Narodziny nowej humanistyki z ducha gender

• Autorzy: Grzegorz Dziamski

Warianty tytułu

The Birth of the New Human Sciences from the Spirit of Gender

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kiedy feministki wprowadziły rozróżnienie na sex i gender, płeć biologiczną i płeć kulturową, wszystkim wydawało się to oczywiste i niewymagające specjalnego uzasadnienia. Rozróżnienie to zaproponował neofeminizm lat 60., nazywany także feminizmem drugiej fali1, który dobrze rozumiał, że prawne zrównanie kobiet z mężczyznami nie wystarczy do zniesienia dyskryminacji kobiet, że potrzebna jest jeszcze zmiana wizerunku kobiety, zmiana kulturowych stereotypów wiązanych z kobiecością. Płeć jest bowiem nie tylko wytworem biologii, ale także, i to w dużym stopniu, kultury. Jeżeli tak, to sensowne staje się pytanie, gdzie przebiega granica między tym, co biologiczne, a tym, co kulturowe, między tym, co konieczne, a tym, co niekonieczne, bo tak można byłoby rozumieć różnicę między biologicznym a kulturowym. (fragment tekstu)

EN

If we accept the distinction between sex and gender, introduced by the Second Wave of Feminism, and if we agree that gender does not have to be limited to two sexes, we will enter the terrain of the queer, the world of labile, liquid sexuality where the borders between men and women get blurred and the space opens for creating various human hybrids. In Poland, the middle of 1990 saw the launch of the women's studies, gay and lesbian studies, gender studies, queer, LGBT, opening new domains and new methods of human studies. We can call them post-feminist and cultural studies because they stem from the feminist distinction between sex and gender and are focused on gender, i.e. on cultural rather than biological determinants of human beings. The new human sciences will have to face such new narratives of human beings, rethink the concept of objectivity (science) and commitment, learn to live in pluralistic world of many theories and more precisely many discourses, and to learn to cooperate with various groups to present their point of view. But first of all, the new human sciences will have to replace the idea of unity by idea of difference. Once we were looking for unity, now we are looking for difference.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Feminizm; Dyskryminacja kobiet; Pozycja kobiety w społeczeństwie; Równouprawnienie kobiet i mężczyzn; Seksualność; Osoby LGBT

EN

Feminism; Women's discrimination; Women's position in society; Equal rights for women and men; Sexuality; LGBT people

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2015
• Tom: 39 Nauki humanistyczne i społeczne w defensywie czy w ofensywie?
• Strony: 49--56

Twórcy

autor

Grzegorz Dziamski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bator J., Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza. Filozoficzne dylematy feministek drugiej fali, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2001.
• Beauvoir S. de, Druga płeć, t. I: Fakty i mity, tłum. G. Mycielska, Wyd. Literackie, Kraków 1972.
• Beauvoir S. de, Druga płeć, t. II: Kształtowanie się kobiety, sytuacja, usprawiedliwienia i ku wyzwoleniu, tłum. M. Leśniewska, Wyd. Literackie, Kraków 1972.
• Butler J., Uwikłani w płeć, tłum. K. Krasuska, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
• Dziamski G., Sztuka feministyczna: od outsidera do innego, w: idem, Sztuka u progu XXI wieku, Wyd. Fundacji Humaniora, Poznań 2002.
• Mead M., Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, PIW, Warszawa 1986.
• Mead M., Sex and Temperament in Three Primitive Societies, William Morrow, New York 1935.
• Mizielińska J., Idee pogubione w czasie - polityka LGBT vs. teoria queer w Polsce i na Zachodzie, "Przegląd Kulturoznawczy" 2012, część B.
• Radkiewicz M., Oblicza kina queer: od crossdressingu do filmów transgenderowych, "Przegląd Kulturoznawczy" 2012, część B.
• Spivak G.Ch., Z pieczątką Kalkuty, tłum. J. Majmurek, w: S. Harasym (red.), Strategie postkolonialne, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.
• Ślęczka K., Feminizm. Ideologie i koncepcje społeczne współczesnego feminizmu, Książnica, Katowice 1999.
• Tokarczuk O., Kobieta nie istnieje, wstęp do J. Butler, Uwikłani w płeć, tłum. K. Krasuska, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
• Tomasik K., Potencjalna emancypacja, w: Homobiografie. Pisarki i pisarze polscy XIX i XX wieku, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.

Identyfikatory

DOI

10.14746/cis.2015.39.4