Weryfikacja wzoru Punzeta do wyznaczania przepływów maksymalnych prawdopodobnych w rzece górskiej i równinnej w dorzeczu Górnej Wisły

• Autorzy: Andrzej Wałęga , Dariusz Młyński

Warianty tytułu

Verification of Punzet Equation to Calculate Flood Frequency in Mountain and High Land River in Upper Basin Vistula

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy dokonano weryfikacji wzoru Punzeta do wyznaczania przepływów maksymalnych prawdopodobnych (Qmaxp%) w dwóch rzekach: Lepietnicy w przekroju Ludźmierz oraz Koprzywianki w przekroju Koprzywnica. Celem weryfikacji była ocena możliwości stosowania formuł Punzeta w obliczeniach hydrologicznych, w odniesieniu do aktualnych danych hydrometrycznych. Dane do obliczeń, w postaci serii obserwacyjnej przepływów maksymalnych rocznych (Qmax) z wielolecia 1980-2013, pozyskano z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB w Warszawie. Otrzymane dane zostały poddane analizie jednorodności i niezależności testem Manna-Kendalla-Sneyersa. Obliczono Qmaxp% metodą statystyczną - przy użyciu rozkładu Pearsona typ III z estymacją parametrów rozkładu metodą największej wiarygodności. Obliczenia Qmaxp% przeprowadzone dla rzeki Lepietnica metodą statystyczną oraz wzorem Punzeta, w którym Qmax50% wyznaczono formułą karpacką, wykazały że różnice pomiędzy otrzymanymi wartościami są niewielkie. Natomiast dla rzeki Koprzywianka, gdzie Qmax50% wyznaczono metodą Punzeta przy użyciu wzoru dla pozakarpackich zlewni równinnych, obliczenia wykazały znaczne różnice pomiędzy metodą empiryczną a statystyczną. Uzasadnia to potrzebę weryfikacji oraz uaktualnienia wzoru Punzeta do obliczania Qmaxp% w pozakarpackich zlewniach równinnych dorzecza Górnej Wisły.(abstrakt oryginalny)

EN

The study was aimed to verify the Punzet formula to flood frequency (Qmaxp) in two rivers: Lepietnica in cross-section Ludźmierz and Koprzywianka in cross-section Koprzywnica. The verification was aimed to assess the usefulness of the Punzet formula in hydrological calculations, in relation to current hydrometric data. The data - the long-term observation records of the annual maximum floods (Qmax) from the period 1980-2013 - were obtained from the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute in Warsaw. The obtained data were evaluated considering their homogeneity and independence using Mann-Kendall-Sneyers test. Qmaxp was calculated using the statistic method of the Pearson III type distribution with maximum likelihood method of estimating the parameters of distribution. The calculations Qmaxp for the Lepietnica River obtained with statistical methods and the Punzet equation, where Qmax50 was calculated with the Carpathian formula, have shown that differences between the results were insignificant. However, the calculations for the Koprzywianka, where Qmax50 was calculated with the Punzet formula for non-Carpathian plain catchments, have shown substantial differences between the results obtained through empirical and statistical methods.This justifies the need for verification and updating the Punzet formula to calculate Qmaxp in non-Carpathian plain catchments of the upper Vistula basin.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Regulacja rzek; Metody analityczno-obliczeniowe

EN

River regulation; Analytical and computational methods

• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2015
• Numer: nr IV/1
• Strony: 873--885

Twórcy

autor

Andrzej Wałęga

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

autor

Dariusz Młyński

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Bibliografia

• Banasik K., Byczkowski A., Hejduk L., Gładecki J. (2012). Obliczanie przepływów maksymalnych rocznych o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia w małej zlewni z zastosowaniem metod statystycznych oraz metod pośrednich. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, nr 3, 17-26.
• Byczkowski A. (1999). Hydrologia T. II. Wyd. SGGW, Warszawa.
• Ciepielowski A., Dąbkowski S. L. (2006). Metody obliczeń przepływów maksymalnych w małych zlewniach rzecznych. Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO, Bydgoszcz.
• Dębski K. (1956). Hydrologiczne podstawy planu gospodarki wodnej w Polsce. Państwowa Akademia Nauk, Warszawa.
• Kaczmarek Z. (1970). Metody statystyczne w hydrologii i meteorologii. WKŁ, Warszawa.
• Kendall M.G., Stuart, A. (1968). The advanced theory of statistics vol 3 - design and analysis, and time series. Second edition, Griffin, London.
• Lorenc H. (red.) (2005). Atlas klimatu Polski, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• Punzet J. (1978). Zasoby wodne dorzecza Górnej Wisły (przepływy maksymalne). Materiały badawcze IMGW. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• Rogala R., Dołęga J. (1973). Materiały pomocnicze do obliczeń z hydrologii. Politechnika Wrocławska, Wrocław.
• Sneyers R., Tuomenvirta H., Heino R. (1998). Observations of inhomogeneities and detection of climate change. The case of the Oulu (Finland) air temperature series. Geophysica, no 34, 159-178.
• Sneyers, R. (1975). Sur l'analyse statistique des series d'observations. Note Technique, no. 143.
• Stachy J. (1976). Propozycja nowej metody obliczania przepływów maksymalnych w małych zlewniach niekontrolowanych (mniejszych od 50 km2 ). Gospodarka Wodna, nr 8-9, 230-237.
• Stachý J. (red.) (1986 i 1987). Atlas hydrologiczny, IMGW, Warszawa.
• Stachý J., Fal B. (1986). Zasady obliczania maksymalnych przepływów prawdopodobnych. Prace Instytutu Badania Dróg i Mostów, nr 3-4, 91-149.
• Stachý J., Fal B., Czarnecka H. (1998). Obliczanie przepływów maksymalnych rocznych o określonym prawdopodobieństwie, wyd. IMGW, Warszawa.
• Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. (2009). Metodyka obliczania przepływów i opadów maksymalnych o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia dla zlewni kontrolowanych i niekontrolowanych oraz identyfikacji modeli transformacji opadu w odpływ. Warszawa.
• Więzik B., Madzia M. (2013). Porównanie przepływów maksymalnych rocznych o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia obliczonymi metodami empirycznymi w zlewni Skawicy, w. B. Więzik (red.), Problemy obliczania przepływów ekstremalnych w zlewniach kontrolowanych i niekontrolowanych. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Pan, Warszawa.
• Wokroj J. (1967). Zastosowanie analogii w obliczeniach hydrologicznych. Gospodarka Wodna, nr 6, 209-212.

Identyfikatory

DOI

http://dx.medra.org/10.14597/infraeco.2015.4.1.070