Opowieści Swietłany Aleksijewicz. Historia mówiona w Europie Środkowo-Wschodniej i jej miejsce w budowaniu wiedzy o przeszłości

• Autorzy: Agata Stolarz

Warianty tytułu

Svetlana Alexievich's Stories. Oral History in East-Central Europe and Its Place in Building of Knowledge About the Past

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Literacka Nagroda Nobla, która została przyznana w 2015 roku Swietłanie Aleksijewicz za "polifoniczny pomnik dla cierpienia i odwagi w naszych czasach", poruszyła wiele środowisk, w tym m.in. środowiska reportażystów. W takim też kontekście, właśnie jako reportaż, zwykło się postrzegać w polskich mediach twórczość białoruskiej pisarki. Perspektywa ta jest uzasadniona. Nie negując jej, w tekście tym chciałabym jednak zaproponować inny obszar analizy dorobku Aleksijewicz - jako pierwotnie mówionych opowieści o przeszłości, a więc jako źródeł historii mówionej (oral history). Książki Aleksijewicz składają się w zdecydowanej większości z indywidualnych historii opowiadanych osób, z którymi pisarka przeprowadzała często wielogodzinne rozmowy, oraz prezentują, jak II wojna światowa, pierestrojka lub katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu zapisały się w pamięci osób będących ich świadkami. Dodać należy, że Aleksijewicz nie ingeruje w treść ani styl wysłuchanych opowieści oraz że jej książki zazwyczaj pozbawione są elementu sprawozdania, rozbudowanych charakterystyk postaci czy opisów sytuacji. Często poprzedzone są wstępem, komentarzem odautorskim lub historycznym (w zależności od kraju wydania), które zawsze są jednak wyodrębnione i oznaczone. (fragment tekstu)

EN

The purpose of this article is to analyse the non-fiction prose of Svetlana Alexievich about the Great Patriotic War of 1941-1945, the Perestroika and the Soviet-Afghan War as books woven from oral history stories. The authoress compares Alexievich books with other similar projects with the aim of defining the Alexievich genre and placing her works in the oral history in East-Central Europe. In the end, she draws some conclusions about the place of oral history in the contemporary historical knowledge in East-Central Europe. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przegląd literatury; Historiografia; Historia; Wojna Światowa II

EN

Literature review; Historiography; History; World War II

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2015
• Numer: R. 13, z. 1
• Strony: 27--42

Twórcy

autor

Agata Stolarz

• Instytut Europy Środkowo-Wschodniej

Bibliografia

• A Conversation with Svetlana Alexievich by Ana Lucic, "Dalkey Archive Press", http://www.dalkeyarchive.com/a-conversation-with-svetlana-alexievich-by-ana-lucic/.
• Aleksijewicz S., A Search for Eternal Man. In Lieu of Biography, http://www. alexievich.info/indexEN.html.
• Aleksijewicz S., Cynkowi chłopcy, przeł. J. Czech, Wołowiec 2015.
• Aleksijewicz S., Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, przeł. J. Czech, Wołowiec 2012.
• Aleksijewicz S., Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy, przeł. J. Czech, Wołowiec 2013.
• Aleksijewicz S., Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, przeł. J. Czech, Wołowiec 2010.
• Alter A., Svetlana Alexievich, Belarussian Voice of Survivors, Wins Nobel Prize in Literature, "The New York Times", 9.10.2015, http://www.nytimes. com/2015/10/09/books/svetlana-alexievich-nobel-prize-literature. html?_r=0.
• Droit E., Goulag contre la Shoah. Mémoires officielles et cultures mémorielles sans l'Europe élargie, "Vingtième Siècle. Revue d'histoire" 2007, nr 94, s. 110-120.
• Filipkowski P., Raz jeszcze - nieco inaczej - o najnowszych polskich badaniach nad pamięcią (zbiorową), "Kultura i Społeczeństwo" 2014, nr 3, s. 3-27.
• Gourevitch P., Nonfiction Deserves a Nobel, "The New Yorker", 9.10.2015, http://www.newyorker.com/culture/cultural-comment/nonfiction-deserves- nobel.
• Historia - dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz, Kraków 2014.
• Leontjewa O., Badania nad pamięcią historyczną we współczesnej nauce rosyjskiej, "Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej", R. 13, 2015, z. 2, s. 25-44.
• Lewis O., Dzieci Sàncheza. Autobiografia rodziny meksykańskiej, przeł. A. Olędzka-Frybesowa, posł. M. Głowiński, Kraków 2011.
• Kałwa D., Historia mówiona w krajach postkomunistycznych. Rekonesans, "Kultura i Historia" 2010, nr 18, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/1887.
• Kurkowska-Budzan M., Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych, Kraków 2003.
• Stobiecki R., Jakiej historii historiografii nam potrzeba, "Kultura i Historia" 2014, nr 25, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/5239.
• Swietłana Aleksijewicz: Zbierając wywiady czułam, że jest w nich ocean nienawiści, wywiad ze Swietłaną Aleksijewicz przeprowadzony przez U. Jabłońską, "Wysokie Obcasy. Dodatek do Gazety Wyborczej", 22.11.2014, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,96856,17001204,Swietl ana_Aleksijewicz__Zbierajac_wywiady_czulam_.html.
• Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Poznań 2010.
• Zysiak A., Historie w historii - zanim awangarda stanie się kanonem, "Kultura i Historia" 2010, nr 18, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/ archives/2021