Changes within the Geoecosystem of a Small Lake Catchment in the Last Three Decades versus Changes in Land Use and Precipitation Quality (Radomyskie Lake, Upper Parsęta Catchment)

• Autorzy: Józef Szpikowski , Grażyna Szpikowska
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

There are numerous ( though spread unevenly ) small run-off-free bodies of water in the Parsęta basin as well as in the upper Parsęta catchment. The geoecosystems of these non-run-off bodies serve various functions in the geographic environment ; they are particularly important in terms of shaping catchment retention and water circulation. They quickly react to environmental conditions, especially to changes in land use and land cover in the catchment and the supply of pollutants in waters. Radomyskie Lake is a small body of water in the upper Parsęta catchment within which radical changes in land use and changes in the chemistry of the lake waters have taken place over the last 30 years. The concentration of ion components in the lake waters has become significantly reduced compared with that in the early 1980s. A comparison with Czarne Lake - a similar body of water in the upper Parsęta catchment revealed that these ongoing changes have two causes : afforestation of agriculturally cultivated catchment areas around Radomyskie Lake and consequently reduced supply of fertilizer as well as a drop in precipitation mineral content, which had been noted by researchers for 20 years. Radomyskie Lake is experiencing the stage of re-naturalization and its evolution is moving towards a peat-bog geoecosystem. (original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Ecosystem; Water container

PL

Ekosystem; Zbiorniki wodne

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2015
• Numer: z. 143
• Strony: 7--20

Twórcy

autor

Józef Szpikowski

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

autor

Grażyna Szpikowska

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

Bibliografia

• Armbruster M., Feger K.H., 2004, Temporal trends in the chemical composition of precipitation, soil seepage and streamwater in two forested catchments in the Black Forest and the eastern Ore Mountains (Germany), [in:] M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (eds.), Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 5, Kielce, 129-148.
• Bajkiewicz-Grabowska E., 1987, Ocena naturalnej podatności jezior na degradację i rola zlewni w tym procesie, Wiadomości Ekologiczne, 23 (3), 279-288.
• Borówka R.K., 1992, Przebieg i rozmiary denudacji w obrębie śródwysoczyznowych basenów sedymentacyjnych podczas późnego vistulianu i holocenu, Wydawnictwo UAM, Seria Geografia, 54, Poznań.
• Burton A.W., Aherne J., 2012, Changes in the Chemistry of Small Irish lakes, AMBIO, 41, 170-179.
• De Wit H., Skjelkvale B.L., (eds.) 2007, Trends in surface water chemistry and biota: The importance of confounding factors, NIVA Report SNO: 5385.2007, ICP, Waters Report 87/2007.
• Drwal J., 1975, Zagadnienia bezodpływowości na obszarach młodoglacjalnych, Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi, Uniwersytet Gdański, Geografia, 3, 7-26.
• Elbanowska H., Zerbe J., Siepak J., 1999, Fizyczno-chemiczne badania wód, Wydawnictwo UAM, Poznań.
• Ishikawa Y., Ohno T., Ohyama J., Ogawa K., Hara H., 1998, Acidification of Precipitation at Ryori, Japan for 1976-1994, Tenki, 45 (5), 351-360.
• Karasiewicz M.T., Hulisz P., Świtoniak M., 2014, Wpływ procesów denudacji na właściwości osadów wypełniających zagłębienia między krętymi wałami z erozji wód subglacjalnych w okolicy Zbójna (Pojezierze Dobrzyńskie), Landform Analysis, 25, 29-42.
• Karczewski A., 1989, Morfogeneza strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze lobu Parsęty w vistulianie (Pomorze Środkowe), Wydawnictwo Naukowe UAM, 44, Poznań.
• Klatkowa H., 1997, Zagłębienia bezodpływowe w Polsce środkowej i przydatność analizy ich wypełnień do interpretacji peleogeograficznych, Acta Universitatis Lodziensis, Filia Geographica Physica, 1, 23-45.
• Koc J., Cymes I., Skwierawski A., Szyperek U., 2001, Znaczenie ochrony małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 476, 397-407.
• Kostrzewski A., Mazurek M., Stach A., 1995, Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Zasady organizacji, system pomiarowy, wybrane metody badań, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Kostrzewski A., Mazurek M., Tomczak G., Zwoliński Z., 1994. Geoekosystem Jeziora Czarnego, zlewnia górnej Parsęty, [in:] A. Kostrzewski (ed.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Stacja Bazowa Storkowo, Warszawa, 187-211.
• Kostrzewski A., Zwoliński Z., 1986, Chemizm wód jeziora Czarnego, Pojezierze Drawskie, Sprawozdania PTPN, 103, 46-48.
• Macioszczyk A., Dobrzyński D., 2007, Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Major M., 2001, Wpływ opadów atmosferycznych na chemizm roztworów glebowych w zlewni zagłębienia bezodpływowego (Pomorze Zachodnie, górna Parsęta, rok hydrologiczny 2000), [in:] M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (eds.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego w Polsce. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczeń powietrza, Kielce, 163-171.
• Major M., 2009, Charakter i funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w krajobrazie strefy młodoglacjalnej (Pomorze Zachodnie, górna Parsęta), Wydawnictwo PTPN, Poznań.
• Major M., 2012, Funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w zróżnicowanych warunkach morfolitologicznych (dorzecze Parsęty, Pomorze Zachodnie), Studia i Prace z Geografii i Geologii, 27, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Markowicz, Pulina M., 1979, Ilościowa półmikroanaliza chemiczna wód w obszarach krasu węglanowego, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, 289, Katowice.
• Ochrona Środowiska 2005, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Ochrona Środowiska 2010, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Ochrona Środowiska 2014, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Pieńkowski P., 1996, Przekształcenia oczek wodnych na przykładzie północnej części Równiny Wełtyńskiej, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Szczecinie, 173, Rolnictwo 63, 37-41.
• Pieńkowski P., Podlasiński M., 2001, Podział i geneza oczek wodnych na przykładzie wybranych obiektów w strefie moreny czołowej Pomorza Zachodniego, Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis, 221, Agricultura, 88, 223-230.
• Prejzner J., 1994, Laboratorium chemii, Gdańsk.
• Rzychoń D., Worsztynowicz A., 2005, Zmiany składu chemicznego wód jezior tatrzańskich spowodowane zmieniającym się charakterem depozycji z powietrza, [in:] A. Kostrzewski, R. Kolander (eds.), ZMŚP Funkcjonowanie geoekosystemów Polski w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej antropopresji, Biblioteka Monitoringu Środowiska, 513-522.
• Rzychoń D., Worsztynowicz A., Moraczewska-Majkut K., Ulańczyk R., 2010, Zmiany zakwaszenia jezior tatrzańskich w wyniku opadów kwaśnych na tle wyników badań w innych krajach - udział w pracach Międzynarodowego Programu Oceny i Monitorowania Wpływu Zanieczyszczeń Powietrza na Rzeki i Jeziora. Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, t. 3, Zakopane, 93-98.
• Skjelkvale B.L., Stoddard J.L., Jeffries D.S., Torseth K., Hogasen T., Bowman J., Mannio J., Monteith D.T., Rogora M., Rzychoń D., Vesely J., Wieting J., Wilander A., Worsztynowicz A., 2005, Regional scale evidence for improvements in surface water chemistry 1990-2001, Environmental Pollution, 137, 165-176.
• Stuchlik E., Kopacek J., Fott J., Horicka Z., 2006, Chemical composition of the Tatra Mountain lakes: Response to acidification, Biologia, 61 (18), 11-20.
• Szpikowska G., 2011, Uwarunkowania i zmienność chemizmu wód opadowych, podziemnych i powierzchniowych w zlewni Chwalimskiego Potoku (górna Parsęta), [in:] A. Kostrzewski, M. Samołyk (eds.), Funkcjonowanie geoekosystemów w warunkach zmian użytkowania terenu i narastającej antropopresji, Biblioteka Monitoringu Środowiska, 28, Biała Góra, 173-186.
• Szpikowska G., 2012, Zmiany stężeń jonów siarczanowych w wodach powierzchniowych zlewni górnej Parsęty w wieloleciu hydrologicznym 1994-2011, [in:] A. Kostrzewski, J. Szpikowski (eds.),Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie geoekosystemów w różnych strefach krajobrazowych Polski, Biblioteka Monitoringu Środowiska, 29, Storkowo, 71-82.
• Szpikowski J., 1988a, Zmiany chemizmu wód gruntowych i powierzchniowych na tle warunków pogodowych w zlewni Jeziora Radomyskiego (górna Parsęta) w roku hydrologicznym 1983 i 1984, Sprawozdania PTPN, 106, 60-65.
• Szpikowski J., 1988b, Uwarunkowania i intensywność spłukiwania w zagłębieniu bezodpływowym w zlewni górnej Parsęty w latach 1983-1984, Sprawozdania PTPN, 106, 66-69.
• Świątczak B., 2002, Zmienność zanieczyszczenia powietrza w Polsce na tle zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery w okresie zmian gospodarczych państwa, Przegląd Gofizyczny, 47 (1-2), 27-43.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.15.022.4623