Meandry konsumpcji we współczesnym społeczeństwie: konsumpcjonizm versus dekonsumpcja

• Autorzy: Felicjan Bylok

Warianty tytułu

Meanders in Consumption in Contemporary Society: Consumerism versus Deconsumption

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W społeczeństwach kapitalistycznych wysokorozwiniętych zwanych konsumpcyjnymi dominuje orientacja na nabywanie coraz to nowych produktów. Orientację tę wspierają zarówno producenci, którzy zyskują na ciągłym wzroście popytu na nowe produkty, jak i państwo, które czerpie korzyści z podatków od dóbr i usług konsumpcyjnych. Podejmowane są różne działania stymulujące ludzi do zakupów, które przybierają postać przedsięwzięć marketingowych (np. reklama, promocje), jak i rozwiązań finansowych wspomagających sprzedaż, np. mniejszy podatek VAT, dogodniejsze kredyty, itd. Wszystko to prowadzi do rozwoju hiperkonsumpcji. Należy się zatem zgodzić z tezą Z. Baumana, że życie w społeczeństwie konsumpcyjnym polega na ciągłym nabywaniu, spożywaniu, użytkowaniu, pozbywaniu się odpadów, aby następnego dnia rozpocząć wszystko od początku. Konsekwencją tych zachowań jest z jednej strony nadprodukcja dóbr konsumpcyjnych, a z drugiej strony - wzrost zagrożeń ekologicznych. Wraz z rozwojem hiperkonsumpcji pojawiają się postawy krytyczne wobec niej, wskazujące na zagrożenia związane z jej ekspansją we współczesnym świecie. Upowszechniają się nowe formy zachowania w konsumpcji, m.in. zrównoważona konsumpcja, dobrowolna prostota w konsumpcji (voluntary simpicity), wolniejsze życie (slow life) itd. Głównym celem opracowania jest refleksja nad współczesną konsumpcją. Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie: jakie najważniejsze orientacje wyznaczają zachowania konsumentów na rynku? W związku z tym pytaniem stawia tezę, że dekonsumpcja może stać się trwałym trendem rozwoju współczesnej konsumpcji. W celu weryfikacji postawionej tezy wykorzystana została metoda studiów literaturowych. (fragment tekstu)

EN

The characteristic discriminant of contemporary societies, particularly in economi-cally developed countries, is, on the one hand, the expansion of consumerism in various spheres of economic and social life, while on the other hand, it is the attempt to restrict excessive consumption. The principal aim of this paper is the description of the chosen changes in consumption in contemporary society and their economic consequences. The author searches for answers to the following question: What orientations mark out the behaviour of consumers in the market? In the search for answers to this question, the orientation towards excessive consumption that is stimulated by the ideology of consumerism and deconsumption as a protest against consumerism have been placed under analysis. In analysing the ideology of consumerism, the main styles of consumerism have been indicated as follows: consumption of pleasures, compulsive consumption and symbolic consumption. In contrast to the behaviour associated with over-consumption, the behaviour in pursuit of the restriction of the consumption of goods indirectly connected with actual needs has been described, namely sustainable consumption and anti-consumption, as well as the voluntary simplicity movement in consumption.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konsumpcja; Konsumpcja zrównoważona; Wzorce konsumpcji

EN

Consumption; Sustainable consumption; Consumption patterns

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2016
• Tom: 19
• Numer: nr 1
• Strony: 55--69

Twórcy

autor

Felicjan Bylok

• Czestochowa University of Technology

Bibliografia

• Ballantine P.W., S. Creery, The Consumption and Disposition Behavior of Voluntary Simplifiers, "Journal of Consumer Behavior" 2009, vol. 8, nr 1, s. 45-56.
• Bartholomew C., Christ and Consumerism: An Introduction [w:] Christ and Consumerism. Critical reflections on the spirit of our age, red. C. Bartholomew, T. Moritz, Pater-noster Publishing, Carlisle 1988.
• Bauman Z., Życie na przemiał, Wyd. Literackie, Kraków 2005.
• Bauman, Konsumowanie życia, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
• Belk, R.W., G. Ger, Consumption in Affluent Societies [w:] Encyclopedia on Sustainable Development, red. E.F. Moran, UNESCO 2011, http://www.eolss.net/sample-chap-ters/c11/e1-11-07-03.pdf.
• Black I.R., H. Cherrier, Anti-consumption as Part of Living a Sustainability Lifestyle: Daily Practices, Contextual Motivation and Subjective Values, "Journal of Consumer Be-havior" 2010, vol. 9, nr 6, s. 467-487.
• Bockock R., Consumption, Routledge, London 1993.
• Bourdieu P., Dystynkacja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Bylok F., Konsumpcja, konsument i społeczeństwo konsumpcyjne we współczesnym społeczeństwie. Studium socjologiczne, Wyd. Naukowe "Śląsk", Katowice 2013.
• Bylok F., Konsumpcja w Polsce i jej przemiany w okresie transformacji, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2005.
• Bywalec Cz., L. Rudnicki, Konsumpcja, PWE, Warszawa 2002.
• Campbell C., The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerism Basil Blackwell Publisher, London 1987.
• Dąbrowska A., F. Bylok, M. Janoś-Kresło, D. Kiełczewski, I. Ozimek, Kompetencje konsumentów - innowacyjne zachowania, zrównoważona konsumpcja, Wyd. PWE, War-szawa 2015.
• Etzioni A., Voluntary Simlicity: Characterization, Select Psychological Implications and Soci-etal Consequences, "Journal of Economic Psychology" 1998, vol. 19, nr 5, s. 619-643.
• Ger G., R.W. Belk, I'd Like to Buy the World a Coke: Consumptionscapes of the "Less Affluent World", "Journal of Consumer Policy" 1996, vol. 19, s. 271-304.
• Harrison R, T. Newholm, D. Shaw, Pressure Groups, Campaigns and Consumers [w:] The Ethical Consumer, red. R. Harrison, T. Newholm, D. Shaw, Sage, London 2005.
• Haubl R., "Welcome to The Pleasure Dome" Einkaufen als Zeitvertrieb [w:] Freizeit in der Erlebnisgesellschaft. Amüsement zwischen Selbstverwiwklischung und Kommerz, red. H.A. Hartmann, R. Haubl, Auflag 1, Westdeucher Verlag, Wiesbaden 1996.
• Hellman K-U., Das konsumistische Syndrom [w:] Räume des Konsums über den Funktions-wandel von Räumlichkeit im Zeitalter des Konsumismus, red. K-U. Hellman, G. Zur-stiege, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden 2008.
• Hörning K.H., Ansätze zu einer Konsumsoziologie, Verlag Rombach, Freiburg 1970.
• Leibenstein H., Bandwagon, Snob, and Veblen Effects in The Theory of Conspicuous Demand, "Quartely Journal of Economics" 1950, vol. 64, s. 183-207.
• Lewicka-Strzałecka A., Konsumeryzm kontra konsumeryzm, "Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym" 2003, vol. 6, s. 132-138.
• Mc Cracken G., Culture and Consumption. New Approaches to the Symbolic Character of Consumer Goods and Activities, Indiana University Press, Bloomington/Indianapolis 1988.
• Miles S., Consumerism - as a Way of Life, Sage, London 1998.
• Ottman J.A., Green Marketing: Challenges and Opportunities for the New Marketing Age, NTC Business Books, Lincolnwood 2003.
• Papież Franciszek, Encyklika Laudato SI' Ojca Świętego Franciszka poświęcona trosce o wspólny dom, 2015, https://w2.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/encycli-cals/do cuments/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si_pl.pdf.
• Portwood-Stacer L., Anti-consumption as tactical resistance: Anarchists, subculture, and activist strategy, "Journal of Consumer Culture" 2012, vol. 12, nr 1, s. 87-105.
• Prisching M., Die zweidimensionale Gesellschaft. Ein Essay zur neokonsumistischen Geisteshaltung, VS Verlag für Sozialwisenschaft, Wiesbaden 2009.
• Schulze G., Die Erlebnisgesellschaft. Kultursoziologie der Gegenwart, Verlag Campus, Frankfurt/M 1992.
• Sklair L. Iconic Architecture and the Culture-ideology of Consumerism, "Theory, Culture & Society" 2010, vol. 27, nr 5, s. 135-159.
• Sklair, L., Sociology of the Global System, Johns Hopkins University Press, Baltimore 1991.
• Stihler A., Die Entstehung des modernen Konsums. Darstellung und Erklärungsansätze, Verlag Duncker und Humbold, Berlin 1998.
• Szulc E., Dekonsumpcja - moda czy kryzys, seria "Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy", nr 24, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2012.
• Ullrich W., Habenwollen. Wie funktioniert die Konsumkultur?, S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 2006.
• Veblen Th., Teoria klasy próżniaczej, PWN, Warszawa 1971.
• Wątroba W., Homo postmillenius, Wyd. Uniwesytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2008.
• Wiswede G., Konsumsoziologie - Eine vergessene Disziplin [w:] Konsum: soziologische, ökonomische und psychologische Perspektiven, red. D. Rosenkranz, Verlag Leske+Budrich, Opladen 2000.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.19.1.04