Dlaczego potrzebujemy oceny nauki i technologii?

• Autorzy: Sławomir Sojak

Warianty tytułu

Why Do We Need the Science and Technology Assessment?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Radosław Sojak rozważa fundamentalne pytanie o potrzebę dokonywania w dzisiejszych czasach oceny nauki i technologii. Sięga przy tym do intelektualnych źródeł idei technology assessment, umiejscawiając je w kontekście socjologii wiedzy naukowej, dyscypliny badawczej dostarczającej metodologicznych narzędzi dla ocen technologii. Zdaniem autora nauka i jej owoce są dziś trudne do oddzielenia od polityki, rynku i technologii. Nie da się utrzymać bezkrytycznej wiary w niezależność i autonomiczność naukowego osądu. Ocena skutków wprowadzania innowacji technicznych powinna więc uwzględniać nie tylko perspektywę naukową, ale też konsekwencje społeczne i polityczne. Jego zdaniem właśnie podejście technology assessment umożliwia dostrzeżenie pełnego obrazu relacji między nauką, techniką, rynkiem i demokracją.(fragment tekstu)

EN

This paper discusses the concept of Technology Assessment (TA) and its rationale in light of complex relations between technology, market and democracy. The author points out their limitations: market proliferates discoveries and inventions but distorts mechanism of cultural limitations of the process of scientific innovation; democracy is in deep accord with scientific meritocracy, individualism and creativity, but on the other hand it slowly loses its control grip over science; technology is predominantly responsible for positive public representation of science, but it is guilty of most terrifying and problematic inventions. In conclusion, the author argues that only taking into account the complex hybrid of science, technology, market and democracy may provide understanding and control over technological innovations.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauka; Technologia; Ocena technologii; Wiedza

EN

Science; Technology; Technology assessment; Knowledge

• Czasopismo: Studia BAS
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 3 (43) Technology Assessment. Problematyka oceny technologii
• Strony: 13--34

Twórcy

autor

Sławomir Sojak

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Ariely D., Potęga irracjonalności. Ukryte siły, które wpływają na nasze decyzje, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2009.
• Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2009.
• Bazerman C., Shaping Written Knowledge. The Genre and Activity of the Experimental Article In Science, University of Wisconsin Press, Madison 1988.
• Berger P., Zaproszenie do socjologii, Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2007.
• Bernstein J., Oppenheimer: Portrait of an Enigma, Duckworth, London 2004.
• Bucchi M., Science in Society: An Introduction to Social Studies of Science, Routledge, London 2004.
• Callon M., Społeczeństwo w procesie tworzenia. Badania technologii jako narzędzie analizy socjologicznej [w:] Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, E. Bińczyk, A. Derra (red.), Wydawnictwo UMK, Toruń 2014.
• Collins H.M., Changing Order: Replication and Induction in Scientific Practice, SAGE, London 1985.
• Dear P., Totius in Verba: Rhetoric and Authority in the Early Royal Society, "A Journal of the History of Science" 1985, t. 76, nr 282.
• Feyerabend P., Przeciw metodzie, Wydawnictwo Siedmiogród, Wrocław 1996.
• Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Aletheia, Spacja, Warszawa 1993.
• Gladwell M., Punkt przełomowy. O małych przyczynach wielkich zmian, Znak, Kraków 2009.
• Gneezy U., Rustichini A., A Fine is a Price, "Journal of Legal Studies" 2000, t. 29, nr 1.
• Hunter J., Culture Wars: The Struggle to Define America, Basic Books, New York 1992.
• Khun T., Struktura rewolucji naukowych, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
• Latour B., Pandora's Hope: Essays on the Reality of Science Studies, Harvard University Press, Cambridge MA 1999.
• Malinowski B., Szkice z teorii kultury, KiW, Warszawa 1958.
• Merton R., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 1982.
• Mulkay M., The Embryo Research Debate: Science and the Politics of Reproduction, Cambridge University Press, Cambridge 1997.
• Shapin S., Pompa i okoliczności: literacka technika Roberta Boyle'a [w:] Mocny program socjologii wiedzy, wybór B. Barnes, D. Bloor, IFiS PAN, Warszawa 1993.
• Shapin S., Schaffer S., Leviathan and the Air-Pump: Hobbes, Boyle and the Experimental Life, Princeton University Press, Princeton 1985.
• Shapin S., A Social History of Truth Civility and Science in Seventeenth-Century England, The University of Chicago Press, Chicago 1995.
• Simmel G., Filozofia mody [w:] S. Magala, Simmel, Wiedza Powszechna, Warszawa 1980.
• Sojak R., Paradoks antropologiczny. Socjologia wiedzy jako perspektywa ogólnej teorii społeczeństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004.
• Titmuss R., The Gift Relationship: From Human Blood to Social Policy, George Allen & Unwin, London 1970.
• Weber W., Racjonalność, władza, odczarowanie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011.
• Zybertowicz A. i in., Samobójstwo oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2015.
• Zybertowicz A., Przemoc i poznanie: studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy, Wydawnictwo UMK, Toruń 1995, s. 320.