Zmiany instytucji formalnych w polskim szkolnictwie wyższym i ich konsekwencje

• Autorzy: Janina Godłów-Legiędź

Warianty tytułu

Changes of Formal Institutions in Polish Higher Education and Their Consequences

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wpływ zmian instytucji formalnych na jakość kształcenia i finansowanie szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1990-2013. Oparta na studiach literatury, danych statystycznych i subiektywnym odbiorze zachodzących przemian analiza dostarcza argumentów za dwiema tezami. Teza pierwsza dotyczy logiki zmiany społecznej. Ewolucja polskiego szkolnictwa wyższego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, zwłaszcza zmiany w systemie finansowania mogą być argumentem zwolenników rozwijanej przez Friedricha Hayeka tezy Adama Fergusona, iż instytucje społeczne są wprawdzie wynikiem ludzkich działań, ale nie są wynikiem ludzkiego planu. Teza druga dotyczy oceny przemian polskiego szkolnictwa z punktu widzenia jakości kształcenia. Formalny przeważnie charakter instytucjonalnych zmian w szkolnictwie wyższym oraz brak zrozumienia ich sensu przez znaczną część środowiska akademickiego prowadzi do tego, że schematyzm i pozorna systematyzacja zastąpiły dyskusje i działania na rzecz dostosowywania modelu i programów kształcenia do niezwykle szybko zachodzących na świecie zmian technologicznych, politycznych i moralnych. W artykule wyrażany jest także niepokój w związku ze zmianami roli uniwersytetu, które mogą ograniczać niezależność badań i czynić z niego instrument dominujących sił ekonomicznych(abstrakt oryginalny)

EN

The paper examines the changes of formal institutions and the model of funding of higher education in Poland in the last two decades. It argues that transformation of Polish higher education may validate Adam Ferguson's idea that social institutions are the result of human action, but not the result of a human plan. The paper looks at changes in Polish education from the perspective of new institutional economics, especially a conception of the interaction between formal and informal institutions. The private sector in higher education and the shortage of public funding leads to a greater emphasis on competition, efficiency and performance metrics. Nonetheless when there is no compatibility of formal and informal institutions, the competition and striving for profits can lead to an increase of enrollment rates, but they hardly ever lead to a better quality of education. What we are afraid of is the tendency to subordinate a university to current political and market forces(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Instytucje; Jakość kształcenia

EN

Higher education; Institutions; Quality education

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 405 Instytucje w teorii i praktyce
• Strony: 108--126

Twórcy

autor

Janina Godłów-Legiędź

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Boczkowski A., 2011, Jakość kształcenia w wymiarze ideologicznym i empirycznym. Studium socjologiczne na przykładzie kształcenia podyplomowego, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Carnoy M., Rhoten D., 2002, What does globalization mean for educational change? A comparative approach, Comparative Education Review, vol. 46, no. 1.
• Chmielecka E., 2013, Proces boloński i krajowe ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego, Studia BAS, nr 3.
• Ferguson A., An Essay on the History of Civil Society, ed. VI, Ann Arbor, Michigan.
• Fogel R., 2014, Czwarte wielkie przebudzenie i przyszłość egalitaryzmu, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Geiger R., Heller D., 2012, Financial trends in higher education: The United States, Educational Studies, no. 3.
• GUS 2001, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
• GUS 2006, Szkoły wyższe i ich finanse w 2005 r., Warszawa.
• GUS 2013, Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 roku, Warszawa.
• GUS 2014, Szkoły wyższe i ich finanse w 2013 roku, Warszawa.
• Klimczak M., 2009, System szkolnictwa wyższego w Polsce w okresie transformacji, Ekonomia i Prawo, nr V.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, DzU 1997, nr 78, poz. 483.
• Kwiek M., 2010, Zarządzanie polskim szkolnictwem wyższym w kontekście transformacji
• zarządzania w szkolnictwie wyższym w Europie, CPP RPS, vol. 15, www.cpp.amu.edu.pl/pdf/CPP_RPS_vol.15_Kwiek.pdf.
• Kwiek M., 2012, Changing higher education Policies: From the deinstitutionalization to reinstitutionalization of the research mission in Polish universities, Sciences and Public Policy, vol. 39.
• Marciniak Z., 2013, Funkcjonowanie trójszczeblowego systemu edukacji na poziomie wyższym w Polsce, Studia BAS, nr 3.
• Mikuła-Bączek E., 2009, Przeobrażenia instytucjonalne a jakość edukacji szczebla wyższego w Polsce w latach 1990-2006, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 14.
• Newfiel Ch., 2010, The end of the American funding model: what comes next?, American Literature, no. 3.
• NIK, 2002, Informacja o wynikach kontroli odpłatności za studia w państwowych szkołach wyższych, Warszawa, czerwiec 2002 r. KNO/ENK-41007/2001. Nr ewid. 163 / 2002/P/01/039/KNO.
• OECD 2012, Education at a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/eag-2012-en.
• OECD 2013, Education at a Glance, OECD 2013, OECD Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/eag-2013-en.
• OECD 2014, Education at a Glance 2014: OECD Indicators, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/eag-2014-en.
• PKA 2008, Działalność Państwowej Komisji Akredytacyjnej w latach 2005-2007 II kadencja, Warszawa.
• PKA 2012, Działalność Państwowej Komisji Akredytacyjnej w latach 2008-2011, Warszawa.
• PKA 2014, Działalność Państwowej Komisji Akredytacyjnej w 2013 roku, Warszawa.
• Simonova N., Antonovicz D., 2006, Czech and Polish higher education - from bureaucracy to market competition, Czech Sociological Review, vol. 42, no. 3.
• Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, DzU 1990, nr 65, poz. 385.
• Wilkin J., 2009, Ekonomiczno-finansowe uwarunkowania rozwoju szkolnictwa wyższego, [w:] Polskie szkolnictwo wyższe. Stan, uwarunkowania i perspektywy, red. M. Rószkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Żuk P., 2012, Wiedza ideologia władza. O społecznej funkcji uniwersytetu w społeczeństwie rynkowym, Scholar, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2015.405.08