Zmiany struktury sektora usług w Polsce w latach 1995-2012

• Autorzy: Joanna Dominiak

Warianty tytułu

Changes of the Services Sector in Poland in 1995-2012

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Obecny poziom rozwoju sektora usług w Polsce jest przede wszystkim konsekwencją uwarunkowań politycznych i gospodarczych, jakie istniały w państwie w ostatnich dziesięcioleciach. W okresie realnego socjalizmu polityka społeczno-gospodarcza ukierunkowana była na rozwój przemysłu. Udział zatrudnionych w usługach w latach osiemdziesiątych był w porównaniu z rozwiniętymi krajami europejskimi znacznie niższy. Dopiero zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze zapoczątkowane w Polsce w 1989 roku stworzyły podstawy do bardziej dynamicznego rozwoju tego sektora. Lata dziewięćdziesiąte charakteryzowały się szybkim wzrostem zatrudnienia w działalności usługowej. W latach 1990-2011 udział pracujących w tym sektorze zwiększył się z 37% do 55%. Wzrastał także udział sektora w wytwarzaniu wartości dodanej brutto. Rozwój sektora usług był zróżnicowany regionalnie - wysoką dynamiką cechowały się województwa z dużymi aglomeracjami miejskimi: mazowieckie, wielkopolskie, małopolskie. Celem artykułu jest prezentacja przemian zachodzących w sektorze usług w Polsce na tle innych państw Europy, a także charakterystyka zróżnicowania przestrzennego tego procesu w Polsce w ujęciu regionalnym. Analiza zmian strukturalnych zostanie przeprowadzona w oparciu o Polską Klasyfikację Działalności 2004 i 2007, na podstawie danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Dynamicznemu rozwojowi usług, jaki następuje w Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych, towarzyszą przemiany związane ze strukturą sektora usług. Zmiany w strukturze sektora usług polegają na zmianach udziału poszczególnych rodzajów usług w sektorze trzecim, najczęściej analizowanych w oparciu o miernik zatrudnienia i udział w tworzeniu WDB. Analiza zachodzących zmian prowadzi do wniosku, że coraz większego znaczenia w sektorze usług nabierają usługi wyspecjalizowane, wymagające zatrudnienia pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych, wśród nich usługi o wysokim nasyceniu wiedzą, oraz grupa usług dla producentów i dla biznesu. Nabierają one dodatkowo jeszcze większego znaczenia w związku z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy.(abstrakt oryginalny)

EN

The current level of development of the services sector in Poland is primarily a consequence of the political and economic conditions that existed in Poland in recent decades. In the period of real socialism, socio-economic policy was aimed at Polish industrial development. The share of employment in services in Poland in 1980s. was significantly lower compared to developed European countries. Only political, social and economic changes initiated in Poland in 1989 formed the basis for a more dynamic development of this sector. The 1990s were characterized by a rapid increase in employment in service activities. In the years 1990-2011 the share of employed in this sector increased from 37% to 55%. This increased the share of gross value added. The development of the services sector varied regionally - high dynamics characterized the province of large agglomerations (Wielkopolska, Lower Silesia, Mazovia). The aim of this paper is to present the changes taking place in the services sector in Poland compared to other European Countries, as well as the characteristics of the spatial differentiation of this process in Poland in terms of regions. Analysis of structural changes will be made based on the Classification of Activities (NACE), based on data published by the Central Statistical Office. Dynamic development of services, which takes place in Poland since the early 1990s, was accompanied by changes related to the structure of the services sector. Changes in the structure of the services sector rely on changes in the share of individual service industries.. Specialized services become increasingly important in the services sector, employing staff with high professional qualifications, including knowledge intensive services and group of produced and business services. The growing importance of these services is even more important in the context of the knowledge-based economy.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sektor usług; Usługi biznesowe; Pracownicy wykwalifikowani; Usługi wyspecjalizowane

EN

Services sector; Business services; Qualified workers; High professional qualifications

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Rocznik: 2015
• Tom: 29
• Numer: nr 2 Przemiany struktur przemysłu i usług w układach regionalnych = Changes of the Industry and Services Structures in Regional Systems
• Strony: 79--93

Twórcy

autor

Joanna Dominiak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bank Danych Lokalnych GUS (2014). Pozyskano z www.stat.gov.pl.
• Chojnicki, Z. (1999). Region w ujęciu geograficzno-systemowym. W: Z. Chojnicki (red.). Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 327-353.
• Clark, C. (1940). The Conditions of Economic Progress. Londyn: Macmillan.
• Cyrek, M. (2008). Poziom rozwoju sektora usług w Polsce w układzie międzywojewódzkim, W: A. Pana siuk, K. Rogoziński (red.). Usługi w Polsce - nauka, dydaktyka i praktyka wobec wyzwań przyszłości. Tom 1. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 497. Ekonomiczne Problemy Usług, 20, 239-245.
• Dzieciuchowicz, J. (2005). Usługi rynkowe w Łodzi w dobie transformacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Eurostat (2014). Pozyskano z http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.
• Fisher, A.G.B. (1935). The Clash of Progress and Security. Londyn: Macmillan.
• Flejterski, S., Panasiuk, A., Perenc, J., Rosa, G. (2005). Współczesna ekonomika usług. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fourastié, J. (1969). Die grosse Hoffnung des zwanzigsten Jahrhunderts. Kolonia: BundVerlag.
• Giarini, O. (1986). Coming of the Service Economy. Science and Public Policy, 13(4).
• Guzik, R., Gwosdz, K., Sobala-Gwosdz, A. (2001). Regionalne zróżnicowanie usług dla biznesu w województwie małopolskim. Folia Geographica, Series Oeconomica, XXXI-XXXII, 161-177.
• Ilnicki, D. (2003). Wyznaczniki współczesnych przekształceń w sferze usług nowych a poziom rozwoju gospodarczego. W: H. Rogacki (red.). Problemy interpretacji wyników metod badawczych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 295-309.
• Ilnicki, D. (2009). Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju usług w Polsce. Teoretyczne i praktyczne uwarunkowania badań. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 11.
• Kabaj, M.(1972). Elementy pełnego racjonalnego zatrudnienia w gospodarce socjalistycznej. Warszawa: KIW.
• Katouzian, M.A. (1970). The Development of the Service Sector: A New Approach. Economic Papers, 22, 362-382.
• Kawa, M. (2010). Tendencje zmian zatrudnienia w sektorze usług w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej. W: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Spójność społeczno-ekonomiczna a modernizacja gospodarki,17. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 413-422.
• Kłosiński, F. (1997a). Usługi w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Handel Wewnętrzny, 1, 51-54.
• Kłosiński, F. (1997b). Rozwój wybranych usług w kontekście integracji Polski z Unią Europejską. Handel Wewnętrzny, 2, 13-18.
• Kłosiński, F. (1997c). Sektor usług w gospodarce światowej. Handel Wewnętrzny, 4-5, 76-79.
• Kłosiński, F. (1999). Analiza i ocena zmian strukturalnych w sektorze usług w okresie transformacjisystemowej w Polsce. Working Papers, 2. Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk.
• Kłosiński, K.(2000). Zmiany w strukturze wytwarzania usług rynkowych w latach 1990-1998. W: A. Lipowski (red.). Struktura gospodarki transformującej się. Polska 1990-1998 i projekcja do 2010. Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, 175-209.
• Kłosiński, K. (2003). Sektor usług w Unii Europejskiej. W: Rynek i Konsumpcja. Raporty z badań - rok 2005. Warszawa: Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, 203-212.
• Kłosiński, K. (2006). Sektor usług w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego. W: Rynek i Konsumpcja. Raporty z badań - rok 2005. Warszawa: Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, 237-252.
• Kłosiński, K. (2009). Międzynarodowy rynek usług. W: K.A. Kłosiński (red.), Usługi w gospodarce światowej. Warszawa: Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, 5-10.
• Kłosiński, K. (2011). Światowy rynek usług w początkach XXI wieku. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kłosiński, K., Masłowski, A. (2005). Globalizacja sektora usług w Polsce. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kłosowski, F. (2002a). Wybrane zagadnienia rozwoju usług w Polsce po 1989 r. Czasopismo Geograficzne, 4(73), 325-338.
• Kłosowski, F. (2002b). Globalizacja usług w Polsce. W: B. Miszewska, M. Furmankiewicz (red.).Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, t. VI, Rozwój regionalny i lokalny a proces globalizacji, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 147-160.
• Kłosowski, F. (2003). Zmiany w strukturze usług miast regionu górnośląskiego. W: A.T. Jankowski, M. Rzętała (red.). Problemy geoekologiczne górnośląsko-ostrawskiego regionu przemysłowego. Sosnowiec: Uniwersytet Śląski, 72-82.
• Kłosowski, F. (2006). Sektor usług w gospodarce regionu tradycyjnego w warunkach transformacji i restrukturyzacji - przykład konurbacji katowickiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kwiatkowski, E. (1980). Teoria trzech sektorów gospodarki. Prezentacja i próba oceny. Warszawa: PWN.
• Malina, A. (2006). Analiza zmian struktury zatrudnienia w Polsce w porównaniu z krajami UniiEuropejskiej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 726, 5-21.
• Menz, L. (1965). Der Tertiare Sektor. Zurich: Polygraphischer.
• Nicholls, R. (2001). Przekształcenia w sektorze usług w Polsce w perspektywie europejskiej. W: K.Rogoziński (red.). Transformacja w usługach. Sektor usług w Polsce w latach 1990-1999. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 9, 11-28.
• Nowosielska, E. (1994). Sfera usług w badaniach geograficznych: główne tendencje rozwojowe ostatniego dwudziestolecia i aktualne problemy badawcze, Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, 22.
• Rogoziński, K. (1993). Usługi rynkowe. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
• Rogoziński, K. (2001). Deregulacja w sektorze usług. W: K. Rogoziński (red.). Transformacja w usługach. Sektor usług w Polsce w latach 1990-1999. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 9, 176-179.
• Rogoziński, K. (2004). Innowacyjność i nowa taksonomia usług. Wiadomości Statystyczne, 4, 43-55.
• Runge, J. (2007). Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej - elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Werwicki, A. (1998). Zmiany paradygmatu geografii usług. Przegląd Geograficzny,70, 3-4.
• Węgrzyn, G. (2011). Miejsce i rola usług w gospodarce opartej na wiedzy. W: G. Musiał, R. Żelazny (red.).Przegląd wybranych zagadnień rozwoju ekonomiczno-społecznego. Studia Ekonomiczne, 79.
• Zajdel, M. (2006). Przemiany trójsektorowej struktury zatrudnienia w Polsce w kontekście integracji z Unią Europejską. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 206.