Ruchy społeczne - ich typologia i schemat analizy socjologicznej

• Autorzy: Zbigniew A. Żechowski

Warianty tytułu

Social Movement, their Techno-logy and the Scheme of Sociology Analize

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule rozważane są socjologicznie różne rodzaje ruchów społecznych, głównie tych, które nazywa się "dawnymi". Początkowe trzy rozdziały artykułu zawierają obszerne cytacje (cytaty) z książki prof. Jana Szczepańskiego, mające upamiętnić myśli tego niedawno zmarłego wybitnego uczonego na temat genezy i charakteru ruchów społecznych. Dalej autor artykułu rozważa pojęcia "ludu" oraz mniejszości narodowych i etnicznych, aby wprowadzone tu rozróżnienia wykorzystać następnie do analizy zróżnicowanego podłoża ideowo-motywacyjnego ruchów społecznych. Uwaga autora skupia się kolejno na ruchach narodowo-wyzwoleńczych oraz quasi-narodowych, np. etnonacjonalistycznych, w krajach okupowanych bądź zależnych (skolonizowanych), następnie na terroryzmie jako "narzędziu" walki o różne cele. W artykule omówione są też krótko ruchy antydemokratyczny i alterglobalistyczny. Artykuł zamykają uwagi metodologiczne odnoszące się do kauzalnego (przyczynowego) badania ruchów społecznych. (abstrakt oryginalny)

EN

In the paper, the different kinds and forms of social movement are sociologically disputed, mainly those being Old-fashion movements. Three introducing chapters of the paper contain large quotations from professor Jan Szczepariski's book Elementary Notions of Sociology, being aimed at reminding the lastly died prominent sociologist's thoughts on the sources and characteristics of the social movements. The author of the paper discusses then the notions of "lud" (i.e. people, vs. nation) and the national and ethnic minorities in order to implement the introduced by himself differentiation in the analysis of some movements stemming from different ideologies and motives. The author successively disputes the following movements: national-emancipatory and quasi-national, both separatist and emancipatory, which come to existence in the countries being occupied or subordinated (colonized), then terrorism, as an "instrument" of struggle for some social goals. "Anti-democratic" and "alter-globalist" movements are also shortly characterized. The paper concludes with methodological remarks on the causal analysis of social movements. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ruchy społeczne; Badania socjologiczne; Mobilność ludności; Ruchliwość przestrzenna; Grupy etniczne; Ruchy narodowo-wyzwoleńcze; Nacjonalizm; Demokracja; Antyglobalizm; Społeczeństwo; Metodologia badań; Alterglobalizacja

EN

Social movements; Sociological research; Population mobility; Spatial mobility; Ethnics group; National liberation movements; Nationalism; Democracy; Anti-globalization; Society; Research methodology; Alterglobalization

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
• Rocznik: 2004
• Numer: nr 25 Zeszyt Naukowy Katedry Socjologii i Psychologii
• Strony: 17--48

Twórcy

autor

Zbigniew A. Żechowski

Bibliografia

• Altermat U.: Sarajewo przestrzega. Etnonacjonalizm w Europie, Kraków 1998.
• Anderson B.: Wspólnoty wyobrażone, Kraków 1997.
• Babiński G., Mucha J., Sadowski A. (red.): Polskie badania nad mniejszościami kulturowymi, Białystok 1997.
• Baszkiewicz J.: Władza, Wyd. OSSOLINEUM, Wrocław 1999.
• Berdychowska B. (red.): Mniejszości narodowe w Polsce, Warszawa 1998.
• Dziewierski M., Pactwa B., Siewierski B.: Dylematy tożsamości, Katowice 1992.
• Gellner E.: Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991.
• Kempny M., Kapciak A., Łodziński I. (red.): U progu wielokulturowości, Warszawa 1997.
• Kłoskowska A.: Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1997.
• Kurcz Z.: Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław 1997.
• Offe C.: Nowe ruchy społeczne: przekraczanie granic polityki instytucjonalnej, w: Szczupaczyński J. (red.): Władza i społeczeństwo, Wyd. SCHOLAR, Warszawa 1995.
• Pomian K.: Europa i jej narody, Warszawa 1992.
• Szacka B.: Wprowadzenie do socjologii, Wyd. Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
• Szczepański J.: Elementarne pojęcia socjologii, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1963.
• Sztompka P.: Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wyd. ZNAK, Kraków 2002.
• Topolski J.: Metodologia historii, Wyd. naukowe PWN, Warszawa 1984.
• Wertenstein-Żuławski J., Pęczak M. (red.): Spontaniczna kultura młodzieżowa, WIKIPEDIA, Wrocław 1991.
• Żechowski Z.A.: O apercepcji i artykulacji problemów społecznych, w: "Zeszyty Naukowe GWSH", nr 21; Zeszyt Naukowy Katedry Socjologii i Psychologii, pod red. J. Sztumskiego, Katowice 2003, s. 17-30.
• Ziemia niczyja (art. red.), "Wprost" z dn. 31.10.2004, nr 44, s. 91.