Przedmiot, cele i teorie nauki rachunkowości

• Autorzy: Anna Szychta

Warianty tytułu

Subject, Objectives and Theories of Accounting as a Scientific Discipline

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest identyfikacja przez autorkę przedmiotu i celów nauki rachunkowości na współczesnym etapie jej rozwoju oraz wskazanie istoty, charakteru i typów teorii w nauce rachunkowości. Zagadnienia te zostały przedstawione na tle poglądów wybranych autorów i definicji z zakresu filozofii nauki i metodologii nauk dotyczących rozumienia nauki, atrybutów odrębności dyscypliny naukowej oraz zróżnicowanych podejść do statusu poznawczego teorii naukowych. W artykule zastosowano metodę krytycznej analizy i syntezy opinii innych autorów oraz wnioskowania dedukcyjnego. Po nawiązaniu do rozważań o istocie i statusie rachunkowości jako nauki, podejmowanych w polskiej literaturze od okresu międzywojennego, autorka scharakteryzowała główne wyznaczniki nauki rachunkowości, tj. jej przedmiot, cele i teorie przesądzające o tożsamości i spójności tej społecznej dyscypliny stosowanej oraz o jej odmienności od innych dyscyplin formalnie wyodrębnionych w dziedzinie nauk ekonomicznych w Polsce (ekonomii, finansów i nauk o zarządzaniu). (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to identify the subject and objectives of accounting as a scientific discipline at the present stage of its development, and to identify the essence, nature and types of theory in this discipline. These issues have been presented on a background of the views of selected authors and definitions from philosophy of science and methodology of science concerning the understanding of science, attributes of the distinctness of a scientific discipline, and the diversity of approaches to the cognitive status of scientific theories. The author uses the method of critical analysis and synthesis of other authors' opinions and deductive reasoning. Discussion of the nature and status of accounting as a subject of research, undertaken in Polish literature since the interwar period, is followed by characterization of the main determinants of accounting as a scientific discipline, i.e. its subject, objectives and theories crucial for the identity and cohesion of this social and applied discipline and its distinctness from other disciplines formally belonging to field of economic sciences in Poland (economics, finance and management sciences). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość; Teoria rachunkowości; Metodologia nauki; Filozofia nauki

EN

Accounting; Accounting theory; Methodology of science; Philosophy of science

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2015
• Tom: 85
• Numer: nr 141
• Strony: 9--35

Twórcy

autor

Anna Szychta

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Ahrens T., Chapman C. (2006), Doing qualitative field research in management accounting: positioning data to contribute to theory, "Accounting, Organizations and Society", vol. 38 (8), s. 819-841.
• Ajdukiewicz K. (1985), Wartość nauki, [w:] K. Ajdukiewicz, Język i poznanie, PWN, Warszawa.
• Amsterdamski S. (1977), Logiczna rekonstrukcja i założenia o racjonalizacji zachowań poznawczych, [w:] Założenia teoretyczne badań nad rozwojem historycznym, PWN, Warszawa.
• Artienwicz N. (2013), Znaczenie rachunkowości jako nauki w ramach nauk społecznych, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 73 (129), SKwP, Warszawa, s. 7-22.
• Bolesta-Jankowski J. (1913), Wstęp do rachunkowości podwójnej jako metody naukowej, "Ekonomista", t. III, s. 166-178.
• Brzezin W. (1994), Ogólna teoria rachunkowości w gospodarce rynkowej w Polsce: o dalszą intelektualizację nauczania rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 29, SKwP, Warszawa, s. 13-21.
• Burzym E. (1990/2008), Rola i funkcje rachunkowości w roku 2000, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 16, SKwP, Warszawa, s. 3-43 oraz "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 45 (101), SKwP, Warszawa, s. 23-70.
• Deinzer H.T. (1965), Development of Accounting Thought, Holt, Rinehart and Winston, New York.
• Dobija M. (2013), Fundamentalne zasady leżące u podstaw nauki rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 70 (126), SKwP, Warszawa, s. 43-61.
• Dobija M. (2010), Rachunkowość jako dyscyplina naukowa, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 59 (115), SKwP, Warszawa, s. 25-40.
• Edwards J.R. (1989), A History of Financial Accounting, Routledge, London, New York.
• Flejterski S. (2007), Metodologia finansów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Glautier M.W.E., Underdown B. (1991), Accounting Theory and Practice, 5th edition, Pitman Publishing.
• Godfrey J., Hodgson A., Holmes S., Tarca A. (2006), Accounting Theory, 6th edition, Wiley, Milton, Australia.
• Górski J. (1975), Metody poznawcze rachunkowości, PWE, Warszawa.
• Gray R., Owen D., Adams C. (1996), Accounting & Accountability, Prentice Hall Europe, Harlow, London.
• Hendriksen E.A., van Breda M.F. (2002), Teoria rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, War-szawa.
• Hońko S. (2014), Istota rachunkowości według Eufemiusza Terebuchy, [w:] S. Sojak (red.), Abacus od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 305-320.
• Ijiri Y. (1986), A framework for triple-entry bookkeeping, "The Accounting Review", vol. 61, no. 4, s. 745-759.
• Ijiri Y., Mattessich R., Rappaport A. (1971), Foundations of accounting measurement, "The Accounting Review", Supplement, vol. XLVI.
• Jarugowa A. (1991), Niektóre wyznaczniki rozwoju rachunkowości, [w:] A. Jarugowa (red.), Współczesne problemy rachunkowości, PWE, Warszawa, s. 12-39.
• Jarugowa A. (1989), Niektóre kierunki badań naukowych z dziedziny rachunkowości, [w:] Rachunkowość, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica", 88, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 3-18.
• Kabalski P. (2011), Komentarz zarządu IASB a współczesne paradygmaty zarządzania przedsiębiorstwem, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 61 (117), SKwP, Warszawa, s. 25-42.
• Karmańska A. (2014), Powrót do przeszłości: rok 1929. Marceli Scheffs i księgowość, [w:] S. Sojak (red.), Abacus od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 287-304.
• Karmańska A. (red.) (2013), Nauka o rachunkowości na progu gospodarki opartej na wiedzy, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Karpiński K. (2006), Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych, Warszawa.
• Kerlinger F.N. (1964), Foundations of Behavioral Research, Holt, Rinehart and Winston, New York.
• Kieżun W. (1977), Podstawy organizacji i zarządzania, KiW, Warszawa.
• Kossut Z. (1959), Rachunkowość jako nauka, PWG, Warszawa.
• Krajewski W. (2005), Współczesna filozofia naukowa. Metafilozofia i ontologia, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Krasodomska J. (2012), Zintegrowana sprawozdawczość spółek w 2020, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 66 (122), SKwP, Warszawa, s. 101-110.
• Kuhn T.S. (1968), Struktura rewolucji naukowych, PWN, Warszawa.
• Krzyżanowski L. (1994), Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, wyd. drugie, PWN, Warszawa.
• Lulek T. (1922), Teoretyczne podstawy księgowości kupieckiej, Kraków.
• Łagiewski C. (1932), Księgowość a nauki społeczne, "Czasopismo Księgowych w Polsce", nr 12, s. 343-345.
• Malc W. (1959), Dyskusja o przedmiocie i metodzie rachunkowości, "Rachunkowość", nr 6.
• Mattessich R. (2008), Two Hundred Years of Accounting Research, "Routledge New Works in Accounting History", Routledge Taylor & Francis Group, London, New York.
• Mattessich R. (1995), Critique of Accounting, Quorum Books, Westport, Connecticut, London.
• Mattessich R. (1964), Accounting and Analytical Methods, Homewood, Illinois.
• Nagel E. (1961), Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, PWN, Warszawa.
• Nowak S. (2012), Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Nowak S. (1970), Metodologia badań socjologicznych (zagadnienia ogólne), PWN, Warszawa.
• Pabis S. (2007), Metodologia nauk empirycznych. 12 wykładów, Politechnika Koszalińska, Koszalin.
• Peche T. (1991), Metody bilansowe w rachunkowości a systemy informacyjne w gospodarce narodowej, PWN, Warszawa.
• Peche T. (1963), Zarys ogólnej teorii rachunkowości, Warszawa.
• Popper K.R. (1972), Objective Knowledge Evolutionary Approach, London.
• Przełęcki (1988), Logika teorii empirycznych, PWN, Warszawa.
• Rankin M., Stanton P., McGowan S., Ferlauto K., Tilling M. (2012), Contemporary Issues in Accounting, John Wiley & Sons Australia.
• Remlein M. (2015), Przedmiot i metody badawcze rachunkowości, [w:] A. Kamela-Sowińska (red.), Rachunkowość warta poznania. Teoria i historia rachunkowości, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań, s. 165-174.
• Riahi-Belkaoui A. (2004), Accounting Theory, 5th ed., South-Western Cengage Learning, Hampshire.
• Scheffs M. (1939), Z historii księgowości (Luca Pacioli), Wydawnictwa Związku Księgowych w Polsce, Poznań.
• Scheffs M. (1930), Księgowość naukowo pojęta, "Czasopismo Księgowych w Polsce", nr 1, s. 1-32.
• Sobańska I. (2012), Jedność systemu rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 66 (122), SKwP, Warszawa, s. 179-190.
• Stadtmüller R. (1958), Zarys teorii rachunkowości, Wrocław.
• Staubus G.J. (2003), The theory deficit in accounting, [in:] M. Dobija (ed.), General Accounting Theory, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.
• Sułkowski Ł. (2013), Paradygmaty i teorie w naukach o zarządzaniu, [w:] W. Czakon (red.), Podstawy metodologii badań w naukach o zarządzaniu, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
• Szychta A. (2015), Pozytywna teoria rachunkowości jako koncepcja głównego nurtu badawczego, [w:] B. Nita (red.), Teoria rachunkowości, sprawozdawczość i analiza finansowa, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 388, s. 176-188.
• Szychta A. (2014), Kierunki alternatywnych badań naukowych w rachunkowości zarządczej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 80 (136), SKwP, Warszawa, s. 193-223.
• Szychta A. (2013), Podejścia do badań naukowych w rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 71 (127), SKwP, Warszawa, s. 243-259.
• Szychta A. (2010), Współczesne kierunki zainteresowania teorii rachunkowości finansowej w świetle zarysu jej rozwoju, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 56 (112), SKwP, Warszawa, s. 245-265.
• Szychta A. (2007), Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szychta A. (2003), Cele rachunkowości jednostek gospodarczych a główne tendencje rozwoju praktyki i teorii rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 17 (73), SKwP, Warszawa, s. 121-143.
• Szychta A. (1997), Podstawowe kierunki rozwoju teorii rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 40, SKwP, Warszawa, s. 204-211.
• Szychta A. (1996), Teoria rachunkowości Richarda Mattessicha w świetle podstawowych kierunków rozwoju nauki rachunkowości. Studium metodologiczne, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa.
• Szymański K.G. (1988), Problemy metodologiczne nauki rachunkowości, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa.
• Terebucha E. (1960), O istocie rachunkowości, "Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej", nr 13, "Prace Monograficzne", nr 1, Szczecin.
• Tomanek F. (1933), Wartość w ekonomice a w bilansach, Odbitka z księgi zbiorowej Życie Gospodarcze a Ekonomika Społeczna, wydanej jako tom II. Bibljoteki Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego we Lwowie, Lwów.
• Wachowicz A. (2013), Przedmiot współczesnej nauki rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 71 (127), SKwP, Warszawa, s. 295-307.
• Walińska E. (2014), Rachunkowość jako nauka - jej współdziałanie z dyscypliną finanse, "Zeszyty Nauko-we Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 803, seria "Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia", nr 66, s. 1-15 (www.wneiz.pl/frfu).
• Wróblewski J. (1965), Niektóre problemy teorii rachunkowości, PWE, Warszawa.
• Zieleniewski J. (1974), Współczesne problemy zarządzania, PWN, Warszawa.
• Centralna Komisja do spraw Stopni i Tytułów, Komunikat nr 7/2010, Zakres dyscyplin "Ekonomia" "Finanse" i "Nauki o zarządzaniu" w ramach dziedziny "Nauki ekonomiczne", http://www.ck.gov.pl/index.php/komunikaty-ck/29-k-o-m-u-n-i-k-a-t-n-r-72010
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych, Dz.U. 2011, nr 179, poz. 1065.
• Uchwała Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z 24 października 2005 r. w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych, M. P. 2005, nr 79, poz. 1120 ze zm. w M. P. 2008, nr 97, poz. 843; M. P. 2010, nr 46, poz. 636; M. P. 2011, nr 14, poz. 149.

Identyfikatory

DOI

10.5604/16414381.1185421