Kompetencje powiatów ziemskich w Polsce

• Autorzy: Iwona Koza

Warianty tytułu

The Powers of Rural Districts in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Samorząd terytorialny to niezależny, autonomiczny organizm, o którego istocie przesądzają jego podmiot, przedmiot oraz sprawowane zadania. Samorządność lokalna funkcjonuje w oparciu o zasady subsydiarności, samodzielności, decentralizacji demokratycznej i wolności. Obecnie funkcjonujące w Europie systemy zależą od prowadzonej przez dane państwo polityki, istniejących w nim struktur administracyjnych i politycznych, uwarunkowań gospodarczych oraz założonych i przyjętych systemów kierowania. Za wzorzec administracji zdecentralizowanej może służyć samorząd terytorialny we Francji, Wielkiej Brytanii, czy w Niemczech. Polski system samorządu terytorialnego kształtuje się od siedmiu stuleci. Szczególne piętno wywarły na nim czasy rozbiorowe i perturbacje w zeszłym stuleciu. Zręby obecnego systemu zostały położone dwadzieścia trzy lata temu. Konstrukcja powiatu nie spełnia jednak wymagań nowoczesnej administracji publicznej, jest przedmiotem uwag krytycznych, tym bardziej, że kolejne ekipy rządzące odbierają tym jednostkom samorządowym kompetencje, pozbawiając je tym samym sensu istnienia. Wnioski z badania poruszanych wyżej kwestii oraz potencjalne rozwiązania mogą być zaprezentowane na schematach blokowych wynikających z obserwacji tła historycznego, jak i otoczenia geopolitycznego oraz obowiązującego prawodawstwa. Włączyć tu również można konkluzje płynące z badania statystycznego obszarów społecznego, gospodarczego, i finansowego. Treść niniejszego artykułu, ze względu na wymogi redakcyjne, pominie szczegółowe wnioskowanie statystyczne, a stanowić będzie tylko odniesienie do konkluzji płynących z badań analitycznych. Korekta systemu powiatów ziemskich jest niezbędna. Warto prezentować koncepcje mogące wesprzeć procesy reform odnoszące się do tych jednostek samorządowych, wśród których najkorzystniejszym pomysłem wydaje się być korekta kompetencji tych jednostek samorządowych. Potrzebne są jednak dalsze, bardziej szczegółowe analizy sytuacji polskich powiatów ziemskich. (abstrakt oryginalny)

EN

Local government is an independent, autonomous body, which essentially prejudge its subject, object, and duties performed according to the principle of subsidiarity, autonomy, decentralization, democracy and freedom. The existing systems in Europe depend conducted by the state policy in the existing administrative structures and political and economic conditions assumed and adopted management systems. A model of decentralized administration can serve local government in France, in the UK, or in Germany. Polish system of local government is formed from seven centuries. Special stigma had on the partitioning and perturbation times in the last century. The foundations of the current system were laid twenty-two years ago. However, the construction of the districts does not meet the requirements of modern public administration, is subject to criticism, the more that subsequent governments take away their powers, thereby depriving them of the meaning of existence. The study addressed the above issues and possible solutions can be presented in block diagrams, which will be based on the observation of the historical background and the geopolitical environment and the existing legislation. Turn on here can also be conclusions derived from the survey areas of social, economic, and financial. Due to the limited length of this article, it will skip the detailed statistical analysis and will be only a reference to the conclusions of analytical tests. Correction system of districts is essential. The best solution seems to be a correction of the competence of those local government units. Nevertheless, the need for further, are more detailed analysis of situation of Polish rural districts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Samorząd terytorialny; Powiat; Samorządność; Kompetencje

EN

Local government; County; Self-government; Competences

• Czasopismo: Studia i Materiały / Wydział Zarządzania. Uniwersytet Warszawski
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 1
• Strony: 37--50

Twórcy

autor

Iwona Koza

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie

Bibliografia

• Appuhn, K. i Warde, P. (2008). Ecology, Economy and State Formation in Early Modern Germany. Comparative Studies in Society and History, 50(2).
• Barański, M. (2009). Samorząd terytorialny w Europie środkowej i Wschodniej. Katowice: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Bardhan, P. i Mookherjee, D. (2006). Decentralization and local governance in developing countries. Cambridge: The MIT Press Cambridge.
• Blanc, J. (2002). Finances locales comparées. Paris.
• Brol, R. (2012). Układ terytorialny powiatów - propozycje zmian. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 243.
• Błaszczuk, D.J. i Stefański, M. (red.). (2010). Strategiczna problematyka rozwoju Polski Wschodniej. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
• Buchanan, J.M. (1991). Economics in the postsocialist century. Economic Journal, 404.
• Considine, M. i Giguere, S. (red.). (2008). The theory and practice of local governance and economic development. New York: Palgrave Macmillan, http:// dx.doi.org/10.1057/9780230582682
• Dolnicki, B. (2003). Samorząd terytorialny. Kraków: Wydawnictwo Zakamycze.
• Dylewski, M., Filipiak, B. i Gorzałczyńska-Koczkodaj, M. (2004). Analiza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego. Warszawa: Municipium.
• Dylewski, M., Filipiak, B. i Gorzałczyńska-Koczkodaj, M. (2006). Finanse samorządowe. Warszawa: WN PWN.
• Emilewicz, J. i Wolek, A. (2000). Reformatorzy i politycy. Gra o reformę ustrojową roku 1998 widziana oczami jej aktorów. Warszawa: FRDL.
• Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, Dz.U.1994.124.607 z późn. zm.
• Filipiak, B. i Szewczuk, A. (red.). (2009). Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Gajl, N. (1993). Finanse i gospodarka lokalna na świecie. Warszawa: PWE.
• Gilowska, Z. (1999). Finansowanie samorządu terytorialnego według ustaw o finansach publicznych oraz o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny, 3.
• Gilowska, Z., Płoskonka, J., Prutis, S., Stec, M., Wysocka, E. (1997). Model ustrojowy województwa (regionu) w unitarnym państwie demokratycznym. Samorząd Terytorialny, 8-9.
• Gorzelak, G. i Jałowiecki, B. (2001). Reforma terytorialnej organizacji kraju: dwa lata doświadczeń. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gremion, C. (2002). Local Government Development in France. Japanese Journal of Political Science, 3(1).
• Guziejewska, B. (2005). Koncepcje samorządu terytorialnego a źródła jego finansowania. Samorząd Terytorialny, 5.
• Guziejewska, B. (2000). Perspektywy funkcjonowania samorządu terytorialnego a doświadczenia Wielkiej Brytanii. Samorząd Terytorialny, 9.
• Hadrowicz, E. (2010). Reprezentacja powiatu - czyżby instytucja wymagająca zmian. Samorząd Terytorialny, 10.
• Izdebski, H. (2006). Samorząd terytorialny: podstawy ustroju i działalności. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Jęczmionka, P., Rząd powiatom odbiera, o likwidacji głośno nie mówi. Pozyskano z: http://www.gloswielkopolski. pl/artykul/548631,rzad-powiatom-odbierao- likwidacji-glosno-nie-mowi,id,t.html (12.04.2012).
• Kaczmarek, T. (2005). Struktury terytorialno-administracyjne i ich reformy w krajach europejskich. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Kasiński, M. (2008). Samorząd terytorialny jako wartość cywilizacyjna. Annales. Etyka w życiu gospodarczym, 11(2).
• Kisiel, W. (2003). Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kleer, J. (2008). Sektor publiczny w warunkach współczesnych. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4.
• Kociubiński, K. (red.). (2008). Samorząd terytorialny w Europie i Polsce: wybrane aspekty. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Konstytucja Francji. Wydawnictwo 2 uaktualnione (2005). tłum. Wiesław Skrzydło. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. z 1997 roku, nr 78, poz. 483.
• Kosek-Wojnar, M. i Surówka, K. (2002). Finanse samorządu terytorialnego. Kraków: Wydawnictwo AE w Krakowie.
• Koza, I. (2013). Aspekty ekonomiczne funkcjonowania powiatów ziemskich w Polsce, niepublikowana rozprawa doktorska. Warszawa: Instytut Zarządzania Ryzykiem Akademii Finansów i Biznesu Vistula.
• Kulesza, M. (2005). Konsolidacja zarządzania. Wspólnota, 23.
• Kulesza, M. (2000). Rozwój regionalny. Zagadnienia instytucjonalne. Samorząd Terytorialny, 10.
• Leoński, Z. (2006). Samorząd Terytorialny w RP. Warszawa: Lexis Nexis.
• Local government in transition countries: a perspective for the year 2000 (1996). Intern. City/County Management Association, Sofia.
• Łokucijewski, K. (1998). Angielski model demokracji lokalnej i jego praktyczne uwarunkowania. Samorząd Terytorialny, 3.
• MacGregor, Burns J. (1979). Leadership. New York- San Francisco-London: Harper Colophon Books.
• Maciejewski, T. (2006). Historia administracji. Warszawa: C.H. Beck.
• Mańka, R. (2010). Samorząd to przede wszystkim ludzie, www.gazetafinansowa.pl (05.11.2012).
• Miemiec, W. (1997). Finanse samorządu terytorialnego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Finanse Komunalne, 5.
• Oates, W.E. (1999). An Essay on Fiscal Federlism. Journal of Economic Literature, XXXVII.
• Ostrom, E. (2008). Governing the commons: the evolution of institutions for collective action. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
• Palmowski, J. (2002). Liberalism and local government in late nineteenth - century Germany and England. The Historical Journal, 45(02).
• Piekara, A. (2003). Cele i skuteczność reformy administracji publicznej w latach 1998-2001. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego.
• Piekara, A. (red.). (2003). Decentralizacja terytorialna administracji publicznej: funkcje i dysfunkcje. Warszawa: WPiAUW.
• Piotrowska-Marczak, K. (1997). Finanse lokalne w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Płoskonka, J. (2001). Reforma administracji publicznej 1998-2001. Warszawa: MSWiA.
• Porras, J.I. (1987). Stream analysis. A powerful way to diagnose and manage organizational changes. Don Mills: Addison-Wesley.
• Przedwojenny samorząd terytorialny podstawą odbudowy samorządu lokalnego z III Rzeczypospolitej (2003). Samorząd Terytorialny, 1-2.
• Rajca, L. (2008). Demokracja lokalna i regionalna w państwach Europy Zachodniej. Samorząd Terytorialny, 6.
• Rajca, L. (2007). Reformy samorządu lokalnego w Anglii. Samorząd Terytorialny, 12.
• Regulski, J. (2005). Samorządna Polska. Warszawa: Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy.
• Reprezentacja powiatu - czyżby instytucja wymagająca zmian (2010). Samorząd Terytorialny, 10.
• Rusek, M. (2008). Powrót do powiatu radomskiego to absurd. Gazeta Wyborcza, 25 maja.
• Ruśkowski, E. (red.). (1997). Finanse komunalne w wybranych krajach europejskich. Białystok: Temida 2.
• Ruśkowski, E. i Dolnicki, B. (red.). (2007). Władza i finanse lokalne w Polsce i krajach ościennych. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Sanford, T. (2004). Political Innovation. Electoral Systems and Revitalising Democracy, Local Government Studies, 1.
• Słobodzian, B. (2005). Współczesny system samorządu terytorialnego w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Sochacka-Krysiak, H. (2001). Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: PWE.
• Stępień, H. (2006). Finanse lokalne w warunkach decentralizacji finansów publicznych. Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku.
• Stoker, G. (1988). The politics of local government. London: Macmillan.
• Swianiewicz, P. (red.). (1997). Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej. Warszawa: Municipium.
• Szewc, A. (2010). Ewolucja polskiego prawa samorządu terytorialnego w latach 1990-2010. Samorząd Terytorialny, 5.
• Tucholska, A. (2007). Powiat - między zbiorowością a wspólnotą. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Turpin, C. (1986). Legitimacy and the Constitution. Essays Marking the Centenary of Law of the Constitution. The Cambridge Law Journal, 45(02).
• Ustawa z 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, Dz.U. 1950 nr 14 poz. 130.
• Ustawa z 22 marca 1990 roku o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, Dz.U. 1990 nr 21 poz. 123.
• Ustawa z 28 maja 1975 roku o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, Dz.U. 1975 nr16 poz. 91.
• Ustawa z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji pomiędzy organy administracji rządowej i samorządowej, Dz. U. nr 34, poz. 198 z1990r. z późn. zm.
• Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej, Dz. U. nr 106, poz. 668, z 1998r. z późn. zm.
• Ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, Dz.U. z 1998 roku nr 96, poz. 603 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym, Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578 z późn. zm.
• Weaver, W.G. i Longoria, T. (2002). Bureaucracy that Kills: Federal Sovereign Immunity and the Discretionary Function Exception. American Political Science Review, 96(02).
• Wilk, K. i Łyszczak M. (red.). (2004). Gospodarka - przestrzeń - rozwój. Wrocław: Wydawnictwo Akad. Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
• Wojnicki, J. (2003). Samorząd lokalny w Polsce i w Europie. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.
• Wyganowski, J. (2007). Samowystarczalny powiat. Nowe życie Gospodarcze, 1.

Identyfikatory

DOI

10.7172/1733-9758.2015.18.3