Metoda wskaźnikowej oceny i klasyfikacji uwilgotnienia gleb trwałych użytków zielonych w Polsce

• Autorzy: Leszek Łabędzki , Bogdan Bąk

Warianty tytułu

Method of Indicator-Based Assessment and Classification of Soil Moisture on Permanent Grassland in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy przedstawiono ocenę warunków uwilgotnienia gleby w siedliskach trwałych użytków zielonych w Polsce w oparciu o wyniki ogólnopolskiego monitoringu niedoboru i nadmiaru wody prowadzonego przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy od 2013 r. Ocenę dokonano na podstawie wartości wskaźnika uwilgotnienia gleby SMI (Soil Moisture Index), obliczanego na koniec dekady okresu wegetacyjnego kwiecień-wrzesień i przyjętej autorskiej, 5-stopniowej klasyfikacji uwilgotnienia. Wskaźnik umożliwia porównanie warunków uwilgotnienia w glebach o różnych zdolnościach retencyjnych i obiektywną ocenę intensywności suszy glebowej oraz stanów nadmiernego uwilgotnienia. Wyniki monitoringu prowadzonego w latach 2013-2014 dla trwałych użytków zielonych w siedlisku mokrym, wilgotnym, posusznym i suchym wykazały, że w siedliskach mokrych i wilgotnych wilgotność gleby utrzymywała się najczęściej na poziomie optymalnego uwilgotnienia, a warunki meteorologiczne w niewielkim stopniu wpływały na wartości wskaźnika SMI. Siedliska posuszne, a zwłaszcza suche charakteryzowały się większym zróżnicowaniem uwilgotnienia gleb, przeważały okresy z suszą glebową. Spowodowane to było mniejszą retencją gleb w obu siedliskach, większym uzależnieniem wilgotności gleby od opadów i wpływem innych czynników meteorologicznych.(abstrakt oryginalny)

EN

Assessment of soil moisture conditions on permanent grassland in Poland is made within the nationwide monitoring of water deficit and surplus in agriculture performed by Institute of Technology and Life Sciences from 2013. Soil moisture index SMI is used to categorize soil moisture in the end of each 10-day period during the vegetation period (April-September), using the original classification proposed by the authors. SMI enables the comparison of moisture conditions in soils with different water retention and the objective evaluation of soil drought and water excess. Assessment is made for grassland in wet, moist, periodically dry and dry habitats in 2013-2014. In wet and moist habitats soil moisture was in the optimal range for grassland plants and meteorological conditions affected in small degree. In periodically and dry habitats soil moisture was more differentiated and was affected by actual meteorological conditions greater. Soil droughts dominated.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Warunki meteorologiczne; Gospodarka wodna; Gleboznawstwo; Modele wskaźnikowe

EN

Meteorological conditions; Water management; Soil science; Indicator models

• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2015
• Numer: nr III/1
• Strony: 515--531

Twórcy

autor

Leszek Łabędzki

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy

autor

Bogdan Bąk

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy

Bibliografia

• Allen, R.G., Pereira, L.S, Raes, D., Smith, M. (1998). Crop evapotranspiration. Guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper. No. 56. pp. 300.
• Alley, W. M. (1984). The Palmer Drought Severity Index: Limitations and Assumptions. J. of Clim. and Appl. Meteo. Vol. 23 Issue 7, 1100-1109.
• Bieńkiewicz, P., Roguski, W., Łabędzki, L. (1983). Wilgotność krytyczna dla traw w profilach gleb hydrogenicznych. Wiad. IMUZ t. 15 z. 1, 59-73.
• Canarache, A., Dumitru, S. (2000). Impact of soil/land properties on the effects of drought and on soil rating. Proceedings of The Central and Eastern Workshop on Drought Mitigation. Budapest. 12-15 April 2000, 135-142.
• Ciołkosz, A., Podlacha, K., Ostrowski, J. (2004). Zastosowania teledetekcji i kartografii w badaniach obszarów wiejskich. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 4, Zesz. Nr. 2a (11), 157-173.
• Dąbrowska-Zielińska, K., Budzyńska, M., Kowalik, W., Malek, I., Turlej, K., Bochenek, Z. (2010). Soil moisture and evapotranspiration of wetlands vegetation habitats retrieved from satellite images. Hydrol. Earth Syst. Sci. 2010, 7, 5929-5955.
• Guttman, N.B. (1998). Comparing the Palmer drought index and the standardized precipitation index. Jour. Amer. Water Resours. Assoc. Vol. 34 no. 1, 113-121.
• Jaworski, J., Krupa-Marchlewska, J., Szkutnicki, J. (2002). O zasobach i niedoborach wodnych we wschodniej części województwa mazowieckiego (na przykładzie zlewni Wilgi). Prz. Geof., t. XLVII, z. 3-4, 225-240.
• Hunt, E.D., Hubbard, K.D., Wilhite, D.A., Arkebauer, T.M., Dutcher, A.L. (2008). The development and evaluation of a soil moisture index. International Journal of Climatology. http://www.hprcc.unl.edu/publications/files/SMI_Paper.pdf. DOI: 10.1002/joc.1749. (dostęp: 10.03.2014).
• Kaca, E., Łabędzki, L., Chrzanowski, S., Czaplak, I., Kasperska-Wołowicz, W. (2003). Gospodarowanie zapasami wody użytecznej gleb torfowo-murszowych w warunkach regulowanego odpływu w różnych regionach agroklimatycznych Polski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie nr 9, ss. 118.
• Łabędzki, L. (1997). Potrzeby nawadniania użytków zielonych - uwarunkowania przyrodnicze i prognozowanie. Rozpr. Habil. Falenty: IMUZ, ss. 121.
• Łabędzki, L. (2006). Susze rolnicze - zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie nr 17, ss. 107.
• Łabędzki, L., Kanecka-Geszke, E., Bąk, B., Słowińska, S. (2011). Estimating reference evapotranspiration using the FAO Penman-Monteith method for climatic conditions of Poland. W: L. Łabędzki (ed.). Evapotranspiration. ISBN 978-953-307-251-7. Wyd. InTech, Rijeka, 275-294.
• Łabędzki, L., Bąk, B., Smarzyńska, K. (2014). Spatio-temporal variability and trends of Penman-Monteith reference evapotranspiration (FAO-56) in 1971-2010 under climatic conditions of Poland. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 23. No. 6. 2083-2091. DOI: 10.15244/pjoes/27816.
• Łabędzki, L., Bąk, B. (2013). Monitoring i prognozowanie przebiegu i skutków deficytu wody na obszarach wiejskich. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. 2/I/, 65-76.
• Łabędzki, L., Kasperska, W. (1994). Współczynniki roślinne do obliczania ewapotranspiracji łąk 3-kośnych w warunkach optymalnego uwilgotnienia gleby. Wiad. IMUZ t. 18 z. 1, 119-125.
• Maracchi, G., (2000). Agricultural drought - a practical approach to definition, assessment and mitigation strategies. Kluwer Academic Publishers, Natural Hazards 25, 247-252.
• Palfai, I., Petrasovits, I., Vermes, L. (1995). Some methodological questions of the European drought sensitivity map. Proceedings of the ICID International Workshop on Drought in the Carpatians' Region, 3-5 May, Budapest, Hungary, 131-142.
• Rocznik statystyczny rolnictwa. (2014). GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Roczniki branżowe. Warszawa 2014 ss.445. www.stat.gov.pl. (dostęp 2.03.2015).
• Roguski, W., Łabędzki, L. (1988). Wpływ plonu z poszczególnych odrostów na wielkość sezonowych współczynników roślinnych k stosowanych do obliczeń ewapotranspiracji rzeczywistej łąki. Zesz. Nauk. ATR Bydgoszcz nr 158 Rolnictwo z. 27, 71-78.
• Słota, H., Bobiński, E., Dobrowolski, A., Fal, B., Gałka, S., Korol, R., Lorenc, H., Mierkiewicz, M., Rutkowski, T., Tomaszewska, T., Żelaziński, J. (1992). Susza 1992: Zakres, intensywność, przyczyny i skutki, wnioski. Mater. Badawcze IMGW. Seria: Hydrologia i Oceanologia, Warszawa: IMGW.
• Vermes, L. (1998). How to work out a drought mitigation strategy. An ICID Guide. Guidelines for Water Management. DVWK Bonn, pp. 29.

Identyfikatory

DOI

http://dx.medra.org/10.14597/infraeco.2015.3.1.041