Wybrane problemy stosunków polsko-litewskich w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX wieku

• Autorzy: Daniel Kiper

Warianty tytułu

Chosen Problems of the Polish-Lithuanian Relations in the United States in the End of the 19th Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Można z dużą ostrożnością szacować, że u progu XX wieku w Stanach Zjednoczonych było od 250 do 400 tysięcy Litwinów8. Największe skupiska znajdowały się w Chicago (20-40 tysięcy), Brooklynie (17 tysięcy), Bostonie (8 tysięcy), Filadelfii i Pittsburgu (po 5 tysięcy), Baltimore (4,5 tys.) i Shenandoah (4 tysiące)9. Do tych danych orientacyjnych należy dodać setki mniejszych osad litewskich, rozsianych po całym terytorium Stanów Zjednoczonych. Kolonie litewskie z różnych stanów początkowo nie były ze sobą powiązane instytucjonalnie i komunikacyjnie. Podstawową strukturą społeczną, w której ludność ta zaspokajała potrzeby indywidualne i grupowe, była parafia. Do połowy lat 80. na ogół nie tworzono dla Litwinów odrębnych struktur kościelnych. Osiedlali się oni z Polakami i chodzili do tych samych kościołów. Małżeństwa polsko-litewskie w Bridgeport były na porządku dziennym. Wielu Litwinów mówiło w obu językach, litewskim i polskim. (fragment tekstu)

EN

The article presents the history of the Polish-Lithuanian relations in the United States at the turn of the 19th and 20th centuries. A few aspects have been included, related to acquiring the national identity by both ethnic groups. The development of nationalisms, sharpened by ethnic conflicts, is characteristic for this period in Europe. Some of these conflicts were transferred overseas and played a decisive role in the strengthening of the identities of European immigrants from East-Central Europe. In the article, an emphasis is put on the attitude of the leading Polish national organisation, Polish National Alliance, towards the Lithuanians and their aspirations for independence. The evolution in the attitude of the authorities of this organisation towards Lithuanian organisations as well as the attempts to start a political cooperation directed against Russia have been analysed. The aspirations of both nations, aimed at the creation of an autonomous national community, developed parallel to the assimilation processes. They reflected essential changes in the social and political life of ethnic groups from East-Central Europe. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Emigracja; Narodowość; Naród

EN

History; Emigration; Nationality; Nation

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2015
• Numer: R. 13, z. 3 Polska - Litwa: stare i nowe problemy
• Strony: 91--115

Twórcy

autor

Daniel Kiper

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Bibliografia

• Bardach J., O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988.
• Fainhauz D., Lithuanians, in the USA: Aspects of Ethnic Identity, Il. Lithuanian Library Press, Chicago 1991.
• Green V., For God and Country. The Rise of Polish and Lithuanian Ethnic Consciousness in America 1860-1910, The State Historical Society of Wisconsin, Madison 1975.
• Germains A. J., Żukas S., Budzenie się świadomości narodowej wśród Estończyków, Łotyszy i Litwinów, "Krasnogruda", 1994, nr 2/3, s. 120-124.
• Handlin O., Race and Nationality in American Life, New York 1957.
• Handlin O., The Uprooted. The Epic Story of the Great Migrations That Made the American People, An Atlantic Monthly Press Book. Little, Brown and Company, Boston 1951.
• Hartman G., The Immigrant as Diplomat: Ethnicity, Nationalism, and Shaping of Lithuanian-American Community, 1870-1922, Lithuanian Research and Studies Centre, Chicago 2002.
• Łossowski P., Gazeta "Auszra" i początek narodowego ruchu litewskiego (1883-1886), Studia z Dziejów ZSRR i Europy Środkowej, t. 1, red. R. Gebert, Wrocław 1965.
• Ochmański J., Litewski ruch narodowo-kulturalny w XIX wieku (do 1890), Białystok 1965.
• Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, t. 1, Chicago 1957.
• Paulauskienė A., Lost and Found. The Discovery of Lithuania in American Fiction, Amsterdam-New York 2007, s. 98-99.
• Prašmantaitė A., Emigrant powstania styczniowego ksiądz Władysław Dembski: między kulturą polską a litewską, [w:] Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin 2010.
• Raguotis B., Amerikos lietuvių periodinė spauda 1879-1919 metais, Marijampolė 2003.
• Römer M., Litwa: Studyum o odrodzeniu narodu litewskiego, Lwów 1908.
• Römer M., Stosunki etnograficzno-kulturalne na Litwie, Kraków 1906.
• Salmi H., Europa XIX wieku. Historia kulturowa, Kraków 2010.
• Senn A. E., Eidintas A., Lithuanian Immigrants in America and the Lithuanian National Movement Before 1914, "Journal of American Ethnic History", vol. 6, Spring 1987, no. 2.
• Snyder T., Rekonstrukcja narodów: Polska, Ukraina, Litwa i Białoruś 1569- 1999, Sejny 2006.
• Stasik F., Polska emigracja zarobkowa w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1865-1914, Warszawa 1985.
• Walaszek A., Życie na pograniczu i "życie pomiędzy". Polacy w zagłębiu antracytowym w Luzerne County, Pensylwania, z innymi grupami w tle (1753- 1902), Kraków 2011.
• Van Reenan A. J., Lithuanian Diaspora Königsberg to Chicago, Lanham-New York-London 1990.
• Witkowska A., Litewsko-białoruska przestrzeń idylliczna, "Przegląd Wschodni", t. 1, 1991, z. 1.
• Wolkovich-Valkavičius W., Lithuanian Religious Immigrant Life in Pennsylvania, "Lituanus: Lithuanian Quarterly Journal of Arts and Sciences", vol. 44, Spring 1998, no. 1.
• Wolkovich-Valkavičius W., Religious Separatism Among Lithuanian Immigrants in the United States and Their Polish Affiliation, "Polish American Studies", vol. 40, Autumn 1983, no. 2.