Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: reguła, konkurencja, poszukiwanie i uzasadnienie dla korzystania z analogii

• Autorzy: Maciej Koszowski

Warianty tytułu

Analogical Reasoning in Precedential Law: the Rule, Competition, Seeking and Reasons for the Employment of Analogy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zostały przedstawione bardziej szczegółowe - aniżeli same możliwe jego modele/ujęcia - zagadnienia, jakie wiążą się z rozumowaniem per analogiam w prawie precedensowym. Należą do nich w szczególności takie kwestie, jak: a) konieczność pośrednictwa we wnioskowaniu z podobieństwa generalno-abstrakcyjnej reguły (normy), b) zjawisko określane mianem "konkurencji" ("współzawodnictwa") analogii oraz c) propozycje dotyczące mierzenia siły (mocy) poszczególnych wniosków postawionych na podstawie rozumowania a simile. Ponadto został tu poruszony problem tego, w jaki sposób "poszukuje się" precedensów nadających się do zastosowania per analogiam w danym przypadku. Podjęta została również próba uzasadnienia, dlaczego prawo precedensowe warto stosować właśnie drogą analogii, a nie za pośrednictwem ogólnych (generalno-abstrakcyjnych) reguł występujących w tym prawie pod nazwą rationes decidendi - wraz z nakreśleniem wad i zalet każdej z tych dwóch opcji. (abstrakt oryginalny)

EN

The article addresses some of the specific issues that concern reasoning by analogy in the context of precedential law. It specifically touches on such questions as the necessity of the mediation of a general rule (norm) in an analogical pattern of inference, ways of resolving conflicts between competing analogies, the process of searching for potential analogies as well as the reasons for applying judicial precedents in concrete instances by recourse to analogy. The latter is done against the background of the merits and demerits of the so-called rule-based model of judicial precedent and its core notion: ratio decidendi. All the aforementioned issues have been analysed from the perspective of two basic approaches to analogical reasoning in precedential law - i.e. the factual and rational model of legal analogy, which have been described in the previous article. The analyses take into account the stances and opinions of leadingpast and contemporary logicians, philosophers and legal theorists mainly, but not exclusively, from anglo-Saxon countries. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Sądownictwo; Regulacje prawne; Prawo konstytucyjne

EN

Law; Judicature; Legal regulations; Constitutional law

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2015
• Numer: Vol. 24, nr 4
• Strony: 35--61

Twórcy

autor

Maciej Koszowski

• Politechnika Śląska

Bibliografia

• Aarnio A., Statutory Interpretation in Finland, [w:] Interpreting Statutes. A Comparative Study, eds. D.N. MacCormick, R.S. Summers, Dartmouth 1991.
• Alexander L., Sherwin E., Demystifying Legal Reasoning, Cambridge 2008.
• Bankowski Z., Analogical Reasoning and Legal Institutions, [w:] Legal Knowledge and Analogy. Fragments of Legal Epistemology, Hermeneutics and Linguistics, ed. P. Nerhot, Dordrecht 1991.
• Bankowski Z., MacCormick D.N., Marshall G., Precedent in the United Kingdom, [w:] Interpreting Precedents. A Comparative Study, eds. D.N. MacCormick, R.S. Summers, Dartmouth 1997.
• Biegański W., Wnioskowanie z analogii, Lwów 1909.
• Braman E., Law, Politics & Perception. How Policy Preferences Influence Legal Reasoning, Charlottesville 2009.
• Brewer S., Exemplary Reasoning: Semantics, Pragmatics, and the Rational Force of Legal Argument by Analogy, "Harvard Law Review" 1995-1996, No. 109.
• Brożek B., Rationality and Discourse. Towards a Normative Model of Applying Law, Warszawa 2007.
• Burton S.J., An Introduction to Law and Legal Reasoning, Austin 2007.
• Christie G.C., Law, Norms & Authority, London 1982.
• Cross R., Precedent in English Law, Oxford 1968.
• Duxbury N., The Nature and Authority of Precedent, Cambridge 2008.
• Epstein S., Integration of the Cognitive and the Psychodynamic Unconscious, "American Psychologist" 1994, No. 49.
• Gladwell M., Blink. The Power of Thinking without Thinking, London 2006.
• Golding M.P., Legal Reasoning, Toronto 2001.
• Hage J., Studies in Legal Logic, Dordrecht 2005.
• Handbook of Intuition Research, ed. M. Sinclair, Cheltenham 2011.
• Heuristics and Biases. The Psychology of Intuitive Judgment, eds. T. Gilovich, D.W. Griffin, D. Kahneman, Cambridge 2002.
• Holyoak K.J., Thagard P., Mental Leaps. Analogy in Creative Thought, Cambridge 1996.
• Huhn W., The Five Types of Legal Argument, Durham 2008.
• Hunter D., Teaching and Using Analogy in Law, "Journal of the Association of Legal Writing Directors" 2004, Vol. 2.
• Intuition in Judgment and Decision Making, eds. H. Plessner, C. Betsch, T. Betsch, New York 2008.
• Jackson B.S., Analogy in Legal Science: Some Comparative Observation, [w:] Legal Knowledge and Analogy. Fragments of Legal Epistemology, Hermeneutics and Linguistics, ed. P. Nerhot, Dordrecht 1991.
• Koszowski M., Anglosaska doktryna precedensu. Porównanie z polską praktyką orzeczniczą, Warszawa 2009.
• Koszowski M., Bezpieczeństwo a pewność prawa: dwie metody stosowania prawa w ramach Unii Europejskiej, [w:] Kategoria bezpieczeństwa w prawnym wymiarze Unii Europejskiej, pod red. S.M. Grochalskiego, Dąbrowa Górnicza 2013.
• Koszowski M., Norweska doktryna precedensu w zarysie, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2012, nr 3.
• Koszowski M., Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: dwa ujęcia analogii, "Annales UMCS. Sectio G" 2014, Vol. LXI, z. 2.
• Kotarbiński T., Kurs logiki dla prawników, wyd. 2, Warszawa 1953.
• Ladeur K.-H., The Analogy between Logic and Dialogic of Law, [w:] Legal Knowledge and Analogy. Fragments of Legal Epistemology, Hermeneutics and Linguistics, ed. P. Nerhot, Dordrecht 1991.
• Lamond G., Precedent and Analogy in Legal Reasoning, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2006, http://plato.stanford.edu/entries/legal-reas-prec (data dostępu: 01.12.2015).
• Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2004.
• Levi E.H., An Introduction to Legal Reasoning, Chicago 1949.
• Lewellyn K.N., The Bramble Bush. The Classic Lectures on the Law and Law School. With a New Introduction and Notes by Steve Sheppard, New York 2008.
• MacCormick D.N., Legal Reasoning and Legal Theory, Oxford 1978.
• MacCormick D.N., Rhetoric and the Rule of Law. A Theory of Legal Reasoning, Oxford 2005.
• Maris C.W., Milking the Meter - On Analogy, Universalizability and World Views, [w:] Legal Knowledge and Analogy. Fragments of Legal Epistemology, Hermeneutics and Linguistics, ed. P. Nerhot, Dordrecht 1991.
• Mill J.S., System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, przeł. Cz. Znamierowski, t. 2, Warszawa 1962.
• Murray M.D., DeSanctis C.H., Legal Research and Writing, New York 2006.
• Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966.
• Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
• Peczenik A., On Law and Reason, New York 2008.
• Perelman C., Olbrechts-Tyteca L., The New Rhetoric. A Treatise on Argumentation, Notre Dame 1969.
• Popper K., The Logic of Scientific Discovery, London 1959.
• Posner R.A., The Problems of Jurisprudence, Cambridge 1990.
• Raz J., The Authority of Law. Essays on Law and Morality, Oxford 1979.
• Rodes R., Pospesel H., Premises and Conclusions. Symbolic Logic for Legal Analysis, New York 1997.
• Schauer F., Playing by the Rules. A Philosophical Examination of Rule-Based Decision-Making in Law and in Life, Oxford 1991.
• Schauer F., Thinking Like a Lawyer. A New Introduction to Legal Reasoning, Cambridge 2009.
• Schwarz N., Feelings as Information: Moods Influence Judgments and Processing Strategies, [w:] Heuristics and Biases. The Psychology of Intuitive Judgment, eds. T. Gilovich, D.W. Griffin, D. Kahneman, Cambridge 2002.
• Sherwin E., Defense of Analogical Reasoning in Law, "The University of Chicago Law Review" 1999, No. 66.
• Sinclar M., Handbook of Intuition Research, Cheltenham 2011.
• Spellman B.A., Reflections of a Recovering Lawyer: How Becoming a Cognitive Psychologist - and (in Particular) Studying Analogical and Casual Reasoning - Changed my Views about the Field of Psychology and Law, "Chicago-Kent Law Review" 2004, No. 79.
• Summers R.S., Precedent in the United States (New York State), [w:] Interpreting Precedents. A Comparative Study, eds. D.N. MacCormick, R.S. Summers, Aldershot 1997.
• Sunstein C.R., Commentary on Analogical Reasoning, "Harvard Law Review" 1992-1993, No. 106.
• Sunstein C.R., Legal Reasoning and Political Conflict, New York 1996.
• Weinreb L.L., Legal Reason. The Use of Analogy in Legal Argument, Cambridge 2005.
• Zaccaria G., Analogy as Legal Reasoning - The Hermeneutic Foundation of the Analogical Procedure, [w:] Legal Knowledge and Analogy. Fragments of Legal Epistemology, Hermeneutics and Linguistics, ed. P. Nerhot, Dordrecht 1991.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2015.24.4.35