Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa "klemensowczyków" w latach czterdziestych XIX wieku

• Autorzy: Zdzisław Szymański

Warianty tytułu

The Economic and Ethical Aims of the Landowning Party of "Klemensowczycy" in the 1840s

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Klęska powstania listopadowego w 1831 r. i związane z tym represje carskie przekreśliły możliwości prowadzenia przez Królestwo Polskie własnej polityki ekonomicznej. W tych warunkach znaczna część ziemian, nie chcąc angażować się w konspirację niepodległościową, a jednocześnie brzydząc się serwilizmu, zaczęła uczestniczyć w pracach modernizujących gospodarkę, w tym głównie rolnictwo i stosunki społeczne na wsi. Tego typu działania zmierzające do rozwoju gospodarczego, awansu cywilizacyjnego, w oparciu o czynniki endogeniczne, czyli tkwiące w istniejącym układzie społeczno-gospodarczym, zainaugurowane najpierw w Wielkim Księstwie Poznańskim, zaczęto z czasem określać mianem pracy organicznej1. W Królestwie na czoło ziemiańskiego obozu pracy organicznej wysunął się Andrzej Zamoyski. (fragment tekstu)

EN

The 1840s brought a certain revival both in intellectual life and efforts to modernize agriculture in the Kingdom of Poland. Count Andrzej Zamoyski (1800-1874) played an inspiring role here. In all his properties replaced feudal service by rents. Moreover, even though the villein system was still in place, he was a spokesman for a transition to this more modern form of managing for the totality of the landed gentry. On his initiative, the periodical "Roczniki Gospodarstwa Krajowego" ("Polish Farming Annual") came out. "Roczniki" brought in representatives of the Kingdom's landed gentry supporting actions aimed at economic development and the promotion of civilization, soon to be called organic work. Representatives of the landowning party supporting the idea of organic work were popularly called "klemensowczycy", because of their participation in conventions held in Andrzej Zamoyski's estate in the village of Klemensów. The leader of the "klemensowczycy" blazed a trail for Poland's progress of civilization, where he was characterized by Occidentalism, understood as referring to historical experiences of the Western world. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia społeczno-gospodarcza; Reforma rolna; Modernizacja; Sytuacja polityczno-ekonomiczna

EN

Socio-economic history; Land reform; Modernization; Political and economic situation

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2015
• Tom: 18
• Numer: nr 3
• Strony: 85--98

Twórcy

autor

Zdzisław Szymański

• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie

Bibliografia

• Chwalba A., Historia Polski 1795-1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.
• Cieszkowski A., O kredycie i obiegu oraz Uwagi nad obecnym stanem finansów angielskich, Poznań 1911.
• Czajczyk B., Kwestia agrarna w poglądach hrabiego Andrzeja Zamoyskiego (1800-1874) w latach czterdziestych XIX wieku, "Annales Universitatis Mariae Curie -Skłodowska" 2004, sectio H, vol. XXXVIII.
• Czepulis R., Myśl społeczna twórców Towarzystwa Rolniczego (1842-1861), Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.
• Garbiński K., Czyli życie przemysłu naszego, mianowicie przemysłu rolniczego, pojmujemy ze stanowiska odpowiadającego naszej miejscowości?, "Roczniki Gospodarstwa Krajowego" 1842, vol. I, nr 1.
• Górski J., Polska myśl ekonomiczna a rozwój gospodarczy 1807-1830. Studia nad początkami teorii zacofania gospodarczego, PWN, Warszawa 1963.
• Górski L., Andrzej Zamoyski [w:] L. Górski, Wybór pism, Warszawa 1908.
• Górski L., O obecnym stanie gospodarstwa wiejskiego w Rawskiem i dalszym onego kierunku, "Roczniki Gospodarstwa Krajowego" 1845, vol. VI, nr 1.
• Grabski W., Historia Towarzystwa Rolniczego 1858-1861 r., t. I, Historia rozwoju rolnictwa i sprawy włościańskiej w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1904.
• Jedlicki J., Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, PWN, Warszawa 1988.
• Kieniewicz S., Między ugodą a rewolucją (Andrzej Zamoyski w latach 1861-1862), PWN, Warszawa 1962.
• Kozaczka M., Poczet Ordynatów Zamoyskich, Norbertinum, Lublin 2004.
• Mencel T., Wieś pańszczyźniana w Królestwie Polskim w połowie XIX wieku, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1988.
• Rosicka J., Ekonomia zachodnia i gmina słowiańska (o programie Tomasza Potockiego 1809-1861), "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie" 1991, nr 346.
• Rosicka J., Polskie spory o własność. Narodziny nowożytnej myśli ekonomicznej na ziemiach polskich (1765 - 1830), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1984.
• Say J.B., Traktat o ekonomii politycznej, czyli prosty wykład sposobu, w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa, PWN, Warszawa 1960.
• Skrzyński S., Andrzej hr. Zamoyski, Kraków 1884.
• Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, WN PWN, Warszawa 2007, t. I.
• Staszic S., Przestrogi dla Polski [w:] S. Staszic, Pisma filozoficzne i społeczne, PWN, Warszawa 1954, t. I.
• Szymański Z., Historyczny wkład Lubelszczyzny w kształtowanie się koncepcji endogenicznego rozwoju ziem polskich [w:] Strategiczna problematyka rozwoju Polski wschodniej, red. D.J. Błaszczuk, M. Stefański, Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie, Lublin 2010.
• Szymański Z., Myśl społeczno-gospodarcza Andrzeja Zamoyskiego (1800-1874) a późnoklasyczna ekonomia francuska, "Zamojskie Studia i Materiały" 2007 (24), vol. IX, seria: Ekonomia (3).
• Szymański Z., Problemy modernizacji rolnictwa w myśli społeczno-ekonomicznej Henryka Kamieńskiego w latach czterdziestych XIX wieku [w:] Między historią a teraźniejszością, red. E. Skrzypek, Z. Szymański, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
• Zamoyski A., Aforyzmata z nauki gospodarstwa krajowego, "Roczniki Gospodarstwa Krajowego" 1849, vol. XIV, nr 1.
• Zamoyski A., Gospodarstwo postępowe nakazuje oczynszowanie włościan pańszczyźnianych, "Roczniki Gospodarstwa Krajowego" 1846, vol. VIII, nr 2.

Identyfikatory

DOI

11089/12701