Aktywność i poczucie własnej wartości a jakość życia ludzi starszych

• Autorzy: Agata Chudzicka-Czupała , Agnieszka Łyżnicka

Warianty tytułu

Activity and self-esteem as antecedents of life quality of elderly

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zmiany zachodzące w strukturze demograficznej współczesnych społeczeństw pokazują proces starzenia się ludności jako jeden z najważniejszych procesów zachodzących w większości krajów świata oraz we wszystkich krajach Europy. W Europie co piąty mieszkaniec przekroczył 60 rok życia. Według prognoz za 30 lat seniorem będzie co trzecia osoba. Według prognoz demografów w 2030 roku przeciętny Polak będzie żył 77,6 roku, a Polka - 83,3, w 2060 roku średnia długość życia mężczyzn ma wynosić 82 lata, a kobiet 88. Za 20-30 lat Polska stanie się krajem starszych ludzi. W 2025 połowa Polaków przekroczy 45 lat, a w roku 2035 co czwarty Polak będzie emerytem w wieku powyżej 65 lat. Starzejące się społeczeństwo i niski przyrost naturalny sprawiają, że może zachwiać się równowaga pomiędzy liczbą osób w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Problemem jest również zwiększająca się singularyzacja starości, czyli wzrost liczby seniorów, którzy tworzą jednoosobowe gospodarstwa domowe i są zdani na własne siły, a w momencie ich utraty nie mają w nikim wsparcia. Zmiany demograficzne na świecie i starzenie się społeczeństwa są tak ważne, że tematyką tą zajmują się organizacje międzynarodowe, w tym także ONZ, które już w 1948 roku zorganizowało pierwsze międzynarodowe forum dyskusyjne dotyczące problemów starzenia się. Na całym świecie podejmowane są działania na rzecz poprawy jakości życia osób starszych, bo problem starzenia się społeczeństw dotyka nie tylko bogatych państw, ale też krajów rozwijających się. Wydłużenie się średniej długości życia człowieka wynika z podnoszącego się standardu życia w społeczeństwie oraz ze zdobyczy medycyny. Często odbywa się to jednak kosztem jakości życia. Żyć dłużej to cel ważny, ale tak samo istotne jest, by żyć dobrze oraz by czuć się zadowolonym i szczęśliwym. Jest to znaczące zarówno dla samego seniora, jego rodziny, ale także ważne z perspektywy całego społeczeństwa. Stąd nasze zainteresowanie indywidualnymi uwarunkowaniami jakości życia osób starszych - rolą ich aktywności oraz poczucia własnej wartości, ich samooceny. (fragment tekstu)

EN

Understanding the conditions of the ageing process accompanied by high standard of life demands to look more deeply at the elderly functioning in the context of their activity. Other important elements of life satisfaction within this life period can be individual and personal features, and self-esteem is among them. The aim is to establish if mentioned qualities are significant regarding life quality of the 55+ group age tested. This research was conducted among the participants of Third Age University. First step of the analysis was to check if and how the sample members are different in terms of their activity and self-esteem. As a result of a cluster analysis conducted on a sample two subgroups were specified, differing in terms of these qualities. The two groups were subsequently compared to each other in terms of their life quality in all four measured dimentions. The results show the existence of important statistically differences, which let us accept all the hypotheses. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Starzenie się społeczeństw; Jakość życia; Samoocena

EN

Ageing of the population; Quality of life; Self-esteem

• Czasopismo: Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 2
• Strony: 7--20

Twórcy

autor

Agata Chudzicka-Czupała

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Agnieszka Łyżnicka

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Brandtstaedter, J., Greve, W. (1994). The aging self: Stabilizing and protective processes. Developmental Review.
• Carstensen, L. L., Isaacowitz, D. M., Charles, S. T. (1999). Taking time seriously: A theory of socioemotional selectivity. American Psychologist, 54, 16.
• Cavan, R. S., Burgess, E. W., Havighurst, R. J., Goldhamer, H. (1949). Personal adjustment in old age. Chicago: Science Research Associates.
• Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco: Freeman.
• Cumming, E., Henry, W. E. (1961). Growing old: The process of disengagement. New York: Basic Books.
• Dziemidok, B. (2014). Aksjologiczne aspekty starości: czy starość może być piękna, dobra, mądra i szczęśliwa? (w:) A. Zych (red.) Starość darem, zadaniem, wyzwaniem. (253-281). Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza: Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Domu Pomocy Społecznej "Pod Dębem".
• Dzięgielewska, M. (2006). Aktywność społeczna i edukacyjna w fazie starości, [w:] B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red.), Podstawy gerontologii społecznej. (161-182). Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Dziurowicz-Kozłowska A. (2002). Wokół pojęcia jakości życia. Psychologia Jakości Życia, 1, 2.
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. Oxford, UK: Norton & Co.
• Fagerstrom, C., Borg, C., Balducci, C., Burholt, V., Wenger, C. G., Ferring, D., Weber, G., Holst, G., Hallberg, I.R (2007). Life satisfaction and associated factors among people aged 60 years and above in six European countries. Applied Research in Quality of Life, 2.
• Fox, K. R. (2000). The effects of exercise on self-perceptions and self-esteem. (w:) S. J. H. Biddle, K. R. Fox, S. H. Boucher (red.), Physical activity and psychological well-being. New York: Routledge.
• Hill, T., Lewicki, P. (2007). Statistics: Methods and applications. Tulsa, OK: StatSoft.
• Kaczmarczyk, M., Trafiałek, E. (2007). Aktywizacja osób w starszym wieku jako szansa na pomyślne starzenie się. Gerontologia Polska, 15(4).
• Orzechowska, G. (2006). Społeczna aktywność osób starszych i jej główne uwarunkowania (w:) S. Steuden, M. Marczuk (red.). Starzenie się a satysfakcja z życia. Lublin: Wyd. KUL.
• Popiołek K., Chudzicka-Czupała A. (2008). Uwarunkowania aktywności osób w podeszłym wieku. Chowanna, 2.
• Popiołek, K., Chudzicka-Czupała, A. (2010). Percepcja czasu a transgresja i aktywność ludzi starszych (w:) K. Popiołek, A. Chudzicka-Czupała. (red.) Czas w życiu człowieka. (362-374). Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
• Ranzijn, R., Keeves, J., Luszcz, M., Feather, N. T. (1998). The role of self-perceived usefulness and competence in the self-esteem of elderly adults: Confirmatory factor analyses of the Bachman revision of Rosenberg's Self-Esteem Scale. Journals of Gerontology: Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 53.
• Robins, R. W., Trzesniewski, K. H., Tracy, J. L., Gosling, S. D., Potter, J. (2002). Global self-esteem across the life span. Psychology and Aging, 17.
• Sonstroem, R. J., Morgan, W. P. (1989). Exercise and self-esteem: Rationale and model. Medicine and Science in Sports and Exercise, 21.
• StatSoft, Inc. (2012). Electronic statistics textbook. Tulsa, OK: StatSoft.
• Steuden, S. (2012). Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN.
• Straś-Romanowska, M., Oleszkiewicz, A., Frąckowiak, T. (2004). Kwestionariusz Poczucia Jakości Życia. Wrocław: Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Straś-Romanowska, M. (2005). Jakość życia w świetle założeń psychologii zorientowanej na osobe. Kolokwia Psychologiczne, 13.
• Stuart-Hamilton I. (2006). Psychologia starzenia się i starości. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
• Szatur-Jaworska, B. (2002). Starzenie się ludności Polski - wyzwania dla polityki społecznej. Gerontologia Polska, 10.
• Szatur-Jaworska B. (2006). Jakość życia w okresie starości-próba diagnozy (w): M. Halicka, J. Halicki (red.) Zostawić ślad na ziemi. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Świerżewska, D. (2010). Satysfakcja z życia aktywnych i nieaktywnych osób po 60 roku życia, Psychologia Rozwojowa, 15, 2.
• Tyszkowa, M. (1988). Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Warszawa: Wyd. PWN.
• http://www.tkkf.org.pl/rekreacja_ruchowa/program/informacja_o_programie. htm, wejście na stronę 12.02.2015.
• www.stat.gov.pl/cps