Deklaracja Niepodległości Litwy z 16 lutego 1918 roku i jej miejsce w litewskim dyskursie po 1990 roku

• Autorzy: Egidijus Aleksandravičius

Warianty tytułu

The Declaration of Independence of Lithuania from 16 February 1918 and Its Place in the Lithuanian Discourse after 1990

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Refleksja występująca w dyskursie akademickim sąsiedniego kraju, który w porównaniu z Litwą doświadczył mniejszego ciężaru pogardy (posiadał własne państwo i jego symbole, relatywnie swobodnie kultywował pamięć w warunkach reżimu komunistycznego), stwarza perspektywę porównawczą dla badań litewskiego doświadczenia. W tym artykule postaramy się pokazać większe i mniejsze przemiany narratywu wolności Litwy i niepodległego państwa po 1990 roku. Spróbujemy wyjaśnić, jakich opowiadań historycznych zażądały wymarzone teraz wizje przyszłości i jak bardzo pasja wolności wpłynęła na refleksję historyczną. (fragment tekstu)

EN

The article attempts to reveal the changes in the discourse about the Lithuanian freedom and the independent state after 1990. The aim is to explain what narrative about history was demanded by the dream visions of the past and how much the new passion of freedom influenced the historical thought. In the 20th century, Lithuanians lost their freedom and regained their state many times and that is why as many as three national holidays are related to the beginnings of the statehood. Attempting to explain the current manner of the representation of the historical experience of Lithuania in the 19th century as an epoch of demise, national bondage and liberation, one has to understand that it is not only the quarter of the century which has passed since the new independence of Lithuania and since the year of the restoration of the independent state (the 1990s) and not only the current political problems that could influence the changes in the representation of history. The long 19th century crossed the dimension of the cognitive memory, usually related to the lasting of 3-4 generations. It is so remote that it has become part of the cultural, mainly written, kingdom of memory. Twenty five years of freedom have brought a lot of arguments suggesting that the national consciousness, tainted with national bondage and occupation, begins to excessively fetishise the state and the statehood itself. In this vision, man, his privacy, the quality of democracy, valuable principles and symptoms of the primacy of law are pushed to the background or at least no in-depth research is being carried out on these problems and no effort is made to include the issues related to the whole heritage of the past in the concept of memory. In such an atmosphere, even the question of what is more important - statehood or human rights? - arouses at least public irritation if not outrage. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Niepodległość; Kraje postkomunistyczne; Historiografia

EN

History; Independence; Post-communist countries; Historiography

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2015
• Numer: R. 13, z. 3 Polska - Litwa: stare i nowe problemy
• Strony: 13--40

Twórcy

autor

Egidijus Aleksandravičius

• Uniwersytet Witolda Wielkiego, Litwa

Bibliografia

• Aleksandravičius E., Post-Communist Transition: The Case of Two Lithuanian Capital Cities, "International Review of Sociology", vol. 16, July 2006, no. 2, s. 347-360.
• Aleksandravičius E., Kulakauskas A., Carų valdžioje. Lietuva XIX amžiuje, Vilnius 1996.
• Aleksandravičius E., Kulakauskas A., Nuo amžių slenksčio. Naujausia Lietuvos XIX amžiaus istoriografija, "Darbai ir Dienos", t. 28, 2001.
• Antohi S., Narratives Unbound: A Brief Introduction to Post-Communist Historical Studies, [w:] Narratives Unbound. Historical Studies in Post- -Communist Eastern Europe, red. S. Antohi, B. Trencsényi, P. Apor, Budapest- New York 2007.
• Appleby J., Hunt L., Jakob M., Tiesos sakymas apie istoriją, Vilnius 1998.
• Assmann J., Collective Memory and Cultural Identity, "New German Critigue", 1995, no. 65.
• Biržiška M., Lietuvių tautos kelias į naująjį gyvenimą, t. 1, Lietuvių dienos, Los Angeles 1952; t. 2, 1953.
• Lietuvos istorija, red. A. Šapoka, Kaunas 1936.
• Merkys V., Knygnešių laikai. 1864-1904, Vilnius 1994.
• Merkys V., Motiejus Valančius. Tarp katalikiškojo universalizmo ir tautiškumo, Vilnius 1999.
• Merkys V., Tautiniai santykiai Vilniaus vyskupijoje 1798-1918 m., Vilnius 2006.
• Nowak A., Polskie wieki XIX: pamięci, fantazje i porównania, [w:] Historie Polski w XIX wieku, t. 1: T. Epsztein, M. Gawin, B. Dopart, Kominy, ludzie i obłoki: modernizacja i kultura, Warszawa 2013.
• Osterhammel J., Historia XIX wieku: Przeobrażenie świata, Poznań 2013.
• Putinaitė N., Šiaurės Atėnų tremtiniai. Lietuviškos tapatybės paieškos ir Europos vizijos XX amžiuje, Vilnius 2004.
• Rüsenas J., Istorijos mokslo naratyvumas ir objektyvumas, [w:] Istoriografija ir atvira visuomenė. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej Wydziału Historycznego Uniwersytetu Wileńskiego, 24-29.09.1996, Vilnius 1996.
• Trumpa V., Lietuvos nepriklausomybės idėja, [w:] Lietuva XIX amžiuje, Chicago 1989.