Ontologiczne fundamenty koncepcji płci w paradygmacie starożytnej filozofii greckiej

• Autorzy: Agnieszka Puszkow-Bańka

Warianty tytułu

Ontological Foundations of the Concept of Gender in the Paradigm of Ancient Greek Philosophy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dyskusja nad statusem kobiety w przestrzeni publicznej trwa od zarania myśli społeczno-politycznej i nie jest bynajmniej domeną naszych czasów. Współczesny spór o tożsamość kobiety, wyrażający się w dyskusji o gender, jeżeli zdefiniujemy jego cel jako poznawczy, a nie polityczny, okazuje się mieć zasadniczo dwie możliwe podstawy ontologiczne. Pierwsza została wypracowana na gruncie myśli platońskiej, autorem drugiej jest Arystoteles. Celem tego artykułu jest prześledzenie dwóch ontologicznych fundamentów dyskursu o tożsamości kobiet u obu filozofów i pokazanie, jak wybór jednej z możliwych dróg generuje odmienne dyrektywy społeczne. Pierwsza koncepcja zakłada - upraszczając - że "kobieta" jest mniej lub bardziej arbitralnym konstruktem społeczno-politycznym, pojęcie kobiety nie ma zatem w sobie żadnej stałej treści. Jej charakter jest wtórny wobec sytuacji, którą zastaje, w której się ją socjalizuje. Kobieta jest więc równa mężczyźnie pod względem intelektualnym i mentalnym, a tylko sposób wychowania sprawia, że jest względem niego upośledzona. Podział na męskość i kobiecość jest zatem nadużyciem. Druga koncepcja afirmuje różnice w sposobie patrzenia na świat mężczyzny i kobiety, ich konstrukcji psychicznych, uważając, że skoro ludzkość dzieli się na dwie płcie biologiczne, to ta różnica musi się przekładać w sposób naturalny na kulturę i sposoby zachowania. Zachowania, zainteresowania, cele i potrzeby są i powinny być odmienne, gdyż gruntują je odrębne doświadczenia obu płci. (abstrakt oryginalny)

EN

The discussion on the status of women in the public sphere has been taking place since the beginning of the socio-political thought. Contemporary dispute over women's identity appears to have two possible ontological foundations. The first was developed on the basis of Platonic thought, the second - by Aristotle. The aim of this article is to study the two ontological foundations of the discourse on women's identity presented by both philosophers and to show how the choice of one possible concept generates different social directives. The first concept assumes that "woman" is a more or less arbitrary socio-political construct, thus the concept of women does not have any fixed content. Women's character is secondary to their socialization. Woman is equal to man in terms of intellectuality and mentality. It is the method of education that makes woman handicapped relative to man. The division into masculinity and femininity is therefore an example of abuse. The second concept affirms the differences in the way of viewing the world of man and woman, based on their different mental structures/constructions. It is said that if humanity is divided into two biological sexes, this difference has to be reflected naturally in the culture and behaviours. Behaviours, interests, goals and needs of men and women are and should be different, because they are grounded on the distinct experiences of both sexes.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Tożsamość; Feminizm; Filozofia; Przestrzeń publiczna

EN

Identity; Feminism; Philosophy; Public space

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2014
• Tom: 13
• Numer: nr 27
• Strony: 31--50

Twórcy

autor

Agnieszka Puszkow-Bańka

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• Arystoteles, Metafizyka, t. 1-2, przeł. T. Żeleźnik, M.A. Krąpiec, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2000.
• Arystoteles, O duszy, w: Dzieła wszystkie, t. 3, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• Arystoteles, O rodzeniu się zwierząt, w: Dzieła wszystkie, t. 4, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
• Arystoteles, Polityka, w: Dzieła Wszystkie, t. 6, przeł. L. Piotrowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Arystoteles, Zoologia, w: Dzieła wszystkie, t. 3, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• Bluestone N.H., Why woman cannot rule. Sexism in Plato Scholarship, w: Feminist interpretations of Aristotle, red. C.A. Freeland, The Pensylvania State University Press, Pensylvania 1998.
• Canto M., The Politics of Women's Bodies: Reflections on Plato, w: Feminist interpretation of Plato, red. N. Tuana, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994.
• Cavarero A., Inspite of Plato. A feminist rewriting of ancient philosophy, Routledge, London 1995.
• Dembińska D., Platon o wychowaniu, "Meander" 1984, nr 9-10, s. 400-401
• Deslauriers M., Sex and essence in Aristotle's Metaphisics and biology, w: Feminist interpretations of Aristotle, red. C.A. Freeland, The Pensylvania State University Press, Pensylvania 1998.
• duBois P., The Platonic Appriopriation of Reproduction, w: Feminist interpretation of Plato, red. N. Tuana, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994.
• Hirshman L.R., The book of ' A', w: Feminist interpretation of Aristotle, red. C.A. Freeland, The Pensylvania State University Press, Pensylvania 1998, s. 219.
• Jaeger W., Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Fundacja Aletheia, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa 2001.
• Kurtis J., Poglądy pedagogiczne Platona w "Państwie" i "Prawach", "Kwartalnik Pedagogiczny" 1957, nr 4, s. 81.
• Platon, Menon, w; Dialogi, Wydawnictwo Antyk, przeł. W. Witwicki, Kęty 1999.
• Platon, Państwo, Prawa, Wydawnictwo Antyk, przeł. W. Witwicki, Kęty 2001.
• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. II, RWKUL, Lublin 1996.
• Sissa G., The sexual philosophies of Plato and Aristotle, w: A history of women, t. I, From ancient goddesses to Christian saints, red. G. Duby, M. Perrot, Harvard University Press, Cambridge 1992, s. 67.
• Smith J.F., Plato Irony and Equality, w: Feminist interpretation of Plato, red. N. Tuana, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994, s. 43.
• Uliński M., Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji filozoficzno-społecznej, Wydawnictwo Aureus, Kraków 2001.
• Winniczuk L., Kobiety świata antycznego, Wydawnictwo WIS-2, Warszawa 1997.
• Zygmuntowicz D., Praktyka polityczna. Od "Państwa" do "Praw" Platona, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2011.