Związki chorób przyzębia z chorobami sercowo-naczyniowymi o podłożu miażdżycowym. Implikacje praktyczne w zakresie organizacji systemu opieki stomatologicznej

• Autorzy: Adam Gawor , Grzegorz Piotrowski

Warianty tytułu

The Relations between Parodontal and Cardiovascular Atherosclerotic Diseases. Practical Implications in Terms of Dental Health Care System

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W publikowanym w 2014 roku artykule w BMJ "Time to take periodontis seriously" Chapple I.L.C. stwierdza, że zapalenie przyzębia jest najczęstszą przewlekłą chorobą zapalną spotykaną u ludzi [2014, s. 2645]. Dotyka prawie połowy osób dorosłych w Wielkiej Brytanii. Według niego to jeden z większych problemów zdrowia publicznego. Prowadzi do utraty zębów i gorszego stanu odżywienia. Pogarsza jakość życia i być może przyczynia się do wzrostu populacyjnej śmiertelności. W istotny sposób zwiększa koszty opieki zdrowotnej. Ponieważ często zapalenie przyzębia jest skąpo-objawowe, jego rozpoznanie i podjęcie odpowiedniego leczenia następuje dopiero po wielu latach od początku choroby. Te stwierdzenia należy przyjąć za aktualne również na terenie Polski. Należy zgodnie z europejskimi wytycznymi w zakresie prewencji chorób sercowonaczyniowych, traktować zapalenia przyzębia jako czynnik ryzyka. Profilaktyka i leczenie chorób przyzębia powinno być istotnym elementem, rozpatrywanym w procesie prewencji oraz terapii chorób sercowo-naczyniowych. Palenie tytoniu, jako bardzo istotny czynnik ryzyka zarówno chorób przyzębia jak chorób sercowo -naczyniowych, powinno być w pierwszej kolejności eliminowane w prewencyjnej i terapeutycznej działalności lekarskiej i stomatologicznej. W każdej postaci chorób przyzębia, a szczególnie w formach zaawansowanych u dzieci oraz u pacjentów w wieku podeszłym, należy rozważyć niedobór witaminy C, wynikający z nieprawidłowego odżywania. Publiczny system opieki zdrowotnej powinien zapewniać wczesny i łatwiejszy niż obecnie dostęp do specjalistów stomatologii. Powinna także wzrosnąć świadomość wśród pracowników służby zdrowia oraz w społeczeństwie w zakresie roli chorób przyzębia w patogenezie miażdżycy. (fragment tekstu)

EN

Cardiovascular atherosclerotic disorders still remain the leading cause of death worldwide as well as in Poland. The cause of atherosclerosis has not been precisely defined. Only risk factors, whose causative role in atherosclerosis is not certain, have been identified. Parodontal diseases are regarded to be chronic inflammatory process and therefore may play significant role in the pathogenesis of atherosclerosis. Effective treatment of periodontal disorders is associated with retardation of inflammation, improvement of endothelium function and the fall in the number of cardiovascular diseases. If parodontal disorders are really causative factors of atherosclerosis, the health care system should pay more attention on dental service to prevent early "number one" killer - cardiovascular disorders. Significant changes in health care system are needed to make dental control and dental treatment available more easily for wider part of the society. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Choroby; Profilaktyka zdrowotna; Stan zdrowia ludności

EN

Illness; Preventive health care; Health status of the population

• Czasopismo: Przedsiębiorczość i Zarządzanie
• Rocznik: 2015
• Tom: 16
• Numer: z. 10 Organizacja i zarządzanie w opiece zdrowotnej - wybrane aspekty
• Strony: 289--301

Twórcy

autor

Adam Gawor

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

autor

Grzegorz Piotrowski

• Społeczna Akademia Nauk

Bibliografia

• Ainamo J., Barmes D., Beagrie G. I in. (1982), Development of the World health Organisation (WHO) community periodontal index of treatment needs (CPITN), "Int. Dent. J.", nr 32.
• Babaev V.R., Li L., Shah S. i in. (2010), Combined vitamin C and vitamin E deficiency worsens early atherosclerosis in apoE-deficient mice, "Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol.", nr 30.
• Batchelor P. (2014), Is periodontal disease a public health problem?, "British Dental Journal", nr 217.
• Behle J.H., Papapanou P.N. (2006), Periodontal infections and atherlosclerosis vascular disease: an update, "Int. Dent. J.", nr 56., suppl. 1.
• Bing L.(2011), Prospective association of periodontal disease with cardiovascular and all-cause mortality : NHANES III follow-up study, "Atherosclerosis", nr 218.
• Chapple I.L. (2014), Time to take periodontitis seriously, "British Medical Journal", nr 348, 2645.
• Consensus report: periodontal disease: pathogenesis and microbial factors (1996), "Ann. Periodontol.", nr 1.
• Czerniuk M.R., Gorska R., Filipiak K.J. (2002), Wpływ choroby przyzębia na intensywność i dynamikę odczynu zapalnego u chorych z ostrymi niewydolnościami wieńcowymi, "Dent.Med.Probl.", nr 39.
• Darveau R.P.,Tannaer A., Page R.C. (1997), The microbial challenge in periodontitis, "Periodontology 2000", nr 14.
• De Stefano F., Anda R.F., Kahn H.S. i in., Dental disease and risk of coronary heart disease and mortality, "British Medical Journal", nr 306.
• Drinnan A.J., Gogan C. (1990), Bacteremia and dental treatment, "J.Am.Dent.Assoc.", nr 120.
• Dye B.A., Tan S., Smith V. i in. (2007) , Trends in oral health status: United States,1988-1994 and 1999-2004, "Vital Health Stat.", listopad, nr 248.
• Eke P.I., Dye B.A., Wel L.i in. (2012), Prevalance of periodontitis in adults in the United States 2009 and 2010, "J. Dent. Res.", nr 91.
• Fiedorow Z., Gołębniak B., Weber Z. (1991), Choroby roślin rolniczych, Skrypt Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
• Giblin L.J., Boyd L.D., Rainchuso L. i in. (2014), Short-term effects of non-surgical periodontal therapy on clinical measures of impaired glucose tolerance in people with prediabetes and chronic periodontitis, "J.Dent. Hyg.", nr 88, supplement.
• Główny Urząd Statystyczny (2011), Obszary tematyczne - zdrowie, www.stat.gov.pl
• Górska R. (red.) (2013), Periodontologia współczesna, MTP, Warszawa.
• Herman P. (1956), Zeigt mir Adams Testament. Wagnis und abenteuer der entdeckungen, Hoffman und Campe Verlag, Hamburg.
• Instytut Organizacji Ochrony Zdrowia Uczelni Łazarskiego (2013), Udary mózgu - konsekwencje społeczne i ekonomiczne, Warszawa.
• Jeffcoat M.K., Jeffcoat R.L., Gladowski P.A. i in. (2014), Impact of periodontal therapy on general health. Evidence from insurance date for five systemic conditions, "Am. J. Prev. Med.", nr 47.
• Jousilahti P., Vartiainen E., Tuomilehto J. i in. (1999), Sex, age ,cardiovascular risk factors and coronary heart disease. A prospective follow-up study of 14786 middle-aged men and women in Finland, "Circulation", nr 99.
• Instytut Organizacji Ochrony Zdrowia Uczelni Łazarskiego (2013), Udary mózgu - konsekwencje społeczne i ekonomiczne, konferencja, Warszawa.
• Kannel W.B. (red.) (1961), Factors of risk in the development of coronary heart disease - six year follow-up experience. The Framingham Study, "Ann. Intern. Med.", nr 55.
• Konig K.G. (1989), Karies und Paradontopathien .Atiologie und Propphylaxe, "Thieme", Stuttgart.
• Kornman K.S., Duff G.W. (2001), Candidate genes as potential links between periodontal and cardiovascular diseases, "Am. Periodontol.", nr 6.
• Linden G.J.,Lyons A., Scannapieco F.A. (2013), Periodontal systemic associations: review of evidence, "J. Periodont.", nr 84, suppl. 4.
• Lockhart P.B., Bolger A.F., Papapanou P.N. i in. (2012), Periodontal disease and atherosclerotic vascular disease :does the evidence support and independent association. A scientific statement from the American Heart Association, "Circulation", nr 125.
• Loe H., Theilade E., Jensen S.B.(1965), Experimental gingivitis in man, "J. Periodont.", nr 36.
• Marfil-Alvares R., Mesa F., Arrebola-Moreno A. i in. (2014), Acute myocardial infarct size is related to periodontitis extent and severity, "J. Dent. Res.", nr 93.
• Mattila K.J., Nieminen M.S., Valtonen V.V. i in., (1989), Association between dental health and acute myocardial infarction, "British Medical Journal", nr 298.
• Mattila K.J. (1993), Dental infection as a risk factor for acute myocardial infarction, "European Heart Journal", nr 14, suppl. K.
• Moore W.E., Moore L.V. (1994), The bacteria of periodontal diseases, "Periodontology 2000", nr 5.
• Mustapha I.Z., Debrey S., Oladubu M., i in. (2007), Markers of systemic bacterial exposure in periodontal disease and cardiovascular disease risk: a systemic review and meta-analysis. "J. Periodontol.", nr 78.
• Otomo-Corgel J., Purcher J.J., Rethman M.P., i in. (2012), State of the science: chronic periodontitis and systemic health, "J. Evid. Based Dent. Pract.", nr 12, suppl. 3.
• Papapanagiotou D., Nicu E.A., Bizzarro S. i in. (2009), Periodontitis in associated with platelet activation, "Atherosclerosis", nr 202.
• Pawlak A., Gawor Z., Bierne palenie-wielkie ryzyko chorób układu krążenia. Dowody XXI wieku, "Czynniki Ryzyka", nr 4.
• Perk J. (red.) (2012), European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice /version 2012/. The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice/constituted by representatives of nine Societies and by invited experts, "Eur. Heart J.", nr 33.
• Praddep A.R., Kumari M., Rao N.S. i in. (2013), Clinical efficacy of subgingivally delivered 1,2% atorvastatin in chronic periodontitis: a randomized controlled clinical trial, "J. Periodont.", nr 84.
• Pussinen P.J., Tuomisto K., Jousilahti P. i in. (2007), Endotoxemia, immune response to periodontal pathogens , and systemic inflammation associate with incident cardiovascular disease events, "Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol.", nr 27.
• Pusz W., Ogórek R. (2012), Potencjalny szkodliwy wpływ grzybów zasiedlających surowiec tytoniowy na pracowników magazynów, "Mikologia Lekarska", nr 19.
• Rao N.S., Pradeep A.R., Naik S.B. (2013), Locally delivered 1% metformin gel in the treatment of smokers with chronic periodontitis: a randomized controlled clinical trial, "J. Periodont.", nr 84.
• Socransky S.S., Haffajee A.D. (2005), Periodontal microbial ecology, "Periodontology 2000", nr 38.
• Subramanian S., Emami H., Vucic E. i in. (2013), High-dose atorvastatin reduces periodontal inflammation. A novel pleiotropic effect of statins, "J. Am. Coll. Cardiol.", nr 62.
• Tonetti M.S.(2009), Periodontitis and risk for atherosclerosis: an update on intervention trials. "J. Clin. Periodont.", nr 36, suppl.10.
• Wolf H.F. (2005), Periodontology. Color atlas of dental medicine. "Georg Thieme Verlag.", Stuttgart.
• Wolf H.F., Rateitschak E.M., Rateitschak K.H. (2006), Periodontologia. Czelej, Lublin.
• Wożakowska-Kapłon B., Włosowicz M., Gorczyca-Michta I., i in. (2013), Oral health status and the occurrence and clinical course of myocardial infarction in hospital phase: a cause - control study, "Cardiology J.", nr 20.
• Zieboltz D., Priegnitz A., Hasenfuss G. i in. (2012), Oral health status of patients with acute coronary syndrome - a case control study, "BMC Oral Health", nr 12.
• Ziętek M.(2009), Choroby przyzębia a aterotromboza, "Czas. Stomatol.", nr 62.
• Zoellner H. (2011), Dental infection and vascular disease, "Semin. Thromb. Hemost.", nr 37.