Organizacja kultury fizycznej w środowisku wiejskim na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-1952

• Autorzy: Ryszard Stefanik

Warianty tytułu

Organization of Physical Culture in Country Community in West Pomerania in Years 1945-1952

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono etapy organizacji kultury fizycznej w środowisku wiejskim Pomorza Zachodniego, będącej realizacją wytycznych władz i partii PPR/PZPR w latach 1945-1952. Omówione zostały uwarunkowania społeczne i polityczne rozwoju sportu, będącego jednym z narzędzi indoktrynacji młodzieży i wykorzystania jej w procesie kolektywizacji wsi. Lata 1945-1947 były okresem żywiołowego tworzenia zespołów sportowych, głównie przez organizacje posiadające na tym polu przedwojenne doświadczenia. W 1948 r., wraz z pierwszym etapem reorganizacji kultury fizycznej, likwidacji uległy organizacje młodzieżowe oraz kluby i koła sportowe. Pozostawiono Ludowe Zespoły Sportowe (LZS) przy Związku Samopomocy Chłopskiej (ZSCh), który stał się państwowym filarem kultury fizycznej w środowisku wiejskim, oraz utworzono Powszechną Organizację "Służba Polsce" (POSP). Realizując zadania produkcyjne, wychowawcze i szkolenie wojskowe, POSP krzewił aktywność fizyczną wśród wiejskich dziewcząt i chłopców. Od 1949 r. nastąpiło upolitycznienie sportu i wykorzystanie go jako narzędzia do socjalistycznej przebudowy wsi. Umasowienie kultury fizycznej sprowadzało się głównie do tworzenia kół LZS w każdej gromadzie, ale wiele z nich istniało tylko w sprawozdaniach. Zmiany cywilizacyjne oraz zaszczepianie młodzieży aktywności sportowej przynosiły jednak stopniowe wymierne korzyści zdrowotne, wychowawcze oraz kulturowe. (abstrakt oryginalny)

EN

This work shows the stages of organizing physical culture in the rural environment of West Pomerania, being the realization of guidelines of PPR (Polish Workers' Party) and PZPR (Polish United Workers' Party) during the years of 1945-1952. Social and political conditions of sport development being one of the tools of indoctrination of youths and using it in the process of collectivization of country were discussed. The years of 1945-1947 were the period of spontaneous formation of sport teams mainly by organizations with experience in this field from before the war. In 1948, along with the first stage of physical culture reorganization, youths organizations along with clubs and sports circles were eliminated. Only the Popular Sports and Athletics Clubs (LZS) attached to the Peasants' Self-Help Association (ZSCh), which became state's physical culture pillar in the rural areas, were left and Common Organization "Serving Poland" (POSP) was established. POSP carrying out production, educational tasks and military training was promoting physical activity among the country girls and boys. Since 1949 sport became politicized and used as a tool to reorganize the rural areas. Dissemination among the masses of physical culture mainly came down to formation of LZS circles in each community, this way many of them existed only in reports. However, civilization changes and implementing among youths sports activity brought gradually measurable health, educational and cultural benefits. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Kultura fizyczna; Sport; Obszary wiejskie

EN

History; Physical culture; Sport; Rural areas

• Czasopismo: Marketing i Rynek
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 11 (CD)
• Strony: 149--155

Twórcy

autor

Ryszard Stefanik

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• AAN (Archiwum Akt Nowych) w Warszawie, KC OMTUR, Dział Organizacyjny, 1945-1948, sygn. 390/42.
• AAN w Warszawie, ZSCh, Zarząd Główny, Działalność sportowa ZSCh na terenie województwa zachodniopomorskiego. Sprawozdania, korespondencja, 1947-1948, sygn. 1720.
• ANN w Warszawie, ZW ZWM "Wici", Zarząd Wojewódzki w Szczecinie, sygn. 414/54.
• Archiwum Państwowe w Koszalinie Oddział w Szczecinku (APK - O/Szczecinek), Starostwo Powiatowe w Szczecinku, Organizacja oświaty rolniczej i przysposobienia rolniczego, 1947, sygn. 47.
• APSz (Archiwum Państwowe w Szczecinie), KW PZPR w Szczecinie, Informacje i oceny KW PZPR w sprawie sportu, sygn. 3469.
• APSz, KW PZPR, Instrukcje i wytyczne KC PZPR, sygn. 3470.
• APSz, KW PZPR w Szczecinie, Protokół zebrania Sekcji Sportowej KW PZPR, 1950, sygn. 3467.
• APSz, KW PZPR, Protokoły posiedzeń Prezydium Zarządu Wojewódzkiego ZMP w Szczecinie, 1952, sygn. 2196.
• APSz, POSP, Analizy, informacje, oceny i sprawozdania, 1950-1953, sygn. 141.
• APSz, POSP, Miesięczne meldunki Komendy Powiatowej "SP" w Wałczu, 1951, sygn. 3.
• APSz, POSP, Miesięczny meldunek sytuacyjny za miesiąc sierpień 1951, Komenda Powiatowa POSP Białogard, sygn. 9.
• APSz, POSP, Sprawozdania, meldunki i analizy, 1951-1952, sygn. 2.
• APSz, PWRN, Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych - oceny działalności i informacje, 1952-1953, sygn. 11621.
• APSz, UWS, "Wici" Związek Młodzieży Wiejskiej, Związek Walki Młodych, 1945-1948, sygn. 1496.
• APSz, UWS, Wojewódzki Zarząd ZSCh, 1945-1948, sygn. 1386.
• Gaj, J. (2000). Kultura fizyczna na wielkopolskiej wsi w latach 1920-1951. W: B. Woltmann (red.), Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce (t. 4, 157-172). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Zamiejscowego Wydziału AWF Poznań.
• Głos Szczeciński, lata 1947-1952.
• Hellwig, J. (1977). Powszechna Organizacja Służba Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Iskry".
• Kurier Szczeciński, lata 1945-1952.
• Małolepszy, E. (2002). Kultura fizyczna w działalności polskich wiejskich organizacji młodzieżowych w Drugiej Rzeczypospolitej. W: B. Woltmann (red.), Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce (t. 5, 173-181). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Zamiejscowego Wydziału AWF Poznań.
• Minc, H. (1948). Polityka PPR na wsi. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza "Książka".
• Nowakowski, A. (2005). Zarządzanie kulturą fizyczną w Polsce w latach 1944-2001. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Stefanik R. (2011). Kultura fizyczna w środowisku wiejskim na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-1950. W: T. Drozdek-Małolepsza (red.), Z dziejów kultury fizycznej i turystyki w Polsce (211-224). Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jana Długosza.
• Szymański L. (2004). Kultura fizyczna i turystyka w polityce Polski Ludowej 1944-1989. Wrocław: Wydawnictwo AWF Wrocław.