Opady w 2010 roku w Karpatach Polskich na tle wielolecia 1881-2010

• Autorzy: Anna Woźniak

Warianty tytułu

Precipitation in the Polish Carpathian Mountains in 2010 Compared to the Period 1881-2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule scharakteryzowano sumy roczne i miesięczne opadów atmosferycznych w Karpatach Polskich w 2010 r. na tle wielolecia 1881-2010. Podstawę badań stanowiły miesięczne sumy opadów z wielolecia 1881-2010 z 11 stacji: Wisły, Bielska-Białej, Żywca, Makowa Podhalańskiego, Zakopanego, Nowego Sącza, Krynicy, Jasła, Dukli, Sanoka i Wetliny. Wykazano, że opady w 2010 r. były jednymi z największych w rozpatrywanym 130-leciu. W zależności od przyjętej metody delimitacji sklasyfikowano je jako anomalnie wysokie lub skrajnie wysokie. Największe sumy opadów w tym roku na obszarze badań wystąpiły w Beskidzie Śląskim, Żywieckim, Małym, na Pogórzu Śląskim oraz w Tatrach. Stwierdzono różnice w przebiegu rocznym opadów we wschodniej i zachodniej części profilu. Na wszystkich stacjach wyjątkowo duże opady były w maju; na 8 stacjach były one największe od 1881 r. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper characterises the annual and monthly precipitation recorded in the Polish Carpathian Mountains in 2010 against a wider background of the period 1881-2010. Monthly precipitation totals were taken as the input data covering the period 1881-2010 and recorded at 11 stations, including: Wisła, Bielsko-Biała, Żywiec, Maków Podhalański, Zakopane, Nowy ącz, Krynica, Jasło, Dukla, Sanok and Wetlina. The study demonstrates that the precipitation totals of 2010 were among the highest during the period and their anomaly was either high or extremely high, depending on the criterion adopted. The highest totals were recorded in the Beskid Śląski, Beskid Żywiecki and BeskidMały ranges, in the Silesian Foothills and in the Tatras. When compared to the long-term average, the totals of 2010 ranged from 139% in Maków Podhalański and Wetlina to 159% in Nowy Sącz. At five of the stations the precipitation totals were the highest of the period. At all of the stations the monthly totals between May and September were higher than average and at all but one station (Jasło) the combined total of these months was the highest during the long-term period constituting between 72% (Wetlina) and 79% (Nowy Sącz) of the annual total in 2010. There was a difference between the eastern and western part of the study area in the monthly pattern. May yielded very high totals at all stations, including the highest of the long-term period at eight of them, constituting between 259% (Jasło, Dukla) and 497% (Żywiec) of the long-term average. At the other end of the spectrum, the October totals were anomalously low. An increased incidence of cyclonic circulation types was accountable for the high precipitation totals recorded in southern Poland in 2010. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Klimat; Zmiany klimatyczne; Meteorologia; Opad atmosferyczny

EN

Climate; Climate change; Meteorology; Precipitation

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2013
• Numer: z. 133
• Strony: 35--48

Twórcy

autor

Anna Woźniak

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Brzeźniak E., 2007, Zmiany opadów atmosferycznych w Karpackim Wschodnim regionie opadowym w drugiej połowie XX wieku[w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych,Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 397-401.
• Cebulak E., 1998-1999, Charakterystyka wysokich opadów wywołujących wezbrania rzek karpackich,Folia Geographica, Series Geographica - Physica, 29-30, 43-65.
• Cebulska M., Twardosz R., Cichocki J., 2007, Zmiany rocznych sum opadów atmosferycznych w dorzeczu górnej Wisty w latach 1881-2030,[w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych,Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 383-390.
• Cebulska M., Twardosz R., 2012, Zmienność czasowa najwyższych miesięcznych sum opadów atmosferycznych w polskich Karpatach Zachodnich (1951-2005),"Prace Geograficzne UJ", 128, 123-134.
• Grela J., Słota H., Zieliński J. (red.), 1999, Dorzecze Wisły - monografia powodzi lipiec 1997,Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• Kaczorowska Z., 1962, Opady w Polsce w przekroju wieloletnim, "Prace Geograficzne PAN", 33,Warszawa.
• Kossowska-Cezak U., Skrzypczuk J., 2012, Zmiany roczne i wieloletnie opadów atmosferycznych we wschodniej części Niziny Mazowieckiej (na przykładzie Warszawy-Okęcia i Siedlec),Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce, t. 26/27, Z badań klimatu Mazowsza, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 540-559.
• Maciejewski M., Ostojewski M., Walczykiewicz T. (red.), 2011, Dorzecze Wisły: monografia powodzi maj-czerwiec 2010,Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• Milata W, 1955, Synoptyka wielkich opadów atmosferycznych w Karpatach, "Przegląd Meteorologiczny i Hydrologiczny", 8 (3-4), 210-217.
• Mrugała S., 2001, Opady atmosferyczne o normalnej i anomalnej wysokości na obszarze Polski (1951-1990),Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Mycielska H., 1979, Atlas typowych sytuacji synoptycznych przy występowaniu opadów powodziowych w dorzeczu górnej Wisły (1951-1960), Wydawnictwa IMG W, Warszawa.
• Mycielska H., Michalczewski J., 1972, Meteorologiczne przyczyny wezbrania w lipcu 1970 r.[w:] W.Depczyński (red.), Powódź w lipcu 1970 r. - Monografia,Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, 17-42.
• Niedźwiedź T, Czekierda D., 1998, Cyrkulacyjne uwarunkowania katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 roku[w:] Powódź w dorzeczu górnej Wisły w lipcu 1997 roku, Wyd. Oddziału PAN w Krakowie, 53-65.
• Niedźwiedź T., Obrebska-Starklowa В., 1991, Klimat[w:] I. Dynowska, M. Maciejewski (red.), Dorzecze górnej Wisły,Wydawnictwo PWN, Kraków, 68-84.
• Woźniak A., 2012, Opady w 2010 roku w Krakowie na tle wielolecia 1863-2010, "Przegląd Geofizyczny", 3-4, 406-419.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.13.009.1099