Próba bilansu członkostwa w Unii Europejskiej i nowe wyzwania dla polityki integracyjnej Polski

• Autorzy: Józef M. Fiszer

Warianty tytułu

Attempt to Assess the Results of the Membership in the European Union and New Integration Policy Challenges for Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jak wskazuje tytuł, celem niniejszego artykułu jest próba pokazania z perspektywy 11 lat, które upłynęły od momentu przyjęcia Polski do Unii Europejskiej, znaczenia tego faktu dla polskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej. Jednak nie chodzi tutaj tylko o dokonanie bilansu dotychczasowego członkostwa Polski w UE, ale przede wszystkim o ukazanie nowych zagrożeń dla Unii i na tym tle pokazanie nowych wyzwań i zadań dla polskiej polityki integracyjnej. Tezą główną artykułu jest konstatacja, że akcesja Polski do UE była i jest nadal jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach najnowszych Polski. Stała się wręcz cezurą w polskiej polityce wewnętrznej i zagranicznej. Polska dzięki akcesji do UE umocniła swoją pozycję w Europie i na świecie, ale dziś musi wypracować nową strategię i wyznaczyć dalsze cele dla naszej działalności w UE, które powinny być adekwatne do szybko zmieniającej się rzeczywistości międzynarodowej. (abstrakt oryginalny)

EN

As the title suggests, the article aims to show the significance of Poland's accession to the European Union for the Polish domestic and foreign policy from the perspective of its 11-year membership. However, it does not only aim to assess Poland's membership so far but, first of all, show new threats to the EU and - from this perspective - new challenges and tasks for the integration policy of Poland. The main thesis of the article is a statement that Poland's accession to the EU was, and still is, one of the most important events in the modern history of Poland. It became a turning point in the Polish domestic and foreign policy. Thanks to the accession to the EU, Poland has strengthened its position in Europe and the world. However, it must work out a new strategy today and determine further objectives for our activities in the EU, which should be adequate to the quickly changing international reality. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka zagraniczna; Polityka wewnętrzna; Polska w UE

EN

Foreign policy; Domestic policy; Poland in EU

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 2 (49)
• Strony: 198--237

Twórcy

autor

Józef M. Fiszer

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Bibliografia

• Baczyński J., Czy porwiemy Europę?, "Polityka", 6.VII-12.VII.2011.
• Barburska O., Wpływ polskiej dyplomacji na kształtowanie i realizację polityki wschodniej UE, "Studia Europejskie", nr 4, 2013.
• Barburska O., Relacje Unia Europejska - Federacja Rosyjska: kryzys partnerstwa strategicznego, "Studia Europejskie", nr 4, 2014.
• Barcz J. (red.), Demokratyzacja i wzmocnienie legitymacji Unii Europejskiej, Warszawa 2005.
• Barroso J.M., Europa doszła do ściany, "Gazeta Wyborcza", 13.IX.2012.
• Beck U., Europa kosmopolityczna: społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności, Warszawa 2009.
• Bendyk E., Odzyskiwanie demokracji, "Res Publica Nowa", 26.V.2014.
• Betz H.G., Warunki sukcesu (klęski) - populistycznych partii radykalnej prawicy we półczesnych systemach demokratycznych, [w:] Y. Meny, Y. Surel (red.), Demokracja w obliczu populizmu, Warszawa 2007.
• Bielecka M., Role międzynarodowe państwa, [w:] R. Zięba (red.), Wstęp do teorii polityki zagranicznej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
• Bielecki T., Zamiast Grexitu cięcia i nowe kredyty, "Gazeta Wyborcza", 14.VII.2015.
• Bielecki P., Kto zmięknie pierwszy - Unia Europejska czy Putin?, "Gazeta Wyborcza", 7.I.2015.
• Bieleń S. (red.), Polska w stosunkach międzynarodowych, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2007.
• Bieleń S., Stosunki Unia Europejska - Rosja, [w:] S. Parzymies (red.), Dyplomacja czy siła? Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2009.
• Bilans członkostwa w UE - Fundusze Europejskie, 30.04.2013, https://www. funduszeeuropejskie.gov.pl [dostęp: 27.02.2014].
• Bogdandy A., Demokratie, Globalisirung. Zukunft des Völkerrechts - eine Bestandsaufnahme, "Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht", nr 1, 2003.
• Borisowa T., Jak gdyby nigdy nic?, "Biełaruś Siegodnia", 26.X.2010, "Forum", nr 44/45, 2-14.XI.2010.
• Borkowski P.J., Międzyrządowość w procesie integracji europejskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA - JR, Warszawa 2013.
• Borkowski P.J., Nie takie państwo straszne jak je malują - o funkcjach czynnika międzyrządowego w procesie integracji europejskiej, [w:] W. Gizicki (red.), Polityczne wyzwania współczesnych państw. Perspektywa globalna, tom I, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
• Borkowski P.J., Międzyrządowość w procesie integracji europejskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2013.
• Cianciara A.K., Zróżnicowana integracja w Unii Europejskiej i scenariusze ewolucji stosunków transatlantyckich, [w:] J.M. Fiszer, P. Olszewski, B. Piskorska, A. Podraza (red.), Współpraca transatlantycka. Aspekty polityczne, ekonomiczne, społeczne, ISP PAN, Fundacja im. K. Adenauera, Warszawa 2014.
• Cianciara A.K., Wielobiegunowa Europa w wielobiegunowym świecie: szansa czy wyzwanie dla systemu euroatlantyckiego?, ISP PAN, Warszawa 2012.
• Ciechański J., Problem modernizacji Unii Europejskiej w świetle strategii Europa 2020. Problem zmiany paradygmatu integracyjnego, [w:] J. Adamowski, K.A. Wojtaszczyk (red.), Strategia rozwoju Unii Europejskiej, Warszawa 2010.
• Czachór Z., Polska w Unii Europejskiej: między uniwersalizmem a partykularyzmem, [w:] K.A. Wojtaszczyk, M. Mizerska-Wrotkowska, W. Jakubowski (red.), Polska w procesie integracji europejskiej: dekada doświadczeń (2004-2014), Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014.
• Czaputowicz J., Suwerenność, PISM, Warszawa 2013.
• Czerny I., Korpus na wielbłądzie, "Polityka", 30.X.2010.
• Duszczyk M., Od Strategii Lizbońskiej do Europa 2020 - lekcja dla Unii Europejskiej, [w:] J. Adamowski, K.A. Wojtaszczyk (red.), Strategia rozwoju Unii Europejskiej, Warszawa 2010.
• Dziamski G., Rola kultury w procesie integracji europejskiej, "Europa Wschodu i Zachodu", nr 3, 1999.
• Eijk C. van der, M. Franklin, Potential for Contestation on European Matters At National Elections in Europe, [w:] G. Marks, M.R. Steenbergen (red.), European Integration and Political Conflict, Cambridge 2004.
• Erler G., Mit einer neuen Ostpolitik aus der Krise?, "Neue Gesellschaft- Frankfurter Hefte", nr 7/8, 2015.
• Fiszer J.M., Czy państwo demokratyczne może być wzorem dla przyszłej Unii Europejskiej?, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna", nr 1(44), 2014.
• Fiszer J.M. (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Doświadczenia i nowe wyzwania, ISP PAN, Warszawa 2011.
• Fiszer J.M. (red.), Europejska Polityka Sąsiedztwa. Geneza, doświadczenia, perspektywy, Warszawa 2012.
• Fiszer J.M., Szanse i zagrożenia dla modernizacji Unii Europejskiej w dobie kryzysu i kształtowania się nowego ładu globalnego, [w:] J.M. Fiszer, M.J. Tomaszyk (red.), Zarządzanie procesem integracji i modernizacja Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
• Fiszer J.M., (red.), Bilans pierwszych lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej, ISP PAN, Warszawa 2011.
• Fiszer J.M., Modernizacja Unii Europejskiej - istota, przesłanki i perspektywy, [w:] K.A. Wojtaszczyk (red.), Modernizacja procesów integracji europejskiej, Warszawa 2011.
• Fiszer J.M. (red.), System euroatlantycki i bezpieczeństwo międzynarodowe w multipolarnym świecie. Miejsce i rola Polski w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa, ISP PAN, Warszawa 2013.
• Fiszer J.M., System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota, cele i zadania oraz rola w budowie nowego ładu globalnego, ISP PAN, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2013.
• Fiszer J.M. (red.), System euroatlantycki i bezpieczeństwo międzynarodowe w multipolarnym świecie. Miejsce i rola Polski w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa, ISP PAN, Warszawa 2013.
• Fiszer J.M., Unia Europejska a Polska - dziś i jutro, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002.
• Fiszer J.M., Korzyści i zagrożenia oraz koszty przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, "Przegląd Europejski", nr 1, 2001.
• Fiszer J.M., Pozytywne i negatywne przesłanki polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej oraz jej bilans, [w:] J. M. Fiszer (red.), Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej, ISP PAN, Warszawa 2012.
• Fiszer J.M., Suwerenność Polski i tożsamość narodowa w świetle Konstytucji RP i Konstytucji Europejskiej, "Politeja", nr 2, 2005.
• Fiszer J.M., Suwerenność Polski po dziesięciu latach członkostwa w Unii Europejskiej, [w:] K.A. Wojtaszczyk, M. Mizerska-Wrotkowska, W. Jakubowski (red.), Polska w procesie integracji europejskiej: dekada doświadczeń (2004-2014), Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014.
• Fiszer J.M., Pozytywne i negatywne doświadczenia Polski po dziesięciu latach członkostwa w Unii Europejskiej. Próba bilansu i nowe otwarcie, ISP PAN, Warszawa 2015.
• Fiszer J.M., Wspólnota euroatlantycka i jej perspektywy w nowym systemie międzynarodowym, część II, "Studia Polityczne", nr 2, 2015.
• Fiszer J.M., Wódka J., Olszewski P., Paszewski T., Cianciara A., Orzelska-Stą-czek A., System euroatlantycki w wielobiegunowym świecie. Próba prognozy, ISP PAN, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2014.
• Fücks R., Koniec z wygodnictwem, Heinrich Böll Stiftung, Warszawa, 11.VII.2014, http://boell.org/pl/2014/07//02/koniec-z- wygodnictwem
• Gravier M., Empire vs. Federation: which path for Europe?, "Journal of Political Power", nr 7, 2011.
• Greiner J., Rechtspopulismus als sozialdemokratische Herausforderung - Das Beispiel Skandinavien, "Neue Gesellschaft-Frankfurter Hefte", nr 7/8, 2015.
• Grochalski M., Wykorzystanie form demokracji bezpośredniej w procesach integracyjnych Unii Europejskiej, [w:] S. Wróbel (red.), Wybrane zagadnienia polskiej i europejskiej demokracji, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
• Grosse T.G., W oczekiwaniu na rewolucję, "Rzeczpospolita", 22.VII.2014.
• Grosse T.G., W objęciach europeizacji, ISP PAN, Warszawa 2012.
• Grzeszczak R., Legitymizacja demokratyczna Unii Europejskiej (ewolucja procesu legislacyjnego i rola parlamentów narodowych, [w:] J. Kranz (red.), Suwerenność iponadnarodowość a integracja europejska, Warszawa 2006.
• Góralczyk B. (red.), Unia Europejska jako aktor na scenie globalnej. Razem czy osobno?, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
• Habermas J., The Crisis of the Ruroopean Union in the Light of a Constitutionalization of International Law, "Euroopean Journal of International Law", nr 2, 2012.
• Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2013 roku, 20.03.2013, http://www.msz.gov.pl
• Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2014 roku, 8.05.2014, http://www.msz.gov.pl
• Janicki M., Ucieczka na Zachód, "Polityka", 26.III-1.IV.2014.
• Ja po prostu mam szczęście. Donald Tusk o wyborach, Polsce na tle Europy, drugorzędności ideologii, siedmiu latach rządzenia i bilansie osobistym, "Polityka", 3-9.XII.2014.
• Jaskiernia J., Pozycja Parlamentu Europejskiego w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony, [w:] J.M. Fiszer (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Doświadczenia i nowe wyzwania, Warszawa 2011.
• Jaskiernia J., Traktat z Lizbony a problem legitymizacji demokratycznej Unii Europejskiej, [w:] A. Preisner (red.), Prawowitość czy zgodność z prawem. Legitymacja władzy w państwach demokratycznych, Wrocław 2010.
• Kabat Rudnicka D., Zasada federalna a integracja ponadnarodowa. Unia Europejska między federalizmem dualistycznym a kooperatywnym, Kraków 2010.
• Kałużyńska M., Karbownik P., Burkiewicz W., Janiak K., Jatczak M. (red.), Polskie 10 lat w Unii. Raport, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2014.
• Knopek J. (red.), Unia Europejska jako współczesny aktor stosunków międzynarodowych, Toruń 2009.
• Komunikat CBOS - Polacy oceniają 10 lat w Unii Europejskiej, http://wiado-mości.dziennik.pl/wybory/artykuły/457183. cbos-polacy-oceniają-10-lat-w-- unii.html
• Kopka A., Populizm lewicowy w Europie na przykładzie partii "Die Linke" w Republice Federalnej Niemiec, "Przegląd Politologiczny", nr 4/2010.
• Koziej S., Potrzeba nowelizacji strategii bezpieczeństwa Unii Europejskiej, "Bezpieczeństwo Narodowe", nr IV(20), 2011.
• Kranz J., Deficyt demokracji w Unii Europejskiej?, "Sprawy Międzynarodowe", nr 3, 2012.
• Kranz J. (red.), Suwerenność i ponadnarodowość a integracja europejska, Warszawa 2006.
• Kranz J., Jak rozumieć suwerenność? Próba opisu, [w:] S. Sowiński, J. Węgrzec-ki (red.), Suwerenność państwa i jej granice, Warszawa 2010.
• Kranz J., Wyrozumska A., Powierzenie Unii Europejskiej niektórych kompetencji a Traktat fiskalny, "Państwo i Prawo", nr 7, 2012.
• Krasowski R., Imperium świętego spokoju, "Polityka", 7- 13.V2014.
• Krastew I., Najpierw farsa, potem rozpacz, "Gazeta Wyborcza", 18-19. VII.2015.
• Krzemiński A., Martin Schulz i jego pomysły na Europę, "Polityka", 27.XII.2013 -7.I.2014.
• Krzemiński A., Gule i bóle, "Polityka", 16- 22.VII.2014.
• Krzemiński A., Niemcy na huśtawce, "Polityka", 30.VII-5.VIII.2014.
• Krzemiński A., Car jest nagi, "Polityka", 10-16.XII.2014.
• Kupiecki R., Unia Europejska i problemy strategii bezpieczeństwa podmiotów zbiorowych, "Sprawy Międzynarodowe", nr 4, 2014.
• Kuźniar R., Droga do wolności. Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2008.
• Kuźniar R., Europa i porządek międzynarodowy, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations", nr 2 (t. 50), 2014.
• Lewandowski J., Unia Europejska - to ostatni dzwonek..., "Puls Biznesu", 31.I.2013.
• Leuffen D., Rittberger B., Schimmelfennig F., Differential Integration: Explaining Variation in the European Union, Palgrave Macmillan, Houundmills Basingstoke 2013.
• Lutkowski L., Rozpad strefy euro - ponura wizja czy realna możliwość?, [w:] L. Oręziak, D.K. Rosati (red.), Kryzys finansów publicznych. Przyczyny, mechanizmy, drogi wyjścia, Warszawa 2013.
• Łastawski K., Polska racja stanu po wstąpieniu do Unii Europejskiej, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
• Madej M., Wpływ udziału w Wspólnej Polityce Bezpieczeństwa i Obrony na polską politykę bezpieczeństwa, [w:] F. Tereszkiewicz (red.), Polska w Unii Europejskiej. Bilans dekady, Kancelaria Prezydenta RP, Warszawa 2013.
• Majewski P., Europy nie zdziwią nasi eurosceptycy, "Rzeczpospolita", 30.V.2014.
• Malendowski W., Suwerenność państw w procesie integracji europejskiej, "Przegląd Politologiczny", nr 4/2010.
• Michałowska G., Polska w międzynarodowych stosunkach kulturalnych, [w:] S. Bieleń (red.), Polska w stosunkach międzynarodowych, Oficyna Wydawnicza ASPRA - JR, Warszawa 2007.
• Mniej Europy, więcej Europy. Z Iwanem Krastewem rozmawia Adam Leszczyński, "Gazeta Wyborcza", 31.V-1.VI.2014.
• Miszczak K., Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, "Sprawy Międzynarodowe", nr 4, 2007.
• Moroska A., Prawicowy populizm a eurosceptycyzm (na przykładzie Listy Pima Fortuyna w Holandii i Ligii Polskich Rodzin w Polsce), Wrocław 2010.
• Nowak A., Putin. Źródła imperialnej agresji, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2014.
• Nowak B., Ostatnia prezydencja dużych oczekiwań - refleksje po prezydencji Polski w Radzie UE (Raporty i Analizy, nr 2), Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa 2012.
• Obawy i nadzieje związane z wprowadzeniem euro w Polsce, Komunikat z badań BS/42/2013, Warszawa, marzec 2013, s. 6-8, http://www.cbos.pl/SPISKOM. POL/2013/K_042_13.PDF [22.05.2014].
• Orzelska-Stączek A., Rola Polski w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa w ocenie głównych sił politycznych, [w:] Fiszer J. M. (red.), System euro-atlantycki i bezpieczeństwo międzynarodowe w multipolarnym świecie. Miejsce i rola Polski w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa, ISP PAN, Warszawa 2013.
• Ostrowski M., Koniec marzeń, "Polityka", 4-10.VI.2014.
• Przemówienie Jana Pawła II w Parlamencie RP w dniu 11 czerwca 1999 roku, "Rzeczpospolita", 12 czerwca 1999.
• Rada Europejska 19-20 grudnia 2013 r. Konkluzje, www.consilium.europa.eu
• Rolnicy wyszli na swoje, [w:] 10 lat w Unii, dodatek specjalny "Polityki", 28.IV-- 5.V.2014.
• Rosati D.K., Czy strefa euro przetrwa kryzys?, [w:] L. Oręziak, D.K. Rosati (red.), Kryzys finansów publicznych. Przyczyny, mechanizmy, drogi wyjścia, Warszawa 2013.
• Rotfeld A.D., Porządek międzynarodowy. Parametry zmiany, "Sprawy Międzynarodowe", nr 4, 2014.
• Roubini N., Stephen M., Ekonomia kryzysu, Warszawa 2011.
• Ruszkowski J., Wojnicz L. (red.), Multi-Level Governance w Unii Europejskiej, Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytety Szczecińskiego, Instytut Europeistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Szczecin-Warszawa 2013.
• Schimmelfenning F., The Normative Origins of Democracy in the European Union: Towards a Transformationist Theory of Democratization, "European Political Science Review", nr 2, 2010.
• Schimmelfennig F., EU Enlargement and Differentiation: Discrimination or Equal Treatment?, "Journal of European Public Policy", 21/5, 2014.
• Schulz M., Skrępowany OLBRZYM. Ostatnia szansa Europy, MUZA SA, Warszawa 2014.
• Sejm RP, Kadencja VII, Sprawozdanie stenograficzne z 3. posiedzenia Sejmu RP, 15 grudnia 2011 (drugi dzień obrad, Warszawa 2011, http://orka2.sejm. gov.pl/StenoInter7.nsf/0/BC8CC970.
• Sługocki W., Polityka regionalna Unii Europejskiej a rozwój polskich regionów -studium przypadku, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2013.
• Sługocki J. (red.), Dziesięć lat polskich doświadczeń w Unii Europejskiej. Problemy prawnoadministracyjne, Wydawnictwo: PRESSCOM, Wrocław 2014.
• Słowikowski M., Rosja wobec Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Unii Europejskiej, "Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej", Lublin 2008.
• Smoczyński W., Europa się chwieje, "Polityka", 29.VI- 5.VII.2011.
• Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2014.
• Szczerski K., Dynamika systemu europejskiego. Rozważania o nowym kształcie polityki Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• Szymczyński T.R., Horyzonty sporu wokół zjawiska deficytu demokratycznego w Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
• Tatham A.F., Enlargement of the European Union, Kluwer, London 2009.
• Tereszkiewicz F. (red.), Polska w Unii Europejskiej. Bilans dekady, Kancelaria Prezydenta RP, Warszawa 2013.
• Wedel-Domaradzka A., Parlament Europejski a prawa człowieka - uwagi na tle postępującej integracji, demokratyzacji i norm prawa międzynarodowego, [w:] J.M. Fiszer (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Doświadczenia i nowe wyzwania, Warszawa 2011.
• Węc J.J., Spór o kształt ustrojowy Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej w latach 1955-2010. Między ideą ponadnarodowości a współpracą międzyrządową. Analiza politologiczna, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012.
• Wessels W., An Ever Closer Fuusion? A Dynamic Macropolitical View on Integration Process, "Jurnal of Common Market Studies", nr 2, 1997.
• Willa R., Deficyt demokratyczny w Unii Europejskiej, "Athenaeum - Polski Przegląd Politologiczny", t. 23, 2010.
• Wojciechowski M., Suwerenność tkwi w portfelu, "Gazeta Wyborcza", 21.XII.2011.
• Wojtaszczyk K.A. (red.), Efektywność reprezentacji interesów Polski w Unii Europejskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2011.
• Wojtaszczyk K.A., Mizerska-Wrotkowska M., Jakubowski W. (red.), Polska w procesie integracji europejskiej: dekada doświadczeń (2004-2014), Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014.
• Wódka J., Polityka zagraniczna "nowej" Turcji. Implikacje dla partnerstwa transatlantyckiego, Warszawa 2013.
• Wójcik Ł., Więzień Kremla, "Polityka", 1-6.I.2015.
• Wójcik Ł., Strefa bólu, "Polityka" 1-7.VII.2015.
• Wpływ członkostwa Polski w Unii Europejskiej i realizowanej polityki spójności na rozwój kraju, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa 2014.
• Zając J., Role międzynarodowe państwa średniego, "Krakowskie Studia Międzynarodowe", nr 4, 2013.
• Zielonka J., Europa jako imperium. Nowe spojrzenie na Unię Europejską, Warszawa 2006.
• Zięba R., Międzynarodowe implikacje kryzysu ukraińskiego, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations", nr 2 (t. 50), 2014.