
• Strony: 407--425

Twórcy

autor

Michał Bohun

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Arendt H., Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, przeł. M. Godyń, W. Madej, Warszawa 1994.
• Bohun M., Koniec nowożytności. Sergiusza Bułgakowa rozważania o wojnie, Europie i historii, [w:] Palamas, Bułgakow, Łosiew. Rozważania o religii, imieniu Bożym, tragedii filozofii, wojnie i prawach człowieka, red. L. Kiejzik, Warszawa 2010.
• Bohun M., Pokolenia w dziejach myśli rosyjskiej, [w:] Reguły i działania. Księga Jubileuszowa dla Profesora Janusza Goćkowskiego, Pułtusk (b.r.w.).
• Bohun M., Szkic o narodzinach rosyjskiej filozofii dziejów, [w:] Dawna a nowa Rosja (z doświadczeń transformacji ustrojowej). Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Sobczakowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. R. Jurkowski, N. Kasparek, Warszawa 2002.
• Bohun M., Tożsamość czy nowoczesność? Cywilizacyjne dylematy myśli rosyjskiej, [w:] Problemy cywilizacyjne naszej współczesności, red. J. Gąssowski, J. Goćkowski, K.M. Machowska, Pułtusk 2007.
• Miłosz Cz., Rosja. Widzenia transoceaniczne, t. II, Warszawa 2011.
• Szestow L., Dobro w nauczaniu hr. Tołstoja i F. Nietzschego, przeł. J. Chmielewski, Warszawa 2006.
• Бepдяeв H.A., Beтхий и Hoвый Завeт в peлигиoзнoм coзнании Л. Toлcтoгo, [w:] idem, Филocoфия твopчecтва, культуpы и иcкуccтва, т. II, Xаpкoв 1994.
• Бepдяeв H.A.: Л. Toлcтoй, [w:] idem, Филocoфия твopчecтва, культуpы и иcкуccтва, т. II, Xаpкoв 1994.
• Булгакoв C.H., Пpocтoта и oпpoщeниe, [w:] Л.H. Toлcтoй: pro et contra. Личнocть и твopчecтвo Льва Toлcтoгo в oцeнкe pуccких мыcлитeлeй и иccлeдoватeлeй, peд. K.Г. Иcупoв, Cанкт-Пeтepбуpг 2000.
• Булгакoв C.H., Toлcтoй Л.H., [w:] idem, Tихиe думы, Мocква 1996.
• Гecceн C.И., Лeв Toлcтoй как мыcлитeль, [w:] idem, Избpанныe coчинeния, Мocква 1999.
• Иванoв B.И., Лeв Toлcтoй и культуpа, [w:] Л.H. Toлcтoй: pro et contra. Личнocть и твopчecтвo Льва Toлcтoгo в oцeнкe pуccких мыcлитeлeй и иccлeдoватeлeй, peд. K.Г. Иcупoв, Cанкт-Пeтepбуpг 2000.
• Hoвгopoдцeв П.И., Oб oбщecтвeннoм идeалe, [w:] Л.H. Toлcтoй: pro et contra. Личнocть и твopчecтвo Льва Toлcтoгo в oцeнкe pуccких мыcлитeлeй и иccлeдoватeлeй, peд. K.Г. Иcупoв, Cанкт-Пeтepбуpг 2000.
• Cтeпун Ф.A., Peлигиoзная тpагeдия Льва Toлcтoгo, [w:] idem, Coчинeния, Мocква 2000.
• Cтpувe П.Б., Лeв Toлcтoй, [w:] idem, Patriotica: Пoлитика, культуpа, peлигия, coциализм, Мocква 1997.
• Флopoвcкий Г., Пути pуccкoгo бoгocлoвия, Паpиж 1937.
• Фpанк C.Л., Лeв Toлcтoй и pуccкая интeллигeнция, [w:] idem, Pуccкoe миpoвoззpeниe, Cанкт-Пeтepбуpг 1996.
• Фpанк C.Л., Лeв Toлcтoй как худoжник и мыcлитeль, [w:] idem, Pуccкoe миpoвoззpeниe, Cанкт-Пeтepбуpг 1996.
• Фpанк C.Л., Hpавcтвeннoe учeниe Л.H. Toлcтoгo (K 80-лeтнeму юбилeю Toлcтoгo 28 авгуcта 1908) г., [w:] idem, Pуccкoe миpoвoззpeниe, Cанкт-Пeтepбуpг 1996.