Sytuacja prawna osób transseksualnych w Polsce a gwarancja wartości wynikających z Konstytucji

• Autorzy: Paulina Rusak-Romanowska

Warianty tytułu

The legal situation of transgender people in Poland and the guarantee values resulting from the Constitution

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejsze opracowanie przedstawia niektóre zagadnienia związane z problemem transseksualizmu i nie pretenduje do wyczerpującego omówienia wszystkich zagadnień, jakie problematyka ta nasuwa. Artykuł ten ma na celu wskazanie, że w obecnym stanie prawnym w Polsce nie istnieją szczególne regulacje dotyczące kwestii zmiany płci, a stosowanie obowiązujących przepisów prowadzi do rezultatów niedoskonałych i często krzywdzących osoby zainteresowane. "Poziom kultury prawnej społeczeństwa rozpoznać można po ustosunkowaniu się do problemów mniejszości"48. W warunkach demokracji większość może zadbać o swoje prawa poprzez wpływ na decyzje organów przedstawicielskich. Natomiast wpływ mniejszości na procesy polityczne jest bardziej ograniczony, a tym samym jej możliwość ochrony własnych interesów pozostaje niewielka. W niniejszym artykule unaoczniono, że mniejszość transseksualna wymaga szczególnego potraktowania i uregulowania statusu prawnego, aby uniknąć systematycznego naruszania najbardziej podstawowych praw i wolności jej członków - przede wszystkim, godności, równości i decydowania o swoim życiu osobistym. (abstrakt oryginalny)

EN

This paper presents some of the issues related to the problem of transsexualism and does not pretend to an exhaustive discussion of all the issues that this raises issues. This ar ticle aims to show that in the present state of the law in Poland there are no specific regulations on the issue of sex change, and the use of existing legislation leads to the results of imperfect and often unjust people interested. "The level of legal culture of society can be recognized ustosunkowaniu to the problems of minorities." In ademocracy the majority can take care of your rights by influencing the decisions of representative bodies. In contrast, the impact of minority political process is more limited, and thus its ability to protect its own interests remains small. In this article unaoczniono that minority transsexual requires special treatment and the legal status, in order to avoid systematic violation of the most fundamental rights and freedoms of its members - primarily, the dignity, equality and decide about his personal life.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konstytucja; Godność człowieka

EN

Constitution; Human dignity

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 30
• Strony: 66--79

Twórcy

autor

Paulina Rusak-Romanowska

• Prawo, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolicki Uniwersytet Lubelski, doktorantka

Bibliografia

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483 ze zm.)
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku, Kodeks karny. Dz. U. z 1997 roku, nr 88, poz. 553, z późń. zm.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1964 roku, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz. U. 1964, Nr 9, poz. 59 z późń. zm.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej (Dz. U. 2004, nr 210, poz. 2135).
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o cenach Dz. U. Nr 118, poz. 989.
• Ustawa z dnia 29 września 1986 roku, prawo o aktach stanu cywilnego, Dz. U. z 2004, nr 161, poz. 1688 z późń. zm.
• Uchwała Sądu Najwyższego z 25 lutego 1978 r III CZP 100/77; Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych 1983, nr. 10, poz. 217.
• Uchwała SN z dnia 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89 Orzecznictwo Sądu Najwyższego 1989 r., poz. 188.
• Uchwała SN z dnia 22 września 1995 III CZP 118/95, Orzecznictwo Sądów Polskich 1996, nr 4, poz. 78.
• Uzasadnienie prawne uchwały SN z dnia 8 maja 1992 roku III CZP 40/92, LEX nr 162225.
• Postanowienie SN z dnia 22 marca 1991 r., III CRN 28/91; LEX nr 9053.
• Orzeczenie Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z dnia 24 września 1964 r II CR 515/64 Państwo i Prawo 1965, nr 10, s. 600-602.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2006 r., I PK 169/2005, OSNP 2007, Nr 7-8, poz. 93.
• Wyrok TK z dnia 15 października 2002 r. SK 6/2002 OTK ZU 2002/5A poz. 65.
• Wyrok TK z dnia 5 marca 2003 r. K. 7/2001 OTK ZU 2003/3A poz. 19.
• Wyrok TK w powołanej wyżej sprawie K. 7/2001.
• Wyrok TK z dnia 4 kwietnia 2001 r. K. 11/2000 OTK ZU 2001/3 poz. 54.
• Wyrok TK z dnia 15 października 2002 r. , sygn. akt SK 6/02, OTK 2002 / 5A / 65.
• Wyrok TK z dnia 14 lipca 2003 r. SK 42/2001, OTK ZU 2003/6A poz. 63.
• Wyrok TK z dnia 7 stycznia 2004 r. o sygn.. K 14/03 OTK-A 2004, nr 1, poz.1.
• Adamczyk M., Zmiana płci w świetle aktualnego stanu prawnego, Przegląd Sądowy 2006, nr 11-12, s. 209.
• Boratyńska M., Sprostowanie aktu urodzenia (w:) Prawo wobec medycyny i biotechnologii: zbiór orzeczeń z komentarzami pod red. M. Safjan, Warszawa 2011, s. 449.
• Chwyć H, Zawarcie małżeństwa w prawie polskim. Poradnik dla kierowników Urzędów Stanu Cywilnego, Lublin 1998, s. 1.
• Daniluk P, Stan wyższej konieczności jako okoliczność wyłączająca bezprawność "chirurgicznej zmiany płci" Państwo i Prawo 2008, nr 1, s. 96.
• Daniluk P, Zabieg "chirurgicznej zmiany płci" u transseksualistów jako czynność lecznicza, Prawo i Medycyna 2007, nr 1, s.102
• Dulko S. Stwierdzenie zmiany płci w drodze sądowej, "Nowe Prawo" 1982, nr 9-10, s. 71
• Dulko S., Imieliński K., Przekleństwo Androgyne. Transseksualizm: mity i rzeczywistość, PWN, Warszawa 1988, s. 51.
• Filar M, Lekarskie prawo karne, Kraków 2000, s. 215 i n.
• Filar M., Transseksualizm jako problem prawny, Przegląd Sądowy 1996, nr 1, s. 76.
• Gadomska M, Zmiana płci nie ma wpływu na świadectwo pracy, Rzeczpospolita 19 VI 2009r., http://finanse. wp.pl/kat,1033725,title,Zmianaplciniemawplywunaswiadectwopracy,wid,11235164,wiadomosc.html?ticaid=1127a5&_ticrsn=3.
• Gadomska M, Zmiana płci nie ma wpływu na świadectwo pracy, Rzeczpospolita 19 VI 2009r., http://finanse. wp.pl/kat,1033725,title,Zmianaplciniemawplywunaswiadectwopracy,wid,11235164,wiadomosc.html?ticaid=1127a5&_ticrsn=3.
• Holewińska-Łapińska E., Sądowa zmiana płci. Analiza orzecznictwa z lat 1991-2008, "Studia i Analizy Sądu Najwyższego", 2010, nr 4, s. 32.
• Ignatowicz J., Prawo rodzinne, Warszawa 2000, s. 20.
• Informacje uzyskane na forach internetowych dla osób transseksualnych: http://forum.transfuzja.org/pl/ watek/portal/rodzina_dzieci_i_znajomi/Rozwod_i_zmiana_metrykalna_plci.html, www.transseksualizm. pl (tzw. Niebieskie Forum).
• Kryszk K., Kłonkowska A, Sytuacja społeczna osób transpłciowych. Analiza danych z badania ankietowego[ w:] Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011 red. M. Makuchowska i M. Pawlęga, Warszawa 2012, s. 250.
• Łojko N., Finansowanie zabiegów związanych z dostosowaniem płci psychicznej do płci fizycznej w Polsce, [w:] Prawa osób transseksualnych rozwiązania modelowe a sytuacja w Polsce (red.) Anna ŚledzińskaSimon, Warszawa 2010, s. 48.
• Matczuk J, Osoby transseksualne w procesie zmiany płci-wybrane zagadnienia prawne, Gdańsk 2012, s.165.
• Matczuk J, Osoby transseksualne w procesie zmiany płci-wybrane zagadnienia prawne [ w:] Transpłciowość- Androgynia. Studia o przekraczaniu płci, red. Anna Kłonkowska, Gdańsk 2012, s. 173-174.
• Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych - X Rewizja, Tom I, wydanie 2008, s. 242.dostęp na http://www.csioz.gov.pl/klasyfikacje.php
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 3288 w sprawie refundacji operacji zmiany płci u osób transseksualnych z 11 października 2004 roku. Dostęp na stronie internetowej: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ4.nsf/main/0B0E41E2.
• Paruch S. [w:] M. Gadowska, Zmiana płci nie ma wpływu na świadectwo pracy, "Rzeczpospolita" z 16.06.2009 - http://finanse.wp.pl/kat,7026,title, Zmiana-plci-nie-ma-wplywuna-swiadectwopracy,wid,11235164,wiadomosc.html.
• Rymarz F, Zasada ochrony przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sądowy 2003/6 str. 3-22.
• Świto L.: Ideologia gender a różnica płci w aspekcie prawa do rodziny - zarys regulacji prawnych, "Studia Warmińskie" 2012, t. 49, s. 259.
• Warylewski J, O duszy uwięzionej w obcym ciele. Dopuszczalność chirurgicznej zmiany płci w świetle prawa karnego, Gazeta Sądowa 2000, nr 73-74, s.57.