Żywność genetycznie zmodyfikowana (żywność GM) - analiza publikacji w Gazecie Wyborczej w latach 1995 ÷ 2012

• Autorzy: Anna Prusak , Magdalena Szumiło-Kulczycka , Tadeusz Sikora

Warianty tytułu

Genetically Modified Food (GM Food) - Analysis of Publications in Gazeta Wyborcza in 1995 - 2012

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem pracy była analiza sposobu przedstawiania wybranych aspektów żywności genetycznie zmodyfikowanej (GM) w Gazecie Wyborczej (GW), uznanej za jeden z najbardziej poczytnych dzienników ogólnopolskich o charakterze opiniotwórczym. Żywność GM stanowi atrakcyjny temat przekazów medialnych ze względu na wieloaspektowość oraz kontrowersyjność wynikającą z braku społecznego konsensu w zakresie korzyści i ryzyka stosowania modyfikacji genetycznych w produkcji żywności. Większość konsumentów w Europie jest nastawiona negatywnie do modyfikacji genetycznych. Jednak przekazy medialne mają duży wpływ na opinię publiczną, dlatego istotne było poznanie formy i sposobu, w jaki jeden z najpoczytniejszych dzienników w Polsce przekazuje informacje o żywności GM. Analizy treści dokonano na podstawie 227 artykułów dotyczących żywności GM, wyselekcjonowanych z archiwum GW, opublikowanych w latach 1995 ÷ 2012. Uzyskane wyniki przedstawiono jako liczbę artykułów i odniesień dotyczących określonych zagadnień. Lista kodów odpowiadających tym zagadnieniom obejmuje następujące kategorie: 1) datę publikacji, 2) charakter tytułu (nagłówka), 3) aspekty zdrowotne, 4) aspekty środowiskowe, 5) aspekty gospodarcze. Wyniki badań przedstawiono z uwagi na liczbę artykułów i odniesień przyporządkowanych do określonych kodów. Na podstawie analizy wyników stwierdzono, że duży wpływ na częstotliwość publikacji artykułów na temat GMO miały zmiany legislacyjne, a w GW dominowały przekazy dotyczące wpływu GMO na zdrowie, w większości o charakterze pozytywnym (produkcja leków). Z kolei najwięcej negatywnych przekazów odnosiło się do aspektów środowiskowych (wpływ na inne gatunki, transfer genów). (abstrakt oryginalny)

EN

The objective of this research study was to analyse the ways some selected GM food-related aspects were represented in Gazeta Wyborcza (GW), a newspaper deemed to be one of the most widely-read and opinion-forming nationwide dailies in Poland [1, 2, 3]. GM food is an attractive subject in media coverage as it is a multifaceted and controversial problem that is attributed to the lack of social consensus on the benefits and risks of using genetic modifications in the food production. The majority of consumers in Europe negatively approach genetic modifications [16]. However, the media reports have a major impact on public opinion, and, thus, it is important to get to know the form and way, in which one of the most widely-read newspapers in Poland provides information about GM foods. The content analysis was performed based on 227 articles on GM food, which were selected from the archive of GW and published in a period from 1995 to 2012. The results obtained were presented as a number of articles on and references to specific issues. The list of codes referring to those issues consists of the following categories: 1) date of publication; 2) nature of title (header); 3) health aspects; 4) environmental aspects; 5) economic aspects. Based on the analysis of results, it was found that legislative changes had a big impact on the publication frequency of the articles about GM food; in the GW newspaper, the messages predominated that discussed the effect of GM food on health and the majority of them were positive (the manufacture of medicines). Then again, the majority of negative messages referred to environmental aspects (effect of other species, transfer of genes). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Media; Prasa; Żywność modyfikowana genetycznie; Genetyczna Modyfikacja Organizmów (GMO)

EN

Media; Press; Genetically modified food; Genetically Modified Organisms (GMO)

• Czasopismo: Żywność: nauka - technologia - jakość
• Rocznik: 22 (2015)
• Numer: nr 5 (102)
• Strony: 198--212

Twórcy

autor

Anna Prusak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Magdalena Szumiło-Kulczycka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Tadeusz Sikora

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• [1] Anonim: "Gazeta Wyborcza" i "Fakt" nadal najchętniej czytane. [online]. PBC. Dostęp w Internecie [3.03.2010]: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/gazeta-wyborcza-i-fakt-nadal-najchetniej-czytane.
• [2] Anonim: Które pisma mają największe czytelnictwo? [online]. PBC. Dostęp w Internecie: [3.03.2010]: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/ktore-pisma-maja-najwieksze-czytelnictwo.
• [3] Anonim: PBC: Wyborcza przed Faktem. [online]. PBC. Dostęp w Internecie [3.03.2010]: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/pbc-wyborcza-przed-faktem.
• [4] Anonim: Polska przed Trybunałem za zakaz uprawy GMO. [online]. PAP. Dostęp w Internecie [5.06.2010]: http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,70164,polska-przed-trybunalem-zazakaz- uprawy-gmo.html.
• [5] Anonim: Spada czytelnictwo dzienników. Wszystkie tytuły na minusie w II półroczu 2012. [online]. Dostęp w Internecie [2014.12.20]: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/spada-czytelnictwodziennikow- wszystkie-tytuly-na-minusie-w-ii-polroczu-2012.
• [6] Anonim: UE wbrew WTO w sprawie upraw transgenicznych. [online]. National Academies Press. Dostęp w Internecie [5.04.2010]: http://www.biotechnolog.pl/ue-wbrew-wto-w-sprawie-uprawtransgenicznych.
• [7] Clive J.: Global status of commercialized biotech/GM crops: ISAAA, 2009, 41, 122-187.
• [8] Costa-Font M., Gil J.M., Traill B.: Consumer acceptance, valuation of and attitudes towards Genetically Modified Food: review and implications for food policy. Food Policy, 2008, 2 (33), 99-111.
• [9] Council of the European Union: Press Release on the 2849th Council Meeting, Agriculture and Fisheries, Bruksela, 18 luty 2008, 6199/08 (Presse 33).
• [10] Dahlgran R.A., Fairchild D.G.: The demand impacts of chicken contamination publicity - A case study. Agribusiness, 2002, 4 (18), 459-474.
• [11] Dyrektywa 2009/41/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 6 maja 2009 r. w sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie, Dziennik Urzędowy UE.
• [12] Flynn J., Peters E., Mertz C.K. i Slovic P.: Risk, media, and stigma at rocky flat. Risk Anaysis, 1998, 6 (18), 715-727.
• [13] Frewer L.J., Raats M., Shepherd R.: Modelling the media: The transmission of risk information in the British quality press. IMA J. Man. Mathematics, 1993, 1 (5), 235-247.
• [14] Frewer L.J., Miles S., Brennan M., Kuznesof S., Ness M., Ritson Ch.: Public preferences for informed choice under conditions of risk uncertainty. Public Understanding of Science, 2002, 11, 363- 372.
• [15] Frewer L.J.: Societal issues and public attitudes towards genetically modified foods. Trends Food Sci. Technol., 2003, 5-8 (14), 319-332.
• [16] Gaskell G., Stares S., Allansdottir A., Allum N., Corchero C., Jackson J.: Europeans and biotechnology in 2005: patterns and trends: final report on Eurobarometer 64.3. Publications Office of the European Union, Luxembourg 2006.
• [17] Highhouse S., Paese P.W.: Problem domain and prospect frame: choice under opportunity versus threat. Personality and Social Psychology Bulletin, 1996, 2 (22), 124-132.
• [18] Houghton J.R., Rowe G., Frewer L.J., Kleef E.V., Chryssochoidis G., Kehagia O., Korzen S.M., Lassen J., Pfenning U., Strada A.: The quality of food risk management in Europe: perspectives and priorities. Food Policy, 2008, 1 (33), 13-26.
• [19] Janik-Janiec B., Twardowska A., Twardowski T.: Public perception of biotechnology - 2003, Wyd. Institut of Plant Breeding, Radzików 2003.
• [20] Kawiorski P.: Międzynarodowy szczyt przeciwko GMO w Krakowie. [online]. Dostęp w Internecie [5.04.2010]: http://www.wiadomosci24.pl/artykul/miedzynarodowy_szczyt_przeciwko_gmo_w_ krakowie_78867.html
• [21] Kirk S.F.L., Greenwood D., Cade J.E., Pearman A.D.: Public perception of a range of potential food risks in the UK. Appetite, 2002, 38, 189-197.
• [22] Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dn. 5 czerwca 1992 r., Dz. U. 2002 r. Nr 184 poz. 1532.
• [23] Koren G., Klein N.: Bias against negative studies in newspaper reports of medical research. J. Am. Med. Assoc., 1991, 13 (266), 1824-1826.
• [24] Małyska A., Twardowski T.: Sposoby kształtowana świadomości społecznej w Internecie na przykładzie GMO. Nauka, 2009, 1, 135-147.
• [25] Małyska A., Twardowski T.: Opinia publiczna o bioetchnologii w Polsce i innych krajach UE. Nauka, 2011, 1, 85-98.
• [26] Małyska A., Twardowski T.: Wpływ przekazów medialnych i dyskursu publicznego na kształt krajowego prawodawstwa regulującego kwestię GMO. Nauka, 2012, 4, 143-153.
• [27] McHughen A.: A Consumer's Guide to GM Food. Oxford University Press, Oxford 2000.
• [28] Plahuta P., Raspor P.: Comparison of hazards: Current vs. GMO wine. Food Control, 2007, 5 (18), 492-502.
• [29] Protokół Kartageński o bezpieczeństwie biologicznym do Konwencji o różnorodności biologicznej, sporządzony w Montrealu dn. 29 stycznia 2000 r. Dz. U. 2004 r. Nr 216, poz. 2201.
• [30] Ramowe Stanowisko RP dotyczące Organizmów Genetycznie Zmodyfikowanych z dn. 18 listopada 2008 r. Dostęp w Internecie [2014.11.10]: https://www.premier.gov.pl/mobile/wydarzenia/decyzjerzadu/ ramowe-stanowisko-dotyczace-organizmow-genetycznie-zmodyfikowanych-gmo.html
• [31] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 8 lipca 2002 r. w sprawie określenia szczegółowego sposobu przeprowadzania oceny zagrożeń dla zdrowia ludzi i środowiska w związku z podjęciem działań polegających na zamkniętym użyciu GMO, zamierzonym uwolnieniu GMO do środowiska, w tym wprowadzeniu do obrotu produktów GMO oraz wymagań, jakie powinna spełniać dokumentacja zawierająca ustalenia takiej oceny. Dz. U. 2002 r. Nr 107, poz. 944.
• [32] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 29 listopada 2002 r. w sprawie listy organizmów patogennych oraz ich klasyfikacji, a także środków niezbędnych dla poszczególnych stopni hermetyczności. Dz. U. 2002 r. Nr 212, poz. 1798.
• [33] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 6 czerwca 2002 r. w sprawie określenia wzorów wniosków dotyczących zgód i zezwoleń na działania w zakresie organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Dz. U. 2002 r. Nr 87, poz. 797.
• [34] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 21 lutego 2002 r. w sprawie szczegółowego sposobu funkcjonowania Komisji do spraw organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Dz. U. 2002 r. Nr 19, poz. 196.
• [35] Sędek J.: Najbardziej spada sprzedaż "Gazety Wyborczej" i "Rzeczpospolitej". [online]. Dostęp w Internecie [2014.12.20]: http://www.press.pl/newsy/prasa/pokaz/43337,Najbardziej-spadasprzedaz- Gazety-Wyborczej-i-Rzeczpospolitej.
• [36] Siegrist M., Cvetkovich G.: Better negative than positive? Evidence of bias for negative information about possible health danger. Risk Analysis, 2001, 1 (21), 199-206.
• [37] Ślawska M.: Tytuł - najmniejszy tekst prasowy. Rocznik Prasoznawczy, 2008, 2, 119.
• [38] Tironi M., Salazar M., Valenzuela D: Resisting and accepting: Farmers' hybrid epistemologies in the GMO controversy in Chile. Technology in Society, 2013, 35, 93-104.
• [39] Ustawa z dn. 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie. Dz. U. 2012 r., poz. 1512.
• [40] Ustawa z dn. 26 czerwca 2008 r. o zmianie ustawy o paszach. Dz. U. 2008 r. Nr 144, poz. 899.
• [41] Ustawa z dn. 23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt. Dz. U. 2001 r. Nr 123, poz. 1350.
• [42] Ustawa z dn. 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych. Dz. U. 2001 r. Nr 76, poz. 811, z późn. zm.
• [43] Ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz. U. 2001 r. Nr 62, poz. 627.
• [44] Ustawa z dn. 22 lipca 2006 r. o paszach. Dz. U. 2006 r. Nr 144, poz. 1045.
• [45] Washer P.: Representations of SARS in the British newspapers. Social Sci. Med., 2004, 59, 1-11.
• [46] Verbeke W., Ward R.W., Viaene J.: Probit analysis of fresh meat consumption in Belgium: Exploring BSE and television communication impact. Agribusiness, 2000, 2 (16), 215-234.
• [47] Vilella-Vila M., Costa-Font J.: Press media reporting effects on risk perceptions and attitudes towards genetically modified (GM) food. J. Soc.-Econ., 2008, 5 (37), 2095-2106.

Identyfikatory

DOI

10.15193/zntj/2015/102/082